Του Παντελή Δημήτρογλου,
Τα μεγάλα πάρκα γεμάτα παιδικές φωνές, οι γειτονιές, οι αυλές των σχολείων και οι μεγάλες παρέες που μαζεύονται στις μπασκέτες, είναι λίγο πολύ γνώριμες εικόνες της παιδικής και εφηβικής ηλικίας ενός genzer. Οι ξέγνοιαστες αυτές εικόνες σίγουρα δεν ήταν εξιδανικευμένες και όλοι είχαν τις υποχρεώσεις και τις προτεραιότητές τους. Σίγουρα όμως τίποτα δε σταματούσε τους περισσότερους από το να «συσχετιστούν» με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, έστω και για λίγο. Σταδιακά μεγαλώνοντας, η ψυχαγωγία απέκτησε νέα γνωρίσματα και άρχισε με αργό αλλά σταθερό ρυθμό να συμπορεύεται με την κατανάλωση. Οι έξοδοι, οι βόλτες, οι συναντήσεις για διάβασμα, τα ταξίδια εμπεριέχουν έναν βαθμό κατανάλωσης φαγητού, ποτού ή προϊόντων, ενώ το είδος και ποιότητα του συσχετισμού κατά κάποιο τρόπο έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Φαίνεται πιο ελκυστική επομένως η ποσότητα και όχι η ποιότητα των σχέσεων και του χρόνου που σπαταλάμε με άλλους ανθρώπους. Φυσικά, πάντα υπάρχει και η αντίπερα όχθη και δεν ισχύει για όλους το ίδιο, αλλά ο καταναλωτικός πυρήνας των σχέσεων είναι μαζικό και αναγνωρίσιμο φαινόμενο.
Είναι γεγονός πως η εποχή χαρακτηρίζεται από ταχύτητα, μαζικότητα και επιφανειακή επεξεργασία εξωτερικών πληροφοριών. Συνεπώς, οι σχέσεις των ανθρώπων δε θα μπορούσαν να μείνουν ανεπηρέαστες, αφού οι προσλαμβάνουσες εκεί έξω είναι ολοένα και περισσότερες. Ένα μεγάλο μέρος της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης έχει μεταφερθεί και αναπτυχθεί πλέον στα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Αυτά με τη σειρά τους δεν είναι απλά εργαλεία επικοινωνίας αλλά παρατηρείται πως χρησιμοποιούνται και ως μέσα διαφήμισης, παραγωγής περιεχομένου και έκφρασης πολιτικών ή κοινωνικών συμπεριφορών. Ωστόσο, εγείρονται μία σειρά από οργανικά ζητήματα στις σχέσεις και τις συμπεριφορές των ανθρώπων εξαιτίας της εξάπλωσης που έχουν λάβει τα τελευταία χρόνια. Ένα σημαντικό εξ αυτών είναι ο περιορισμός των σημείων συνάντησης και αλληλεπίδρασης των νέων, τα λεγόμενα “third places”. Δηλαδή εκεί που παλαιότερα οι νέοι άνθρωποι συναθροίζονταν κάπως αυθόρμητα με κίνητρο την κάθε αυτού συνάθροιση χωρίς απαραίτητα να συνυπάρχει και η κατανάλωση προϊόντων ή υπηρεσιών, τώρα συνάντηση που προκύπτει μόνο για τον εαυτό της είναι σπάνια έως ανύπαρκτη. Με λίγα λόγια δηλαδή, σταδιακά η μαζικότητα της κοινωνίας έχει χάσει τον προσανατολισμό της σε μία εποχή αρκετά ατομιστική και φοβική.
