Της Κωνσταντίνας Θέου,
Έχετε ακούσει ποτέ ήχους που δεν υπάρχουν; Ήχους παρατεταμένους ή διακεκομμένους, κουδουνίσματα ή βουητά; Ήχους που είναι τόσο απαλοί, ώστε μετά βίας τους αντιλαμβάνεστε ή τόσο δυνατοί που φαίνεται να εμποδίζουν τους ήχους του περιβάλλοντός σας;
Τότε, έχετε βιώσει κι εσείς τις χαρακτηριστικές «εμβοές», ένα κοινό φαινόμενο, κατά το οποίο ακούτε ήχους που δεν ακούει κανείς άλλος γύρω σας. Οι εμβοές δεν είναι ασθένεια, αλλά μπορούν να αποτελούν σύμπτωμα ασθένειας, ενώ προσβάλλουν περίπου το 15%-20% των ανθρώπων, με μεγαλύτερη συχνότητα στους ηλικιωμένους.
Ποιοι είναι οι πιο συχνοί ήχοι κατά τις εμβοές; Οι ήχοι που χαρακτηρίζουν τις εμβοές μπορεί να περιλαμβάνουν βουητό, βρυχηθμό, ήχο «κλικ» ή ήχο «φιδιού». Οι ήχοι των εμβοών ποικίλλουν από χαμηλό βρυχηθμό σε υψηλό τρίξιμο και είναι δυνατό να ακούγονται στο ένα ή και στα δύο αυτιά. Η παρουσία τους μπορεί να είναι επίμονη ή παροδική.
Τι είναι αυτό που δημιουργεί την ψευδαίσθηση του ήχου όμως; Μια θεωρία είναι ότι οι εμβοές μπορεί να προκύψουν όταν η βλάβη στο έσω αυτί αλλάζει το σήμα που μεταφέρουν τα νεύρα στα μέρη του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τον ήχο. Έτσι, ενώ οι εμβοές μπορεί να φαίνεται ότι εμφανίζονται στο αυτί, οι ήχοι δημιουργούνται από τον εγκέφαλο, σε μια περιοχή που ονομάζεται ακουστικός φλοιός.
Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι οι μη φυσιολογικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ του ακουστικού φλοιού και άλλων νευρικών κυκλωμάτων μπορούν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις εμβοές. Ο ακουστικός φλοιός επικοινωνεί με άλλα μέρη του εγκεφάλου, όπως αυτά που ελέγχουν την προσοχή και τα συναισθήματα. Έτσι, γίνεται κατανοητό γιατί μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένα άτομα με εμβοές παρουσιάζουν αλλαγές σε αυτές τις μη ακουστικές περιοχές του εγκεφάλου.
Άρα, τι προκαλεί τις εμβοές; Οι ειδικοί δεν έχουν σχηματίσει σαφή εικόνα. Παρ’ όλα αυτά, συχνά αίτια που σχετίζονται με αυτές είναι:
- Απώλεια ακοής, που σχετίζεται με την ηλικία. Ο εγκέφαλός μας έχει συνηθίσει σε ένα ορισμένο επίπεδο ηχητικής διέγερσης. Ως αποτέλεσμα, το νεύρο της ακοής μας χρησιμοποιείται σε ένα ορισμένο επίπεδο δραστηριότητας. Όταν χάνουμε την ακοή μας, ο εγκέφαλός μας λαμβάνει λιγότερη διέγερση, αλλά το ακουστικό μας νεύρο μπορεί να εξακολουθεί να πυροδοτείται με τον ίδιο ρυθμό. Αυτό μπορεί να μας κάνει να ακούμε ήχους που δεν υπάρχουν πραγματικά. Περίπου 1 στους 3 ενήλικες άνω των 65 ετών αναπτύσσει κουδούνισμα στα αυτιά του.
- Έκθεση σε δυνατούς θορύβους (π.χ. έκρηξη ή πυροβολισμός).
- Τραυματισμοί στα αυτιά. Συνήθως, μετά από κάποιον τραυματισμό, τα άτομα εμφανίζουν εμβοές στο ένα αυτί.
- Άλλες καταστάσεις που αφορούν τα αυτιά, όπως το γνωστό «βούλωμα των αυτιών» ή λοιμώξεις, μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια ακοής και άρα σε «κουδούνισμα» των αυτιών.
- Φαρμακευτικές αγωγές, όπως αντικαταθλιπτικά, αντιβιοτικά και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
Άλλοι πιο σπάνιοι παράγοντες κινδύνου είναι:
- Δυσλειτουργία ευσταχιανής σάλπιγγας.
- Νόσος Ménière.
- Διαταραχές της κροταφογναθικής άρθρωσης.
- Αιθουσαίο σβάννωμα, ένας μη καρκινικός όγκος που σχηματίζεται στο αιθουσαίο νεύρο.
- Ωτοσκλήρυνση, δηλαδή μη φυσιολογική ανάπτυξη των οστών μέσα στα αυτιά.
- Διαταραχές των αιμοφόρων αγγείων, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν παλμικές εμβοές.
- Αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο λύκος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Τελικά, όμως, πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και να διαχειριστούμε τις εμβοές που, πολλές φορές, καθίστανται ενοχλητικές; Αρχικά, βασική θεραπεία που χρησιμοποιείται είναι η ηχητική θεραπεία, κατά την οποία τα άτομα εκτίθενται σε ήχους, με στόχο την αντιστροφή κάποιων από τις νευρικές αλλαγές που έχουν προκληθεί από την απώλεια ακοής και που οδήγησαν στις εμβοές. Ακόμη, σημαντική είναι και η θεραπεία που σχετίζεται με τη συμβουλευτική ως προς τις εναλλαγές της συμπεριφοράς του ατόμου, κατά τη συμβίωσή του με τις εμβοές, όταν αυτές αποτελούν χρόνιο πρόβλημα. Παράλληλα με αυτήν τη θεραπεία, είναι πολύ πιθανό να ακολουθείται και η χορήγηση αντικαταθλιπτικών από τους γιατρούς, έτσι ώστε να βελτιώσουν όχι μόνο τη συμπεριφορά του ασθενούς, αλλά και τις πιθανές αϋπνίες του.
Συμπερασματικά, αντιλαμβανόμαστε ότι ορισμένες φορές, οι εμβοές μπορούν να αποτελέσουν επίμονο πρόβλημα και να καταστούν ιδιαίτερα ενοχλητικές στα άτομα που τις βιώνουν, προκαλώντας περαιτέρω προβλήματα συμπεριφοράς ή γενικότερα, νευρολογικές επιπλοκές. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, δεν έχουν εντοπιστεί, ακόμη, τα ακριβή αίτια που τις προκαλούν και άρα, ούτε και η ακριβής θεραπεία για την αντιμετώπισή τους. Γι’ αυτό και οι γιατροί οφείλουν να είναι αρκετά υπομονετικοί με τη διαχείριση τέτοιων περιστατικών, έτσι ώστε να διευκολύνουν, κατά τον μέγιστο βαθμό, τον τρόπο ζωής των συγκεκριμένων ατόμων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Tinnitus, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Tinnitus, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Tinnitus, National Institute on Deafness and Other Communication Disorders, National Institution of Deafness and other Communication Disorders, διαθέσιμο εδώ