Της Γεωργίας Παπαδοπούλου,
Διανύουμε τον 21ο αιώνα, έναν αιώνα κατά τον οποίο οι ταχύτατοι ρυθμοί ζωής καθιστούν επιτακτική την ανάγκη δημιουργίας νέων τεχνολογικών λύσεων με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. H ρομποτική αποτελεί έναν τεχνολογικό κλάδο που σημειώνει σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων στην ιατρική περίθαλψη και στη φροντίδα των ηλικιωμένων. Ειδικότερα, η χρήση της ρομποτικής για παροχή φροντίδας σε άτομα της τρίτης ηλικίας λειτουργεί ως απάντηση στις δημογραφικές εξελίξεις στον ανεπτυγμένο κόσμο παρέχοντας λύσεις στις δυσκολίες της καθημερινής ζωής.
Έως το 2060 το 1/3 των Ευρωπαίων θα είναι άνω των 65 ετών, με συνέπεια την άνοδο της αναλογίας μεταξύ αδρανούς πληθυσμού και εργαζομένων. Ο αριθμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών θα αυξηθεί από 90 εκατομμύρια το 2012 σε 155 εκατομμύρια το 2060, αντανακλώντας τις επιπτώσεις της αυξημένης μακροζωίας.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ρομποτική αποτελεί ένα ευαίσθητο πεδίο που εγείρει διάφορα δεοντολογικά ερωτήματα. Ένα εκ των οποίων είναι, αν τα ρομπότ που παρέχονται στη φροντίδα ηλικιωμένων ωφελούν πραγματικά τους ηλικιωμένους και δεν έχουν σχεδιαστεί απλώς για να μειώνουν το βάρος της φροντίδας τους για την υπόλοιπη κοινωνία. Μεταξύ των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν κατοχυρωθεί από τα Ηνωμένα Έθνη και την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αναγράφεται το δικαίωμα σε επίπεδο διαβίωσης επαρκές για υγεία και ευημερία που περιλαμβάνει το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, στην ελευθερία από την ταπεινωτική μεταχείριση και στις διακρίσεις.
3 νόμοι της ρομποτικής του Isaak Asimov:
- Ένα ρομπότ δεν μπορεί να τραυματίσει ή μέσω της αδρανείας του να βλάψει ένα ανθρώπινο πλάσμα.
- Ένα ρομπότ πρέπει να υπακούει στις εντολές που δίνονται από τους ανθρώπους, εκτός και αν αυτό έρχεται σε αντίθεση με τον πρώτο νόμο.
- Ένα ρομπότ πρέπει να προστατεύει την ίδια του την ύπαρξη, εκτός και αν αυτό αντιτίθεται στον πρώτο ή στον δεύτερο νόμο.
Ρομπότ ως βοηθοί
Τα ρομπότ μπορούν να βοηθήσουν τους φροντιστές σε συγκεκριμένες εργασίες , μεταξύ άλλων στο τάισμα, όπως το ρομπότ αυτόματης σίτισης My Spoon και στο μπάνιο ηλικιωμένων, όπως το ρομπότ ηλεκτρικής μπανιέρας Sanyo που πλένει και ξεπλένει αυτόματα τους ασθενείς. Ακόμη μπορούν να συνδράμουν στην εκτέλεση βαριών καθηκόντων. Η Riken έχει αναπτύξει το ρομπότ RIBA (Robot for Interactive Body Assistance), το οποίο μπορεί να ανυψώνει και να μετακινεί τα άτομα από ένα κρεβάτι σε ένα αναπηρικό καροτσάκι, να αναγνωρίσει πρόσωπα και φωνές και να απαντήσει σε προφορικές εντολές. Το CareBotTM, ένα προσωπικό ρομπότ εξοπλισμένο με πολλαπλούς αισθητήρες ζωτικών σημάτων, που μπορεί να παρακολουθεί έναν ηλικιωμένο. Επιπλέον, στην υπενθύμιση δραστηριοτήτων στους ηλικιωμένους, όπως το Pearl, ένα nursebot που υπενθυμίζει στους ηλικιωμένους συνήθεις δραστηριότητες (π.χ. φαγητό, λήψη φαρμάκων και χρήση του μπάνιου/τουαλέτας) και μπορεί να τους καθοδηγήσει στο περιβάλλον του σπιτιού τους. Ένα ακόμη ρομπότ για τη φροντίδα των ηλικιωμένων είναι το FP7 CompanionAble robot, το οποίο ξεκινά από την υπενθύμιση για συγκεκριμένες καταστάσεις (π.χ. λήψη φαρμάκων), τη γνωστική διέγερση, μέσω κινητής τηλεφωνίας με συγγενείς ή φροντιστές, τον αυτόνομο εντοπισμό επικίνδυνων καταστάσεων, όπως οι πτώσεις, και την αξιολόγησή τους από εξουσιοδοτημένα άτομα μέσω κινητής τηλεπαρουσίας.
