Του Μάριου Δεστούνη,
Είτε αρέσει είτε όχι στην Ευρώπη η δεύτερη τετραετία Trump ξεκινάει και ο πρόεδρος των ΗΠΑ φαίνεται αποφασισμένος να προχωρήσει άμεσα σε όσα υποστήριζε προεκλογικά. Οι ευρωπαίοι ηγέτες φυσικά και ήλπιζαν σε μια εκλογή των δημοκρατικών ώστε να ξεφυσηξουν και συνεχίσουν να κάνουν ότι έκαναν υπό την ομπρέλα προστασίας των ΗΠΑ. Εν τέλει τα δεδομένα αν και φυσικά πολύ νωρίς δείχνουν ότι η Ευρώπη θα είναι ο μεγαλύτερος χαμένος από την εκλογή Trump. O Trump αδιαφορεί παντελώς για το τι θα συμβεί στον υπόλοιπο κόσμο εξαιτίας της πολιτικής του, γεγονός που για έναν Αμερικανό είναι απόλυτα θετικό καθώς είναι απόλυτα αφοσιωμένος στην ανασυγκρότηση των ΗΠΑ.
Φυσικά αυτό σημαίνει ότι κάποιοι θα πληγούν βαθύτατα. Εκκινώντας από τον περίφημο στόχο του 5% στις στρατιωτικές δαπάνες για τις Νατοϊκές χώρες. Κάποιες δεν πιάνουν καν το 2% προς το παρόν που ήταν και ο προηγούμενος στόχος πριν ο Trump ρίξει στο τραπέζι το 5%. Είναι φυσικά ένα τεράστιο άλμα και θα ματώσει τις ευρωπαϊκές χώρες. Η εκτίμηση βέβαια είναι ότι ο Trump θέλει να θέσει έναν πολύ υψηλότερο στόχο ώστε να καταφέρει να κερδίσει κάτι ενδιάμεσο της τάξης του 3%. Από εκεί και πέρα την άποψη του συμμερίζεται και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Mark Rutte, όχι ως προς το ποσοστό αλλά ως προς το γεγονός ότι οι δαπάνες πρέπει να αυξηθούν και οι υπόλοιπες χώρες να συνεισφέρουν σε ένα βαθμό που θα αποφέρει μια ισότητα μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ.
Τα χρήματα αυτά είναι αυτονόητο, ειδικά σε περίοδο κακής οικονομικής κατάστασης της Ευρώπης, ότι θα προέλθουν από περικοπές σε κρίσιμους τομείς της ζωής των ευρωπαίων πολιτών. Επιπλέον, εάν ο Trump προχωρήσει στην εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής του πρέπει να είναι αναμενόμενη και μια υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ κάνει λόγο για 10 με 20% δασμούς στα εισαγώμενα προϊόντα από την Ευρώπη. Μια πολιτική προστατευτισμού από τη μια, με σοβαρό αντίκτυπο στην Ευρώπη, που όμως όταν μιλάμε για οικονομικό πόλεμο είναι επόμενο η Ευρώπη ως βασικός εμπορικός εταίρος να απαντήσει επίσης με δασμούς.
Το ζήτημα είναι ότι η Ευρώπη θα χτυπηθεί πολύ πιο σφοδρά από ότι οι ΗΠΑ. Εφόσον οι ΗΠΑ πάνε σε εσωστρέφεια και σε μια πολιτική που δείχνει να τείνει ξεκάθαρα στην αποπαγκοσμιοποιηση, η Ευρώπη είτε θα ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο είτε θα φροντίσει να τελειώσει τον πόλεμο με τη Ρωσία και να χτίσει πιο κοντινές σχέσεις με την Ασία. Άλλωστε η Ευρώπη δεν πρέπει να ξεχνά ότι έχει μπει σε έναν δρόμο ενεργειακής εξάρτησης από τις ΗΠΑ και η εξάρτηση γνωρίζουμε πολύ καλά τι σημαίνει. Αυτό που πρέπει να σκεφθεί καλά η Ευρώπη όμως δεν είναι οι δασμοί ή η μείωση εξαγωγών, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι απρόβλεπτος, αλλά δεν είναι ρηχός στα πλάνα του.
