Της Αναστασίας Δάβαρη,
Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν υπήρξε μία από τις σημαντικότερες και πολύκροτες προσωπικότητες του 20ού αιώνα. Ηγέτης της Ρωσικής Επανάστασης του 1917 και θεμελιωτής της Σοβιετικής Ένωσης, ο Λένιν συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση του σύγχρονου πολιτικού και όχι μόνο κόσμου. Με το έργο που παρήγαγε, εδραίωσε την ιδέα του σοσιαλιστικού κράτους και έθεσε τις βάσεις για την παγκόσμια εξάπλωση του κομμουνισμού. Παρόλο που η κληρονομιά του παραμένει ένα διφορούμενο θέμα, η επιρροή του στην ιστορία είναι αδιαμφισβήτητη.
Ο Βλαντίμιρ Λένιν γεννήθηκε στις 22 Απριλίου 1870 στο Σιμπίρσκ της Ρωσίας, το σημερινό Ουλιάνοφσκ το οποίο μετονομάστηκε προς τιμήν του, καθώς το πραγματικό του όνομα ήταν Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοφ. Ο πατέρας του ήταν εκπαιδευτικός και η μητέρα του προερχόταν από μορφωμένη και πολυγλωσσική οικογένεια, δίνοντας μεγάλη σημασία στην καλλιέργεια και την εκπαίδευση των παιδιών της.
Η οικογένεια του Λένιν ζούσε με άνεση, όμως, η ζωή τόσο της οικογενείας όσο και του νεαρού Βλαντίμιρ άλλαξε δραματικά το 1887, όταν ο μεγαλύτερος αδελφός του, Αλεξάντερ, εκτελέστηκε για τη συμμετοχή του σε συνωμοσία κατά του τσάρου Αλέξανδρου Γ’. Ο θάνατος του αδελφού του υπήρξε καταλυτικός για τον Λένιν, καθώς τον ώθησε να στραφεί σε επαναστατικές ιδέες και να αναζητήσει ένα νέο δρόμο για την κοινωνική δικαιοσύνη.
Σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο του Καζάν, αλλά αποβλήθηκε σύντομα λόγω της πολιτικής του δράσης. Παρά την αποβολή του, συνέχισε τη μελέτη του ως αυτοδίδακτος και ολοκλήρωσε τις εξετάσεις του για το πτυχίο της νομικής εξ αποστάσεως. Κατά την περίοδο αυτή, ήρθε σε επαφή με τις ιδέες του Καρλ Μαρξ και άρχισε να αναπτύσσει το δικό του όραμα για μια επαναστατική αλλαγή στη κοινωνία.
Η επαφή του με το μαρξισμό τον ώθησε να ενταχθεί σε μυστικές επαναστατικές ομάδες. Ήδη από το 1893, ο Λένιν είχε καθιερωθεί ως διανοούμενος ηγέτης του επαναστατικού κινήματος. Μετέφραζε, σχολίαζε και διακινούσε μαρξιστικά έργα, ενώ εργαζόταν ως δικηγόρος για μικρό χρονικό διάστημα, υπερασπιζόμενος κυρίως φτωχούς αγρότες και εργάτες.
Το 1900, ο Λένιν ίδρυσε μαζί με άλλους την εφημερίδα «Ίσκρα» («Η Σπίθα»), η οποία έγινε το βασικό μέσο για τη διάδοση του μαρξισμού στη Ρωσία. Η εφημερίδα αποτέλεσε ένα εργαλείο για τη διασύνδεση των επαναστατικών ομάδων της εποχής και τη διάδοση των ιδεών για την ανατροπή του τσαρικού καθεστώτος.
Το 1903, ο Λένιν είχε καθοριστικό ρόλο στη διάσπαση του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος σε δύο παρατάξεις: τους Μπολσεβίκους, οι οποίοι αποτελούσαν τη πλειοψηφία και τους Μενσεβίκους, οι οποίοι αποτελούσαν τη μειοψηφία. Οι Μπολσεβίκοι, υπό την καθοδήγηση του Λένιν, πίστευαν στην ανάγκη ενός μικρού, επαγγελματικά οργανωμένου κόμματος, το οποίο θα καθοδηγούσε την εργατική τάξη στην επανάσταση, σε αντίθεση με τους Μενσεβίκους, οι οποίοι προτιμούσαν μια ευρύτερη, πιο δημοκρατική οργάνωση.
