Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Η Εστία, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, καταλαμβάνει μία εξέχουσα θέση, ανάμεσα στους δώδεκα θεούς του Ολύμπου. Παρόλη την σπουδαιότητα της συγκεκριμένης θεότητας, είναι ξεχασμένη από το ευρύ κοινό, με τους περισσότερους να μην γνωρίζουν καν την ύπαρξή της. Στο παρακάτω άρθρο, θα προβούμε στη μνημόνευση της συγκεκριμένης θεότητας και θα αναλυθεί η σπουδαιότητά της κατά τα αρχαία χρόνια.
Ως γνωστό, η θεά Εστία κατείχε συγκεκριμένο ρόλο στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Ειδικότερα, ενώ στην ομηρική ποίηση η Εστία κατέχει συνήθως τη θέση αντικειμένου άξιου θρησκευτικού σεβασμού, στη Θεογονία του Ησιόδου, κατέχει ανθρωπόμορφο χαρακτήρα. Η θεά αυτή αποτελεί κόρη του Κρόνου και της Ρέας, καθώς επίσης, σχετίζεται άμεσα και με το θεό Ήφαιστο. Η έννοια του ονόματός της, ανάγεται στη λάμψη και το φως, κατ’ αυτόν τον τρόπο, σε κάθε υπαρκτό ιερό, η Εστία αντιπροσώπευε το «ιερό πυρ», το οποίο έκαιγε προς τιμήν της θεότητας που κατοικούσε σε εκείνο το μέρος.
Αρχικά, η εστία ως αντικείμενο, αποτελούσε το κέντρο των καθημερινών αναγκών της οικογενειακής ζωής. Παρόλα αυτά, έπειτα έγινε ο βωμός εκείνος, όπου πάνω του έκαναν θυσίες στους εφέστιους Θεούς. Αιώνες αργότερα, η εστία πήρε «σάρκα και οστά», και γύρω της συγκεντρωνόταν, στο κάθε σπίτι ξεχωριστά, ολόκληρη η οικογένεια. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί το γεγονός, πως η κάθε πόλη είχε την δική της εστία, και πως εάν η συγκεκριμένη πόλη δημιουργούσε κάποια αποικία, άναβαν φωτιά στην εστία και έπειτα, τη μετέφεραν στην πόλη εκείνη.
Η Εστία ήταν η πρωτότοκη κόρη του Κρόνου και της Ρέας. Όταν ο αδερφός της ο Δίας ανέβηκε στην εξουσία, η ίδια του εξέφρασε το γεγονός πως δεν ήθελε να παντρευτεί, αλλά ούτε και να κάνει παιδιά, αλλά επιθυμούσε να κρατήσει την αγνότητά της. Έτσι, για να την τιμήσει ο Δίας, την πήρε υπό την προστασία του και όρισε να την θεωρούν οι άνθρωποι, ως το κέντρο του σπιτιού και προστάτιδα της οικογένειας. Στον αντίποδα με τις υπόλοιπες γυναικείες θεότητες, η Εστία παραμένει μόνιμα στον Όλυμπο ως εγγυήτρια της ακινησίας της και του θεϊκού κέντρου. Επειδή λοιπόν, δεν μπλέκεται ενεργά στις υποθέσεις των θεών, όσο και στην διεξαγωγή γεγονότων, θεωρείται ως «αδιάφορη» θεότητα.
Η Εστία ως θεότητα λατρευόταν σε πολλές περιοχές με κυριότερη, τους Δελφούς. Έτσι όπως και η Εστία αποτελούσε το κέντρο του σπιτιού ή της πόλης, έτσι και οι Δελφοί θεωρούνταν ως ο «ομφαλός της γης» και για αυτόν τον λόγο, η συγκεκριμένη θεά λατρευόταν εκεί. Σταδιακά, η λατρεία της Εστίας απέκτησε κοσμογραφικό χαρακτήρα. Τα κτηριακά συγκροτήματα στα οποία η Εστία λατρευόταν, είχαν κυκλική κάτοψη, όπως για παράδειγμα η πρυτανεία και η Vesta Ρώμης. Πιστευόταν πως εκεί μέσα διέμενε η θεά και για αυτό μετέτρεψαν τον οίκο της, σε ναό. Έτσι, όπως αναφέρει και ο Πλάτωνας: «Mένει γάρ Εστία έν θεών οϊκω μόνη». Ακόμη, όταν άρχισε να λατρεύεται η Εστία ως θεότητα, δεν αναπαρίσταται σε αγάλματα, ο βώμος μόνο έφτανε. Αργότερα, αγάλματα της Εστίας άρχισαν να εμφανίζονται στο Πρυτανείο των Αθηνών, στην Ολυμπία, στη Πάρο, στη Ρώμη κτλ. Ως άγαλμα, η Εστία ήταν όρθια και έκανε φανερά αντιληπτή τη σοβαρότητα και την αυστηρότητά της. Η ίδια φοράει έναν πολύπτυχο ποδήρη χιτώνα και δείχνει με το ένα χέρι τον ουρανό.
Καταλήγοντας, η Εστία αποτελούσε στην ουσία, περισσότερο ένα εξιδανεικευμένο σύμβολο κάθε μορφής κατοικίας των ανθρώπων και των θεών, του οίκου, της πόλεως, του Ολύμπου. Αρχέτυπο της σταθερής αξίας, ακλόνητο σημείο αναφοράς κάθε κατατρεγμένου ταξιδιώτη ή πολεμιστή που ονειρευόταν να επιστρέψει κάποτε στην πατρίδα του, στο σπίτι του, στην οικογένεια του. Ήταν η θεά η οποία κρατούσε αναμμένη την φλόγα της οικίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Θωμάς Μ. Προβατάκης, Η Μυθολογία των Ελλήνων, εκδόσεις Ρέκου
- Jean Rispen (2003), Ελληνική Μυθολογία, εκδόσεις Τριήρης
- Robert Graves (1998), Οι Ελληνικοί μύθοι (Δίτομο), εκδόσεις Κάκτος
- Εστία και Ιστίη, users.sch.gr, διαθέσιμο εδώ
