Της Αναστασίας Δάβαρη,
Ο Γεώργιος Γρίβας, ευρύτερα γνωστός με το ψευδώνυμο «Διγενής», υπήρξε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες και πολυσχιδείς προσωπικότητες της κυπριακής ιστορίας. Ως ηγέτης της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ), έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Κύπρου από τη βρετανική κυριαρχία, με απώτερο στόχο την ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Η δράση του άφησε ένα βαθύ και σύνθετο αποτύπωμα στην ιστορία της Κύπρου και της ευρύτερης ελληνικής πολιτικής σκηνής.
Ο Γεώργιος Γρίβας γεννήθηκε στις 6 Ιουνίου 1897 στο Τρίκωμο της Κύπρου. Μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον έντονης ελληνικής εθνικής συνείδησης, γεγονός που επηρέασε βαθιά τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Μετά την αποφοίτησή του από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, συνέχισε τις σπουδές του στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων στην Αθήνα, από την οποία αποφοίτησε το 1919 με πολλές διακρίσεις.
Η στρατιωτική του σταδιοδρομία ξεκίνησε με τη συμμετοχή του στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922). Η εμπειρία του στο μέτωπο και ιδιαίτερα οι δυσκολίες, καθώς και οι ήττες του ελληνικού στρατού, διαμόρφωσαν την προσήλωσή του στη στρατηγική πειθαρχία και ενίσχυσαν τις ηγετικές του ικανότητες.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-1944), ο Γρίβας ίδρυσε την οργάνωση «Χ», μια φιλοβασιλική και αντι-κομμουνιστική οργάνωση, η οποία αναδείχθηκε ως σύμβολο της αντι-κομμουνιστικής ιδεολογίας, καθώς αντιτάχθηκε στο ΕΑΜ-ΕΛΛΑΣ και άλλες αντιστασιακές ομάδες. Η εμπειρία αυτή αποτέλεσε το θεμέλιο για τη μετέπειτα πορεία του, καθώς οι στρατιωτικές τακτικές που υιοθέτησε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς κατά την ηγεσία του στην ΕΟΚΑ.
Το 1954, ο Γρίβας επέστρεψε στην Κύπρο και ανέλαβε την ηγεσία της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ), με την υποστήριξη των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών και της κυπριακής Εκκλησίας. Με το ψευδώνυμο «Διγενής», τιμώντας τον ήρωα του Βυζαντίου Διγενή Ακρίτα, ανέλαβε την οργάνωση και τον συντονισμό του ένοπλου αγώνα κατά των Βρετανών αποικιοκρατών. Ο αγώνας της ΕΟΚΑ (1955-1959) χαρακτηρίστηκε από μια σειρά στρατιωτικών επιχειρήσεων, που περιλάμβαναν επιθέσεις σε στρατιωτικές βάσεις, δολιοφθορές και μαζικές κινητοποιήσεις. Ο Γρίβας εφάρμοσε ανορθόδοξες τακτικές πολέμου, βασισμένες στην εμπειρία του, με σκοπό να φθείρει τις βρετανικές δυνάμεις και να αναδείξει τη σημασία του κυπριακού ζητήματος στη διεθνή κοινότητα.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’, ως πολιτικός ηγέτης του κυπριακού αγώνα, συνεργάστηκε αρχικά στενά με τον Γρίβα. Ωστόσο, οι διαφωνίες τους έγιναν εμφανείς όταν ο Μακάριος υιοθέτησε διαφορετική στάση, υποστηρίζοντας τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας αντί της ένωσης με την Ελλάδα. Η διαφωνία αυτή οδήγησε σε ένταση μεταξύ των δύο ανδρών, με τον Γρίβα να θεωρεί την ανεξαρτησία ως έναν συμβιβασμό που πρόδιδε τον στόχο της ένωσης.
Μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, ο Γρίβας αποσύρθηκε προσωρινά από την πολιτική σκηνή. Το 1971, ωστόσο, επέστρεψε στην Κύπρο και ίδρυσε την ΕΟΚΑ Β’, μια νέα οργάνωση που στόχευε στη συνέχιση του αγώνα για την ένωση με την Ελλάδα. Η δράση της ΕΟΚΑ Β’ προκάλεσε σοβαρές πολιτικές εντάσεις, συμβάλλοντας στη δημιουργία των συνθηκών που οδήγησαν στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου το 1974. Η τουρκική εισβολή που ακολούθησε είχε καταστροφικές συνέπειες, ενώ η δράση της ΕΟΚΑ Β’ και ο ρόλος του Γρίβα παραμένουν αμφιλεγόμενα θέματα. Ο Γεώργιος Γρίβας πέθανε στις 27 Ιανουαρίου 1974 στη Λεμεσό. Η κηδεία του εξελίχθηκε σε ένα μεγάλο εθνικό γεγονός, με χιλιάδες Κύπριους να αποτίνουν φόρο τιμής στον ηγέτη της ΕΟΚΑ.
Η κληρονομιά του παραμένει αντικείμενο έντονων συζητήσεων. Για πολλούς, ο Γρίβας είναι ένας εθνικός ήρωας, που αγωνίστηκε με αυταπάρνηση για την ελευθερία και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Για άλλους, αποτελεί μια αμφιλεγόμενη φιγούρα, με ευθύνες για την πολιτική αστάθεια και τις καταστροφικές συνέπειες της τουρκικής εισβολής.
Ο Γεώργιος Γρίβας υπήρξε ένας άνθρωπος με αδιαμφισβήτητη στρατιωτική ικανότητα και αφοσίωση στα εθνικά ιδανικά. Η προσήλωσή του στην ένωση με την Ελλάδα και η σκληρή γραμμή που ακολούθησε, τόσο στον αγώνα κατά των Βρετανών, όσο και στις πολιτικές του επιλογές, διαμόρφωσαν την πορεία της Κύπρου σε μια κρίσιμη ιστορική στιγμή.
Η δράση του αναδεικνύει τις προκλήσεις και τις αντιφάσεις της κυπριακής ιστορίας: από τον εθνικό αγώνα και τις ελπίδες για ένωση έως τις διαφωνίες, τις διχόνοιες και την τραγωδία του 1974. Σήμερα, η ιστορία του Γρίβα αποτελεί πολύτιμο αγαθό για την κατανόηση των εθνικών αγώνων και των συνεπειών τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Λεωνίδας Φ. Λεωνίδου (2009), Γεώργιος Γρίβας Διγενής-Βιογραφία (Δεύτερος Τόμος 1950-1959), εκδ. Επιφανίου
- Βιογραφία – Γεώργιος Γρίβας Διγενής, digenisidrima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Για τον Γεώργιο Γρίβα Διγενή, edon.org.cy, διαθέσιμο εδώ
