Ηπατομεγαλία: Όλα όσα πρέπει να ξέρεις

Του Φίλιππου Ατζέμογλου, 

Το ήπαρ είναι ένα από τα πιο κομβικά όργανα του σώματος μας. «Δουλεύει» ασταμάτητα κι είναι υπεύθυνο για τον μεταβολισμό θρεπτικών συστατικών, την αποτοξίνωση του οργανισμού και την παραγωγή της χολής, απαραίτητου στοιχείου της πέψης. Όταν το ήπαρ διογκώνεται περισσότερο από τα φυσιολογικά όρια του υποδηλώνει πως κάτι δεν πηγαίνει καλά. Το φαινόμενο διόγκωσης του ήπατος ονομάζεται ηπατομεγαλία.

Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε τα αίτια της ηπατομεγαλία, συμπτώματα από τα οποία συνήθως συνοδεύεται, τη διαγνωστική προσέγγιση της και τους τρόπους αντιμετώπισης της.

Τι είναι η Ηπατομεγαλία;

Η ηπατομεγαλία δεν είναι ασθένεια από μόνη της αλλά αποτελεί σύμπτωμα που υποδεικνύει ότι ο ήπαρ έχει αυξηθεί σε μέγεθος λόγω κάποιου άλλου προβλήματος. Ο βαθμός της ηπατομεγαλίας κρίνεται από την απόσταση του χείλους του ήπατος με το πλευρικό τόξο. Έτσι με βάση την απόσταση αυτή σε θέση εισπνοής έχουμε μικρή (1-2 δάχτυλα κάτω από το πλευρικό τόξο) μέτρια (2-5 δάχτυλα) και μεγάλη (>5 δάχτυλα) ηπατική διόγκωση.

Ανάλογα με την αιτία, η ηπατομεγαλία μπορεί να είναι προσωρινή κι ακίνδυνη ή να αποτελεί ένδειξη σοβαρής παθολογίας. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να κατανοήσουμε τι μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτήν.

Ποια είναι τα αίτια της ηπατικής διόγκωσης; 

Υπάρχουν πολλές αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν ηπατομεγαλία, κι αυτές ταξινομούνται κυρίως σε:

1. Λοιμώδη νοσήματα: Τα περισσότερα λοιμώδη νοσήματα συνοδεύονται κυρίως με σπληνομεγαλία και λιγότερο με ηπατομεγαλία. Παρόλα αυτά υπάρχουν οξείες λοιμώξεις που προκαλούν διόγκωση του ήπατος. Συγκεκριμένα, η οξεία ιογενής ηπατίτιδα πρόκειται για τη διόγκωση του ήπατος, προηγείται του ικτέρου και συμπίπτει με τη φάση υπέρχρωσης των ούρων. Στην περισσότερες περιπτώσεις η ηπατική διόγκωση είναι μικρού μεγέθους και συνοδεύεται από τοπική ευαισθησία.

Αλλά λοιμώδη νοσήματα που έχουν ως σύμπτωμα την ηπατομεγαλία είναι η Βρουκέλλωση, η Λεϊσμανίαση, η Λοιμώδης Μονοπυρήνωση, η λοίμωξη από Μεγαλοκυτταροϊό κτλ.

2. Αποστήματα Το ήπαρ αποτελεί συχνή θέση εμφάνισης αποστημάτων, τα οποία διακρίνονται στα εξής:

• Πυογόνα αποστήματα: είναι αποτέλεσμα χολαγγειίτιδας που προέρχεται από μικρόβια του πεπτικού σωλήνα. Είναι μικρά και πολλαπλά και συχνά συνενώνονται σχηματίζοντας μεγαλύτερα αποστήματα.
• Αμοιβαδικά αποστήματα: το ήπαρ αποτελεί την πιο κοινή θέση εμφάνισης τους εξωεντερικά. Είναι μονήρη κι απαντώνται μόνο στον δεξιό λοβό.
• Εχινοκοκκικά αποστήματα 

