Της Μελίνας Μυλωνόγιαννη,
To Σουδάν είναι μια χώρα στη βόρεια-ανατολική Αφρική, ακριβώς νότια της Αιγύπτου στην ακτή της Ερυθράς Θάλασσας και βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Υποσαχάριας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Χαρακτηρίζεται, μάλιστα, ως μια από τις πιο πολιτιστικά και εθνολογικά ποικιλόμορφες χώρες του κόσμου. Πάρα την πλεονεκτική γεωπολιτική θέση του κράτους, ένας φρικτός πόλεμος που ξέσπασε στο Σουδάν τον Απρίλιο του 2023, μεταξύ του εθνικού στρατού και μιας αντάρτικης παραστρατιωτικής δύναμης, επέφερε στο Σουδάν, λόγω της κλιμακούμενης σύγκρουσης, μαζικούς εκτοπισμούς, οικονομική κρίση και σχεδόν κατάρρευση των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης.
Οι δύο εμπόλεμες παρατάξεις της έως και σήμερα συνεχιζόμενής σύγκρουσης είναι: Από τη μια πλευρά, οι Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF) — ο επίσημος στρατός της χώρας, που περιλαμβάνει τον στρατό, την αεροπορία και το ναυτικό. Οι κορυφαίοι αξιωματικοί του στρατού προέρχονται κυρίως από Άραβες της κοιλάδας του Νείλου, εκπροσωπώντας τις πιο ελίτ και προνομιούχες εθνοτικές ομάδες της χώρας, και από την άλλη, οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) — μια παραστρατιωτική ομάδα που δημιουργήθηκε από ένα προηγούμενο στρατιωτικό καθεστώς. Αποτελείται, δηλαδή, από τους κορυφαίους διοικητές και οι περισσότεροι από τους μαχητές των RSF προέρχονται από αραβικές φυλές της δυτικής περιοχής του Νταρφούρ. Η πλειονότητα των RSF ακολουθεί μια άκρως ρατσιστική, αραβική-υπερμαχητική ιδεολογία, η οποία υποστηρίζει ότι οι ιστορικές αφρικανικές φυλές του Νταρφούρ πρέπει να εκκαθαριστούν από την περιοχή και ότι όλοι οι άλλοι Άραβες του Σουδάν είναι κατώτεροι. Ταυτόχρονα, ορισμένες αστυνομικές δυνάμεις και τοπικές πολιτοφυλακές έχουν επιλέξει πλευρά στον πόλεμο, ενώ κάποιες από τις ένοπλες ομάδες αντάρτων του Σουδάν από προηγούμενους πολέμους έχουν, επίσης, εμπλακεί, με την πλειοψηφία αυτών να προσπαθούν να παραμείνουν ουδέτερες και να υπερασπιστούν τα δικά τους εδάφη και τις κοινότητές τους. Επιπλέον, οι RSF προσλαμβάνουν μισθοφόρους από όλη τη Σαχέλ για να ενισχύσουν την παρουσία τους.
Η ανταλλαγή πυρών μεταξύ των δύο πλευρών ξεκίνησε στο Χαρτούμ στις 15 Απριλίου 2023. Και οι δύο πλευρές δεν κατάφεραν να αποκεφαλίσουν η μια την ηγεσία της άλλης με αποτέλεσμα ο πόλεμος να κλιμακωθεί γρήγορα σε όλη τη χώρα. Οι SAF και RSF ήταν πρώην σύμμαχοι, αλλά αυτό άλλαξε μετά την ανατροπή μιας πολιτικής μεταρρυθμιστικής κυβέρνησης τον Οκτώβριο του 2021. Ο διοικητής των RSF, Μοχάμεντ Νταγκάλο (ή Χεμέτι), θεωρεί τον εαυτό του τον νόμιμο δικτάτορα του Σουδάν, ενώ οι στρατηγοί των SAF πιστεύουν ότι είναι η αληθινή κυβέρνηση. Αξιοσημείωτο είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των Σουδανών επιθυμεί μια δημοκρατική πολιτική κυβέρνηση, και όχι τις SAF ή RSF, να αναλάβει την εξουσία.
