Της Ευδοκίας Μαρκούλα,
Τις τελευταίες ημέρες, η είδηση ότι το κοινοβούλιο του Ιράκ ενέκρινε τροποποιήσεις στον νόμο περί προσωπικού καθεστώτος, επιτρέποντας τον γάμο κοριτσιών από την ηλικία των 9 ετών, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Η απόφαση αυτή θεωρείται από πολλούς ως ένα σοβαρό πλήγμα στα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών, με ακτιβιστές κι οργανώσεις να την καταγγέλλουν ως «νομιμοποίηση του βιασμού παιδιών». Η κοινωνική, νομική κι ανθρωπιστική διάσταση του ζητήματος απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση.
Ο νέος νόμος επιτρέπει στις θρησκευτικές αρχές να αποφασίζουν για θέματα όπως ο γάμος, το διαζύγιο κι η επιμέλεια των παιδιών, καταργώντας την προηγούμενη ελάχιστη ηλικία γάμου που ήταν τα 18 έτη. Στο παρελθόν, το Ιράκ διέθετε ένα από τα πιο προοδευτικά νομικά πλαίσια στην περιοχή που προστάτευε τα παιδιά από πρόωρους γάμους. Ωστόσο, με τη νέα νομοθεσία, δίνεται η δυνατότητα γάμου σε κορίτσια από την ηλικία των 9 ετών, ανάλογα με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των οικογενειών τους. Σύμφωνα με στοιχεία του Ο.Η.Ε., το 28% των κοριτσιών στο Ιράκ είχαν ήδη παντρευτεί πριν τα 18 τους χρόνια, ενώ η νέα τροποποίηση αναμένεται να αυξήσει το ποσοστό αυτό δραματικά.
Η ψήφιση του νόμου έχει προκαλέσει χάος στο κοινοβούλιο, με έντονες διαμαρτυρίες από προοδευτικούς βουλευτές, οι οποίοι καταγγέλλουν ότι παραβιάστηκε η κοινοβουλευτική διαδικασία. Οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών υποστηρίζουν ότι ο νόμος καταστρατηγεί βασικά ανθρώπινα δικαιώματα κι εξωθεί τις ανήλικες σε γάμους που παραβιάζουν την παιδική τους ηλικία. Ακτιβιστές χαρακτηρίζουν την αλλαγή αυτή ως «ένα τεράστιο βήμα προς τα πίσω», ενώ διεθνείς οργανισμοί εκφράζουν ανησυχίες για τον αντίκτυπο που θα έχει στους δείκτες παιδικής εκπαίδευσης κι υγείας. Παράλληλα, αρκετοί βουλευτές προειδοποίησαν ότι θα προσφύγουν στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο του Ιράκ για να ακυρώσουν τη νομοθεσία.
Οι συνέπειες αυτής της νομοθεσίας είναι βαθιές και πολυδιάστατες. Τα κορίτσια που αναγκάζονται να παντρευτούν σε τόσο νεαρή ηλικία στερούνται το δικαίωμα στην εκπαίδευση κι εκτίθενται σε σοβαρούς κινδύνους για την ψυχική και σωματική τους υγεία. Σύμφωνα με έρευνες, οι πρόωροι γάμοι συχνά οδηγούν σε αυξημένα ποσοστά μητρικής θνησιμότητας, ενδοοικογενειακής βίας και φτώχειας. Η νέα νομοθεσία διαιωνίζει έναν φαύλο κύκλο εκμετάλλευσης, παραβλέποντας τις ανάγκες των παιδιών για προστασία κι ανάπτυξη. Επιπλέον, επηρεάζει ολόκληρες κοινότητες, καθώς υπονομεύει τις προσπάθειες κοινωνικής προόδου κι ισότητας. Η νομοθετική αλλαγή έρχεται σε μια χώρα με ιστορικές προκλήσεις στον τομέα των δικαιωμάτων των γυναικών. Στη δεκαετία του 1950, το Ιράκ ήταν πρωτοπόρο σε προοδευτικές μεταρρυθμίσεις, όπως η απαγόρευση των γάμων ανηλίκων. Ωστόσο, οι πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές που ακολούθησαν, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη επιρροή θρησκευτικών θεσμών, έχουν οδηγήσει στη σταδιακή υποχώρηση των δικαιωμάτων αυτών. Η κατάσταση επιδεινώνεται από τη φτώχεια και την έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση, που συχνά οδηγούν τις οικογένειες να καταφεύγουν σε γάμους παιδιών για οικονομική εξασφάλιση.
Η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας και των ανθρωπιστικών οργανώσεων είναι κρίσιμη. Πιθανές λύσεις περιλαμβάνουν την άσκηση πίεσης στην ιρακινή κυβέρνηση μέσω διπλωματικών καναλιών και την ενίσχυση των τοπικών ακτιβιστών που μάχονται για την προστασία των παιδιών. Παράλληλα, απαιτούνται επενδύσεις στην εκπαίδευση και την οικονομική ενδυνάμωση των οικογενειών, ώστε να μειωθεί η ανάγκη για πρόωρους γάμους. Η διαμόρφωση ενός πλαισίου προστασίας που σέβεται τα δικαιώματα των παιδιών κι ενισχύει τη θέση των γυναικών είναι απαραίτητη για την κοινωνική πρόοδο.
Η νέα νομοθεσία στο Ιράκ αποτελεί μια σοβαρή οπισθοδρόμηση στα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών, επηρεάζοντας χιλιάδες ζωές. Η διεθνής κοινότητα, μαζί με τις τοπικές κοινωνίες, πρέπει να αντιδράσει άμεσα για να προστατεύσει τα παιδιά από αυτή την εκμετάλλευση. Το ζήτημα αυτό δεν αφορά μόνο το Ιράκ, αλλά αποτελεί μια υπενθύμιση για την ανάγκη συνεχιζόμενων αγώνων υπέρ της ισότητας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σκοταδισμός στο Ιράκ: Αποτροπιασμός για τις νύφες-παιδιά – Νέος νόμος επιτρέπει τους γάμους κοριτσιών από εννέα ετών, The Toc, διαθέσιμο εδώ
- ‘The end of women and children’s rights’: outrage as Iraqi law allows child marriage, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Το Ιράκ καταπατά τα δικαιώματα των παιδιών – Νομοσχέδιο ανοίγει τον δρόμο για γάμους ανηλίκων, News 24/7, διαθέσιμο εδώ
- Iraqi lawmakers pass a bill that critics say legalizes child marriage, AP News, διαθέσιμο εδώ
- Ιράκ: Νόμος επιτρέπει τους γάμους παιδιών από την ηλικία των εννέα ετών, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