Φυσικά, όπως και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι υποχρεώσεις του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά και ο απαιτούμενος χρόνος για την διεκπεραίωσή τους. Ίσως δεν είναι μία εποχή και πολύ κοινωνική, κάτι που αποδεικνύεται, αφού για παράδειγμα η γενιά Z γερνάει γρηγορότερα, έχει συρρικνώσει τις συναναστροφές και τις εξόδους της, ενώ ούτε οι διατροφικές της συνήθειες είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές. Από την άλλη, ίσως και οι ίδιοι οι νέοι αδυνατούν να δημιουργήσουν σύγχρονους και προσαρμοσμένους στην εποχή διαύλους επικοινωνίας και σύνδεσης. Αυτό βέβαια απαιτεί και έναν βαθμό δημιουργικότητας και αυθεντικότητας που βρίσκεται σε έλλειψη, αφού τα πρότυπα ομορφιάς, τέχνης και κοινωνικής και πολιτικής συμπεριφοράς είναι συγκεκριμένα και κάθε άλλο παρά εύπλαστα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι, που έχουν ηλικία μέσο όρο τα 20 έτη, δυσκολεύονται να αποκτήσουν τη δική τους ταυτότητα χωρίς να αποκοπούν αυτόματα από το σύνολο. Η διαδικτυακή έκθεση αν και σε μεγαλύτερη ηλικία από ότι συμβαίνει με τα παιδιά σήμερα, φαίνεται ότι έπαιξε πιο σημαντικό ρόλο από ότι θα πίστευε κανείς και η αλήθεια είναι ότι η εποχή έχει ανάγκη από δυναμικές και ενοποιητικές προσωπικότητες. Ούτε η πολιτική, ούτε τα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα έχουν τη δύναμη να αποτελέσουν κοινό πυρήνα προβληματισμού και δράσης, αφού το σύνολο πλέον εκλαμβάνεται ως κάτι εχθρικό, ξένο, σκληρό και σε τελική ανάλυση επιζήμιο για την ψυχική υγεία, για την οποία γίνεται λόγος όπως ποτέ άλλοτε στην ανθρώπινη ιστορία. Αντί δηλαδή η μαζική δυναμικότητα να στραφεί προς την επίτευξη κοινών στόχων που θα ωφελήσουν όλους τους συμμετέχοντες, έχει στραφεί προς τους συνανθρώπους καταστρέφοντας έτσι σιγά—σιγά την αίσθηση της κοινότητας και της συλλογικής πρωτοβουλίας. Ακόμα και σε μία ομάδα, σε έναν εργασιακό χώρο, σε μία παρέα ή οικογένεια, η εμπιστοσύνη και η σύνδεση αρχίζουν να ζυγίζονται, που είναι παραγωγικό ναι μεν το να συμβαίνει, αλλά όχι απαραίτητα όταν γίνεται κανόνας.
Εξαιρέσεις πάντα υπάρχουν και θα υπάρχουν και στο μέλλον, και φυσικά μία κοινωνία, μία χώρα, το «παγκόσμιο χωριό», στο οποίο λέγεται ότι έχει μετατραπεί ο κόσμος με τη χρήση του διαδικτύου, αποτελείται από ανθρώπους, οπότε και η στάση, η συμπεριφορά και οι ανάγκες αυτών καθορίζουν το τι θα λάβει χώρα και τί όχι σε όλους τους τομείς του πολιτισμού. Αν οι νέοι αποφασίσουν ότι ενδιαφέρονται για την έννοια της κοινότητας, ακόμα και να μη ξέρουν τον τρόπο να την προσεγγίσουν, τότε αυτή θα ανθίσει σιγά—σιγά και πάλι. Αν από την άλλη το ενδιαφέρον τους περιοριστεί στο ατομικό πρίσμα και στην αδιαφορία για τον άλλο, ή την άλλη, ή το άλλο, τότε η πορεία του κόσμου θα υιοθετήσει τις αντίστοιχες συντεταγμένες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τελικά η Gen Z γερνάει γρηγορότερα ή απλώς έτσι δείχνει;, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η Gen Z περνάει κρίση μέσης ηλικίας: Γιατί γερνάει πριν την ώρα της;, tanea.gr, διαθέσιμο εδώ
- Gen Z: Η γενιά που χαλάει λεφτά για να κάνει φίλους και να καταπολεμήσει τη μοναξιά, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Φιλία στη νέα γενιά, μετά την πανδημία, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