Ρομπότ συντροφιάς
Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι οι ηλικιωμένοι που πάσχουν από ήπια γνωστική εξασθένηση ή άνοια μπορούν να επωφεληθούν από τη «θεραπεία με κούκλες και/ή κατοικίδια». Οι κούκλες ή τα κατοικίδια, στην πραγματικότητα, μπορεί να αντιπροσωπεύουν ψυχοθεραπευτικά εργαλεία για την ενίσχυση των θετικών συναισθημάτων και τη μείωση της επιθετικής συμπεριφοράς του ασθενούς, μειώνοντας την ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή. Υπό αυτή την έννοια, τα ρομπότ μπορούν να αντιπροσωπεύουν μια εναλλακτική και να ενισχύσουν την ποσότητα και την ποιότητα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης του ηλικιωμένου.
Πιο συγκεκριμένα, το Paro είναι μια ρομποτική φώκια με γούνα που ανταποκρίνεται στο χάιδεμα κινώντας την ουρά της και ανοιγοκλείνοντας τα μάτια, σχεδιασμένη ειδικά για θεραπευτικές χρήσεις με ηλικιωμένους. Η εμφάνιση μιας φώκιας έχει επιλεγεί για να γίνει αποδεκτή από τους ηλικιωμένους, οι οποίοι εύκολα θα υποψιαζόταν ότι εξαπατήθηκαν από μια ψεύτικη γάτα ή σκύλο (τα οποία είναι κατοικίδια ζώα εύκολα αναγνωρίσιμα από όλους, σε αντίθεση με μια φώκια), ελαχιστοποιώντας την απομόνωση των ηλικιωμένων. Ο ρομποτικός σκύλος AIBO της Sony, αναπτύχθηκε ως «ρομπότ ψυχαγωγίας». Έχει μια μεταλλική μορφή που μοιάζει με σκύλο και μπορεί να εκφράσει έξι «συναισθήματα» (ευτυχία, θυμό, φόβο, λύπη, έκπληξη και αντιπάθεια), μέσω της ουράς του, των κινήσεων του σώματος, του χρώματος και του σχήματος των ματιών του.
Το GiraffPlus είναι ένα σύνθετο σύστημα που μπορεί να παρακολουθεί τις δραστηριότητες στο σπίτι χρησιμοποιώντας ένα δίκτυο αισθητήρων, τόσο μέσα και γύρω από το σπίτι όσο και στο σώμα. Οι αισθητήρες μπορούν να μετρήσουν π.χ. την αρτηριακή πίεση ή να ανιχνεύσουν π.χ. εάν κάποιος πέσει. Τέλος, η NeCoRo, μια ρομποτική γάτα καλυμμένη με συνθετική γούνα, η οποία μπορεί να αλληλεπιδράσει με τους ηλικιωμένους και «μαθαίνει» να αναγνωρίζει το όνομά του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Robots in Elderly Care, digitcult.lim.di.unimi.it, διαθέσιμο εδώ
