Της Αναστασίας Στανίτσα,
Το έγκλημα της κατάχρησης σε γενετήσια πράξη του άρθρου 343 ΠΚ ανήκει στο Δέκατο Ένατο Κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα, στα «Εγκλήματα Κατά της Γενετήσιας Ελευθερίας κι Εγκλήματα Οικονομικής Εκμετάλλευσης της Γενετήσιας Ζωής».
Σύμφωνα με το γράμμα της διάταξης: «Με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή τιμωρούνται: α) όποιος υποχρεώνει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης, με κατάχρηση σχέσης εργασιακής εξάρτησης οποιασδήποτε φύσης, β) όποιος υποχρεώνει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης, εκμεταλλευόμενος τη θέση του παθόντος ως προσώπου το οποίο αναζητά εργασία, γ) οι διορισμένοι ή οπωσδήποτε εργαζόμενοι σε φυλακές ή άλλα κρατητήρια, σε αστυνομικές υπηρεσίες, σε σχολές, παιδαγωγικά ιδρύματα, κλινικές ή κάθε είδους θεραπευτικά καταστήματα ή σε άλλα ιδρύματα προορισμένα να περιθάλπουν πρόσωπα που έχουν ανάγκη από βοήθεια αν με κατάχρηση της θέσης τους υποχρεώσουν σε γενετήσια πράξη πρόσωπο που έχει εισαχθεί σε αυτά τα ιδρύματα».
Το υποκείμενο τέλεσης της αξιόποινης συμπεριφοράς κρίνεται σε κάθε περίπτωση διαφορετικά. Έτσι, όταν υπάρχει κατάχρηση εργασιακής σχέσης, τότε δράστης του εγκλήματος μπορεί να είναι πρόσωπο με το οποίο το θύμα συνδέεται με σύμβαση εργασίας είτε στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα, όπως ο εργοδότης αλλά και κάθε πρόσωπο το οποίο βρίσκεται σε ανώτερη εργασιακή θέση και μπορεί να επηρεάσει την τύχη του παθόντος, όπως ο πρόεδρος καθώς κι ο προϊστάμενος.
Δεδομένου ότι μπορεί να τελεστεί από συγκεκριμένο κύκλο προσώπων, στην περίπτωση αυτή αποτελεί ιδιαίτερο έγκλημα. Ειδικότερα, στη δεύτερη περίπτωση το υποκείμενο τέλεσης μπορεί να είναι πρόσωπο το οποίο είναι σε θέση να προσφέρει και να εξασφαλίσει στο θύμα εργασία κι εκμεταλλεύεται ακριβώς την αναζήτηση εργασίας. Δεν είναι απαραίτητο να έχει συγκεκριμένη θέση. Καθένας ο οποίος προσφέρεται να παρέχει τις υπηρεσίες του στο θύμα για να το βοηθήσει στην εύρεση εργασίας μπορεί —εφόσον ζητά την έναντι αυτού τέλεση γενετήσιας πράξης— να είναι ο δράστης. Άρα, στη μορφή του αυτή πρόκειται για έγκλημα κοινό. Αντίθετα, στην τελευταία περίπτωση, δράστης μπορεί να είναι μόνο εργαζόμενος ή διορισμένος που έχει διοριστεί σε αντίστοιχα καταστήματα κι ιδρύματα, ο οποίος μέσω της κατάχρησης αυτής της θέσης υποχρεώνει άλλον σε τέλεση γενετήσιας πράξης.
Αναγκαίο για την πράξη του εγκλήματος είναι η επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης. Ως γενετήσια πράξη ορίζεται βάσει του 336 παρ. 2 ΠΚ, η συνουσία κι οι ίσες με αυτή βαρύτητα πράξεις. Ως προς την έννοια της επιχείρησης γενετήσιας πράξης, αυτή νοείται όταν ο παθών έχει ενεργητικό ρόλο κατά την τέλεση αυτής, ενώ ως προς την έννοια της ανοχής, αυτή νοείται όταν το θύμα ανέχεται κι υπομένει τη γενετήσια πράξη από τον δράστη.
Στην πρώτη περίπτωση, αντικείμενο διάπραξης και θύμα μπορεί να είναι μόνο πρόσωπο που εξαρτάται εργασιακά από τον δράστη· όπως οικιακοί βοηθοί, ιδιωτικοί υπάλληλοι σε επιχείρηση κλπ. Αυτή την εργασιακή εξάρτηση, ο δράστης θα πρέπει να την καταχράται, με την έννοια του ότι αφού αυτός είναι σε θέση εξαιτίας της θέσης υπεροχής του να επηρεάζει την τύχη του εργαζομένου, είναι σε θέση να επηρεάζει και τη βούληση του εργαζομένου, ο οποίος αντιλαμβανόμενος την αδύναμη θέση στην οποία βρίσκεται μπορεί ακόμη και να συναινεί στην εκτέλεση ή ανοχή γενετήσιας πράξης. Ακόμα, η προαγωγή ή μετάθεση του συνιστούν καταστάσεις τις οποίες μπορεί ο δράστης να τις εκμεταλλευτεί για την ικανοποίηση προσωπικών του αναγκών. Θεωρείται στην περίπτωση αυτή ότι η οποιαδήποτε παροχή συναίνεσης δεν είναι ελεύθερα διαμορφωμένη, αλλά προϊόν κατάχρησης κι εκμετάλλευσης θέσης ισχύος, γι’ αυτό προστατεύεται ο εργαζόμενος.
Ως προς την υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος του Άρθρου 343ΠΚ, απαιτείται δόλος, οποιουδήποτε βαθμού, ακόμα κι ενδεχόμενος, ο οποίος να καλύπτει όλα τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης. Δόλος τόσο ως προς την επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης όσο και ως προς την κατάχρηση εργασιακής σχέσης εξάρτησης ή την εκμετάλλευση του θύματος που αναζητεί θέση προς εργασία. Βέβαια, είναι σημαντικό να παρατηρηθεί ότι στη διάταξη του Άρθρου 343Α ΠΚ δεν υπάγονται περιπτώσεις ενέργειας γενετήσιων πράξεων μεταξύ εργαζομένου και προσώπου με το οποίο τελεί σε σχέση εξάρτησης εργασίας, που έχουν ήδη συνδεθεί συναισθηματικά, παρά μόνο εκείνες οι περιπτώσεις που οποιαδήποτε ανέλιξη ή εξέλιξη εργαζομένου εξαρτάται από την παροχή «ανταλλάγματος».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, Εγκλήματα κατά προσωπικών αγαθών, Νομική Βιβλιοθήκη, 4η Έκδοση