3. Χρόνια Ηπατίτιδα: Ηπατίτιδα που διαρκεί για πάνω από 6 μήνες. Συνήθη αιτία της είναι η Ηπατίτιδα Β και Γ, η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, η αλκοολική ηπατίτιδα κι η αυτοάνοση ηπατίτιδα.
4. Κίρρωση ήπατος: Το ήπαρ αρχικά είναι μετρίως διογκωμένο και στη συνέχεια γίνεται ρικνό. Η σύσταση του ήπατος είναι σκληρή.
5. Νεοπλάσματα: Μπορεί να είναι είτε πρωτοπαθή είτε μεταστατικά (από πνεύμονες, οισοφάγο, στομάχι, έντερο, πάγκρεας, νεφρά)
6. Αγγειακή συμφόρηση: Σε καταστάσεις όπως η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια δεν διενεργείται σωστά η κυκλοφορία του αίματος κι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συμφορητική ηπατοπάθεια, δηλαδή ‘πρήξιμο’ του ήπατος λόγω στασιμότητας του αίματος.
7. Μεταβολικές διαταραχές: Παθήσεις όπως η αιμοχρωμάτωση(συσσώρευση σιδήρου) ή η νόσος του Wilson (συσσώρευση χαλκού) μπορούν να προκαλέσουν χρόνιες βλάβες και διόγκωση του ήπατος.

Συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν την ηπατομεγαλία

Η ηπατομεγαλία δεν προκαλεί πάντα εμφανή συμπτώματα, ειδικά στα αρχικά της στάδια. Όταν, όμως, υπάρχουν συμπτώματα, αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πόνο ή βάρος στο δεξιό υποχόνδριο .
• Αίσθημα κόπωσης ή αδυναμίας.
• Ίκτερο, δηλαδή κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών.
• Απώλεια όρεξης κι αίσθημα φουσκώματος.
• Πυρετό ή αίσθημα δυσφορίας σε περιπτώσεις λοίμωξης.

Σε προχωρημένες καταστάσεις, η ηπατομεγαλία μπορεί να συνοδεύεται από οίδημα στην κοιλιά (ασκίτης) ή ακόμη κι αιμορραγίες, αν το ήπαρ δεν λειτουργεί σωστά.

Πώς διαγιγνώσκεται η ηπατομεγαλία;

Η διάγνωση της ηπατομεγαλίας βασίζεται σε μια σειρά από βήματα:

1. Ιστορικό και Κλινική Εξέταση: Ο γιατρός θα εξετάσει την κοιλιά για να διαπιστώσει αν το ήπαρ είναι ψηλαφητό κι αν προκαλεί πόνο.
2. Απεικονιστικές Εξετάσεις: Το υπερηχογράφημαείναι η πιο συνήθης μέθοδος για την αξιολόγηση του μεγέθους και της δομής του ήπατος.Σε πιο σύνθετες περιπτώσεις, μπορεί να ζητηθεί αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
3. Εργαστηριακές Εξετάσεις: Έλεγχος ηπατικών ενζύμων (τρανσαμινάσες), χολερυθρίνης κι άλλων δεικτών για να εκτιμηθεί η λειτουργία του ήπατος.Έλεγχος για λοιμώξεις ή μεταβολικές διαταραχές.
4. Βιοψία Ήπατος: Σε περιπτώσεις όπου χρειάζεται πιο ακριβής διάγνωση, μπορεί να ληφθεί δείγμα ιστού για ανάλυση.

Αντιμετώπιση της Ηπατομεγαλίας

Η θεραπεία της ηπατομεγαλίας εξαρτάται απόλυτα από την υποκείμενη αιτία. Παρακάτω παρατίθενται οι βασικές μέθοδοι αντιμετώπισης:

• Φαρμακευτική Θεραπεία:
  • Αντιβιοτικά για λοιμώξεις ή αντιικά φάρμακα για ιογενείς ηπατίτιδες.
  • Ανοσοκατασταλτικά για αυτοάνοσες παθήσεις.
• Διατροφικές Αλλαγές:
  • Μείωση της πρόσληψης αλκοόλ και λίπους για την αντιμετώπιση του λιπώδους ήπατος.
  • Ακολουθία ισορροπημένης δίαιτας σε περιπτώσεις μεταβολικών διαταραχών.
• Επεμβατική Θεραπεία:
  • Χειρουργική αφαίρεση όγκων ή αποστημάτων.
  • Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί μεταμόσχευση ήπατος.
• Υποστηρικτική Φροντίδα:

Διαχείριση συμπτωμάτων όπως ο πόνος κι ο ίκτερος.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ 

• Hepatomegaly, MountSinai, διαθέσιμο εδώ 
• 10 things to know about Hepatomegaly, FactyHealth, διαθέσιμο εδώ
• Hepatomegaly, ScienceDirect, διαθέσιμο εδώ