Οι δασμοί ναι μεν είναι μια προστατευτική πολιτική, αλλά ταυτόχρονα κρύβουν κάτι πιο βαθύ: μια στρατηγική αποδόμησης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Δήλωσε άλλωστε ότι θέλει οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες όπως και αυτές που κινούνται στον τομέα της ενέργειας να γίνουν αμερικανικες, δηλαδή να μεταφερθούν στις ΗΠΑ. Εύλογα δημιουργείται η σκέψη ότι εάν μειωθούν τα έσοδα και οι εξαγωγές για ευρωπαϊκούς κολοσσούς, που μάλιστα οφείλουν να ακολουθούν αυστηρά περιβαλλοντικά νομικά πλαίσια και ταυτόχρονα ο πρόεδρος των ΗΠΑ δώσει κίνητρα, απαλλαγές και φορολογικές ελαφρύνσεις σε ξένες εταιρείες, τότε αυτές είναι πιθανό να μεταφερθούν στις ΗΠΑ.
Ότι έκανε η Κίνα κοινώς το επιχειρεί η Αμερική. Εάν δε δείξουν ευελιξία οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι πιθανό η βιομηχανία της Ευρώπης να δεχτεί ένα τρομερό πλήγμα. Και φυσικά πάλι διατηρούμε στο μυαλό μας τον αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης. Ο μόνος θετικός αντίκτυπος είναι η διαμεσολάβηση του στο πεδίο του ρωσοουκρανικου πολέμου και εάν πράγματι επιτύχει να τον τερματίσει τότε θα είναι μια πολύ σημαντική εξέλιξη για την Ευρώπη, η οποία θα κληθεί να στηρίξει όλο και περισσότερο την Ουκρανία και να καλύψει το κενό των ΗΠΑ. Είναι δεδομένο πάντως ότι Ρωσία και ΗΠΑ σύντομα θα έρθουν σε διάλογο και οι εξελίξεις θα είναι άμεσες.
Επι της ουσίας οι ΗΠΑ και επί της προηγούμενης προεδρίας και επι του Trump θέλουν να αποκτήσουν μεγάλο βαθμό αυτονομίας και να επαναφέρουν την εξάρτηση της Ευρώπης από αυτές σε τεράστιο βαθμό. Δεν είναι τυχαία άλλωστε τα πλάνα για επαναπατρισμό των εργοστασίων, για αύξηση της παραγωγής ορυκτών πόρων και για δημιουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας σπάνιων γαιών. Μια δυνατή Αμερική με όπλο το δολάριο και τους δασμούς θα έχει τρομερό αντίκτυπο στην Ευρώπη. Οι ευρωπαίοι ηγέτες δυστυχώς προς το παρόν περιμένουν και φαίνονται μουδιασμένοι…
Μάλιστα οι εσωτερικές αναταραχές σε χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία και η άνοδος της άκρα δεξιάς πολώνουν πολύ την πολιτική σκηνή της Ευρώπης και επομένως τη δυνατότητα απάντησης. Πάντως μιλώντας αντικειμενικά οι ΗΠΑ κάνουν το καλύτερο για τις ίδιες και έχει έρθει— ίσως και αργήσει— η ώρα η Ευρώπη να κάνει το ίδιο και να πάρει πρωτοβουλίες και δραστικές κινήσεις ώστε να προστατεύσει την οικονομία της και να γίνει πραγματικά δυνατή, μειώνοντας ταυτόχρονα το ποσοστό δύναμης που απορρέει εξαιτίας των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Συνοπτικά πάντως τα πράγματα είναι κρίσιμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και με τα δεδομένα έως τώρα δυσοίωνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Trump’s in. Here’s what it means for Europe, politico, διαθέσιμο εδώ
- Trump delivers fresh tariff threats against EU and China, reuters, διαθέσιμο εδώ