Σήμερα, μετά από διαδοχικές συγκρούσεις, οι SAF και οι σύμμαχοί τους ελέγχουν το βόρειο και ανατολικό τμήμα της χώρας καθώς και μέρη του κεντρικού και νότιου Σουδάν, ενώ διατηρούν και παρουσία στην πρωτεύουσα του Βόρειου Νταρφούρ, το Ελ Φάσερ. Οι RSF ελέγχουν σχεδόν ολόκληρο το δυτικό Σουδάν και μέρη του κεντρικού και νότιου Σουδάν, συμπεριλαμβανομένου του Χαρτούμ. Οι SAF και οι σύμμαχοί τους έχουν ξεκινήσει πολλές αντεπίθεση τις τελευταίες εβδομάδες, ανακαταλαμβάνοντας περιορισμένο έδαφος εν μέσω σφοδρών μαχών στην περιοχή του Μεγάλου Χαρτούμ, την πολιτεία Γκεζίρα και τον Βόρειο Νταρφούρ. Η σύγκρουση μεταξύ των SAF και RSF ξέσπασε στις 15 Απριλίου 2023, και ενώ οι μάχες επικεντρώθηκαν κυρίως στην πρωτεύουσα της χώρας, το Χαρτούμ, η σύγκρουση έχει επηρεάσει και άλλες περιοχές της χώρας. Στο Νταρφούρ, οι μαζικοί θάνατοι και οι εκτοπισμοί έχουν οδηγήσει σε αναφορές για εθνοκάθαρση. Μάλιστα, ενόσω η σύγκρουση στο Σουδάν συνεχίζει να εξαπλώνεται, η ανθρωπιστική πρόσβαση έχει γίνει πιο περιορισμένη.
Η έντονη βία και οι περιορισμοί στις κινήσεις των ανθρωπιστικών οργανώσεων έχουν εμποδίσει την παράδοση βοήθειας, ιδιαίτερα στο νότιο Σουδάν, όπου οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες. Περίπου 70 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε επίθεση στο μοναδικό λειτουργικό νοσοκομείο στην πολιορκημένη πόλη Ελ Φάσερ του Σουδάν, σύμφωνα με δηλώσεις του επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Η επίθεση αποτελεί μέρος μιας σειράς επιθέσεων, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος στην Αφρικανική χώρα έχει κλιμακωθεί ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό. Η επίθεση στο Σαουδαραβικό νοσοκομείο μητρικής φροντίδας αποδόθηκε από τους τοπικούς αξιωματούχους στις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF). Το Υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας καταδίκασε την επίθεση, χαρακτηρίζοντάς την ως «παράβαση του διεθνούς δικαίου».
Αν και έχουν γίνει διεθνείς προσπάθειες μεσολάβησης και πιέσεις, όπως η εκτίμηση των Η.Π.Α ότι οι RSF και οι σύμμαχοί τους διαπράττουν γενοκτονία και οι κυρώσεις κατά του Μπουργκάν, οι μάχες συνεχίζονται αμείωτες. Φαίνεται, μάλιστα, ότι ούτε οι SAF ούτε οι RSF μπορούν να πετύχουν μια αποφασιστική νίκη σύντομα, και είναι ο λαός του Σουδάν που υπόκειται τις συνέπειες της διαμάχης. Όσον αφορά στην πιθανή εξέλιξη που μπορεί να υπάρξει σε αυτήν τη διαμάχη, οι περισσότεροι παγκόσμιοι ηγέτες έχουν επιλέξει να αγνοήσουν την καταστροφή που εκτυλίσσεται στο Σουδάν, ενώ, παράλληλα, οι ελάχιστες διπλωματικές προσπάθειες για εξασφάλιση μιας κατάπαυσης του πυρός έχουν δυστυχώς αποτύχει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sudan Crisis Guide, Operation Broken Silence, διαθέσιμο εδώ
- Fighting in Sudan: What you need to know about the crisis, IRC, διαθέσιμο εδώ
- Scores killed in hospital attack in Sudan’s besieged El Fasher, says WHO, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