Το 1905, η Ρωσία γνώρισε μια αποτυχημένη επανάσταση, η οποία αποτέλεσε προπομπό των γεγονότων του 1917. Παρόλο που η εξέγερση κατεστάλη βίαια, ο Λένιν αναγνώρισε τη σημασία της για την επερχόμενη επανάσταση του 1917. Κατά την περίοδο αυτή, έγραψε το έργο του «Τι να κάνουμε;», όπου ανέπτυξε τη θεωρία του για το επαναστατικό κόμμα πρωτοπορίας.
Το 1917, αποτέλεσε τη χρονιά, κατά την οποία άλλαξε για πάντα την ιστορία της Ρωσίας. Το Φεβρουάριο, η Ρωσική Αυτοκρατορία κατέρρευσε και ο τσάρος Νικόλαος Β’ παραιτήθηκε. Ο Λένιν, ο οποίος βρισκόταν εξόριστος στην Ελβετία, κατάφερε να επιστρέψει στη Ρωσία.
Τον Οκτώβριο, οι Μπολσεβίκοι, υπό την ηγεσία του Λένιν, ανέτρεψαν την Προσωρινή Κυβέρνηση και κατέλαβαν την εξουσία. Η Οκτωβριανή Επανάσταση αποτέλεσε τομή στην παγκόσμια ιστορία, καθώς εγκαθίδρυσε το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο.
Ως επικεφαλής της νέας κυβέρνησης, ο Λένιν αντιμετώπισε τεράστιες προκλήσεις. Για να αναζωογονήσει την οικονομία, εισήγαγε τη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ), το 1921. Η ΝΕΠ αποτέλεσε μία προσωρινή επιστροφή σε ορισμένες καπιταλιστικές πρακτικές, επιτρέποντας στους αγρότες και τους μικρούς εμπόρους να διατηρούν ένα μέρος της παραγωγής τους, ενώ το κράτος έλεγχε τις μεγάλες βιομηχανίες. Ταυτόχρονα, ο Λένιν ανέπτυξε τη θεωρία του ιμπεριαλισμού, την οποία εξέθεσε στο έργο του «Ο Ιμπεριαλισμός ως Ανώτατο Στάδιο του Καπιταλισμού».
Παρά την προοδευτική του σκέψη, η διακυβέρνηση του Λένιν συνοδεύτηκε από αυταρχικά μέτρα. Η ίδρυση της «Τσεκά», της πρώτης μυστικής αστυνομίας του σοβιετικού κράτους και η καταστολή των αντιφρονούντων χαρακτηρίζουν τη διακυβέρνησή του. Επίσης, η αυστηρή λογοκρισία και οι διώξεις πολιτικών αντιπάλων δημιουργούν ερωτήματα για τη φύση της επανάστασης, που οραματιζόταν.
Ο Λένιν πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1924 σε ηλικία μόλις 53 ετών, από μία σειρά εγκεφαλικών επεισοδίων που είχαν προηγηθεί για αρκετά χρόνια. Ο θάνατός του άφησε ένα μεγάλο κενό στο σοβιετικό κράτος, ενώ ξεκίνησε μια περίοδο έντονης εσωτερικής πάλης για τη διαδοχή του, με τον Ιωσήφ Στάλιν να κυριαρχεί τελικά. Το σώμα του ταριχεύτηκε και τοποθετήθηκε σε μαυσωλείο στην Κόκκινη Πλατεία, το οποίο παραμένει σύμβολο της επαναστατικής κληρονομιάς του. Παράλληλα, η κληρονομιά του διχάζει, καθώς κάποιοι τον θεωρούν ιδιοφυή ηγέτη και επαναστάτη, ενώ άλλοι τον κατηγορούν για την αυταρχική φύση του σοβιετικού καθεστώτος.
Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν υπήρξε μία από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες της ιστορίας. Η ζωή, το έργο και η κληρονομιά του συνεχίζουν να εμπνέουν, να διχάζουν και να προκαλούν προβληματισμό, αντικατοπτρίζοντας τις αντιφάσεις του ίδιου και της εποχής του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- David Downing (2003), Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν, εκδ. Σαββάλας
- Βλαντίμιρ Λένιν, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σαν σήμερα: 21 Ιανουαρίου 1924 – Πεθαίνει ο B.I. Λένιν, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Vladimir Lenin, history.com, διαθέσιμο εδώ
