Της Γαρυφαλλιάς Σόλια,
Η ανταλλαγή πληροφοριών αποτελεί σημαντικό παράγοντα για της ανάπτυξη εμπιστοσύνης και διαφάνειας μεταξύ των οργανισμών, των πολιτών και του κράτους. Αποτελούν σημαντικό πόρο και παράγουν αξία. Ένας χώρος δεδομένων (dataspace) «συγκεντρώνει σχετικές υποδομές δεδομένων και πλαίσια διακυβέρνησης προκειμένου να διευκολυνθεί η συγκέντρωση και η κοινή χρήση δεδομένων». Διαφέρουν από τις ιδιωτικές πλατφόρμες (private digital platforms) σε έννοιες όπως ιδιοκτησία (ownership), ανοίγματος (openness), σύνδεση (affiliation), αλληλεπίδρασης (direct interactions), και δικτυακές επιδράσεις (network effects). Προσθέτοντας μία επιπλέον διάσταση στο εννοιολογική προσέγγιση του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Αναλυτικότερα τα δημόσια dataspaces είναι μια ανοικτή, ψηφιακή δημόσια υποδομή στην οποία μπορούν να ενταχθούν και να αλληλοεπιδράσουν τρίτα μέρη. Ανήκουν σε
κοινοπραξία δημόσιων και εμπορικών φορέων. Οι χρήστες πρέπει να συνδεθούν στην πλατφόρμα και να πιστοποιηθούν για να τον χρησιμοποιήσουν, ολοκληρώνοντας μια διαδικασία εγγραφής. Ενώ πραγματοποιούν μια συγκεκριμένη επένδυση. Τα δημόσια dataspaces έχουν σχεδιαστεί για να αποφεύγεται ο εγκλωβισμός σε προμηθευτές.
Οι φορείς που συμμετέχουν σε dataspaces αλληλοεπιδρούν άμεσα, ενώ στις αλληλεπιδράσεις τους μπορεί να συμμετέχουν πολλά μέρη. Πέρα από την αλληλεπίδραση, πρέπει να θεσπίσουν τους δικούς τους κανόνες και μηχανισμούς διακυβέρνησης για να πλαισιώσουν τις αλληλεπιδράσεις τους, δεδομένου ότι ένας χώρος δεδομένων είναι μια ανοικτή υποδομή που αφήνει ανοικτό τον τρόπο με τον οποίο διέπονται οι συγκεκριμένες συναλλαγές. Μπορούν να παράγουν άμεσες και έμμεσες δικτυακές επιδράσεις στους εταίρους που εμπλέκονται με την πλατφόρμα. Πέραν αυτού, αποτελούν μεγάλα ψηφιακά οικοσυστήματα στα οποία συνεργάζονται πολλαπλές ομάδες φορέων, αξιοποιώντας σύνθετους τύπους δικτυακών επιδράσεων που υπερβαίνουν τα κριτήρια της οικονομικής ανταλλαγής. Τα δεδομένα που δημιουργούνται σε ένα δημόσιο χώρο δεδομένων παρέχονται από τους φορείς ή το κοινό, αλλά κανένας φορέας δεν μπορεί να καθορίσει τον τρόπο χρήσης των δεδομένων.
Πέραν των νομικών ή συμβατικών ρυθμίσεων, οι συμμετέχοντες προσυπογράφουν έναν κώδικα δεοντολογίας για την υπεύθυνη χρήση των δεδομένων των άλλων. Ως δημόσιες υποδομές, οι δημόσιοι χώροι δεδομένων επιτρέπουν σε όλους τους φορείς (συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ) να βασίζονται σε μια στοίβα τεχνολογίας για να εφαρμόζουν τα δικά τους επιχειρηματικά μοντέλα χωρίς μια κεντρική αρχή να ελέγχει ή να συμμετέχει στα επιχειρηματικά τους μοντέλα. Ακόμα, υπάρχει η πιθανότητα να προκύψουν ακόμα και καταστάσεις που ο winner-takes-all για τις προτάσεις αξίας που προσφέρονται στο χώρο δεδομένων. Ως δημόσιες υποδομές, οι χώροι δεδομένων πρέπει να αποδεικνύουν ότι εφαρμόζουν τους τοπικούς νόμους περί προστασίας δεδομένων. Πέραν αυτού, υπάρχει ρητή υποχρέωση να προσφέρεται και να χρησιμοποιείται η υποδομή με τρόπο που να συνάδει με τις κοινωνικές αξίες, συμπεριλαμβανομένου του να είναι ανοικτά, της εμπιστοσύνης και των δημοκρατικών αρχών.
Προκλήσεις
Η συμμετοχή άλλων εξωτερικών φορέων εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τον ψηφιακό μετασχηματισμό ενός οργανισμού. Το πλαίσιο των οικοσυστημάτων πλατφορμών, ο τόπος των ψηφιακών καινοτομιών φαίνεται να μετακινείται ακόμη περισσότερο από το επίπεδο του οργανισμού σε επίπεδο οικοσυστήματος. Δεν διαθέτουν έναν ενιαίο ιδιοκτήτη πλατφόρμας που να προσπαθεί να διαχειριστεί το οικοσύστημα της πλατφόρμας, δίνοντας τη δυνατότητα στους φορείς να συμμετέχουν στην καθοδήγηση της περαιτέρω πορείας του οικοσυστήματος.
Επιπλέον πρέπει να αναφέρουμε ότι τα dataspaces αποτελούν μέρος της ψηφιακής στρατηγικής της ΕΕ (ψηφιακή δεκαετία) αποσκοπεί στο να κάνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό να λειτουργήσει για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, συμβάλλοντας παράλληλα στην επίτευξη του στόχου της για μια Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Στόχος της είναι να ενισχύσει την ψηφιακή της κυριαρχία και να θέσει πρότυπα, με έμφαση στα δεδομένα, την τεχνολογία και τις υποδομές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- From private digital platforms to public data spaces: implications for the digital transformation, Daniel Beverungen, Thomas Hess, Antonia Köster, Christiane Lehrer , 2022, διαθέσιμο εδώ
