Του Γιάννη Αρμύρα,
Η ημέρα της Σερβικής Δημοκρατίας —οντότητα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης— γιορτάζεται στις 9 Ιανουαρίου, καθώς εκείνη την ημερομηνία το 1992, η συνέλευση του σερβικού λαού ανακήρυξε τη Σερβική Δημοκρατία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ως ανεξάρτητη οντότητα εντός της. Ως στόχο είχε τη προσάρτησή της στη Γιουγκοσλαβία ως ανεξάρτητο κράτος, η οποία ήδη διαλυόταν εκείνη την εποχή.
Αρχικά, η ίδρυση εθνικών αυτόνομων περιοχών στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη μεταξύ των σερβικών, κροατικών και βόσνιων μουσουλμανικών κοινοτήτων είχε ξεκινήσει ήδη από το Σεπτέμβριο του 1991. Ωστόσο, η πρώτη πραγματική διάσπαση έγινε στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1990, μετά από μια σύνοδο που πραγματοποιήθηκε από τη συνέλευση της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης σχετικά με το μελλοντικό καθεστώς της στην τότε Γιουγκοσλαβία.
Στις συγκεκριμένες εκλογές, ο Ράντοβαν Κάρατζιτς —πρώην Πρόεδρος του Σερβικού Δημοκρατικού Κόμματος Βοσνίας-Ερζεγοβίνης— δήλωσε: «Αυτός είναι ο δρόμος, στον οποίο θέλετε να πάρετε τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, είναι ο ίδιος αυτοκινητόδρομος της κόλασης και του πόνου, που ακολούθησαν η Σλοβενία και η Κροατία. Μην νομίζετε ότι δεν θα οδηγήσετε τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη στην κόλαση και το μουσουλμανικό λαό στην εξαφάνιση. Διότι, ο μουσουλμανικός λαός δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του αν γίνει πόλεμος εδώ». Οι δηλώσεις του αποδείχθηκαν προφητικές, μιας και την 1η Μαρτίου του 1992, ξεκίνησε ο Πόλεμος της Βοσνίας, ο οποίος έληξε επίσημα με τη συμφωνία του Ντέιτον στις 14 Δεκεμβρίου του 1995.
Ένα από τα σημερινά μέλη της Προεδρίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, ο Μλάντεν Ίβανιτς, ήταν τότε μέλος της Προεδρίας της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης μέχρι το 1991. Ο ίδιος θυμάται την εποχή που η πλειοψηφία των Σέρβων εκπροσώπων χωρίστηκε και σχηματίστηκε ένα μονοεθνικό κοινοβούλιο στο ξενοδοχείο “Holiday In” του Σαράγεβο. Σύμφωνα με δηλώσεις του ίδιου, αυτή η απόφαση λήφθηκε από εκπροσώπους του σερβικού λαού και σίγουρα σήμαινε δυσαρέσκεια για τη σχέση, η οποία επικρατούσε εκείνη την εποχή στις δομές και στη σχέση μεταξύ του βοσνιακού και του σερβικού λαού.
Τα μέλη της τότε Προεδρίας της Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Μπίλιανα Πλάβτσιτς και Νίκολα Κόλιεβιτς ζήτησαν διεθνή παρακολούθηση και πολιτικό αρμπιτράζ, γι’ αυτό που ισχυρίστηκαν ότι ήταν το πρόβλημα της υπερψηφοφορίας των Σέρβων. Ωστόσο για κακή του τύχη, η προσφυγή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή απορρίφθηκε. Εκείνη την περίοδο, ο Τσάζιμ Σαντίκοβιτς, ο τότε Πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης είχε πει ότι το αίτημα απορρίφθηκε, αλλά προστέθηκε και αποτελεί προϊόν παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εφόσον αυτό το αίτημα έχει τεθεί, δεν πρέπει απλώς να αγνοηθεί, αλλά μάλλον να προκηρυχθεί δημοψήφισμα για τους πολίτες. Την απόφαση δεν πρέπει να την πάρει ο λαός, αλλά οι πολίτες για να μπορούν οι ίδιοι άμεσα να αποφασίσουν, ώστε να υπάρχει μια πρόφαση για το γεγονός ότι δύο κομβικά μέλη της Προεδρίας αμφισβήτησαν ολόκληρη τη διαδικασία αναγνώρισης.
Μετά την υπερψήφιση των εκπροσώπων του σερβικού λαού σε βασικά ζητήματα που αφορούσαν την επιβίωση στην τότε Γιουγκοσλαβία, τα μέλη των άλλων δύο λαών, των Κροατών και των Μουσουλμάνων, κινήθηκαν προς την απόσχιση, η οποία ήταν αντι-συνταγματική, ενάντια στη θέληση του σερβικού λαού. Τον επόμενο μήνα και σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές συστάσεις, ιδρύθηκε μια μονοεθνική συνέλευση του σερβικού λαού. Διοργανώθηκε δημοψήφισμα σε εθνική βάση, στις 9 και 10 Νοεμβρίου και τότε οι Σέρβοι συμπλήρωσαν μπλε ψηφοδέλτια με την ερώτηση: «Είστε υπέρ της απόφασης που έλαβε στις 24 Οκτωβρίου 1991 η Συνέλευση του Σερβικού Λαού στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη; Σύμφωνα με το οποίο οι Σέρβοι θα παρέμεναν σ’ ένα κοινό κράτος;». Από την άλλη πλευρά, οι μη Σέρβοι έλαβαν ένα κίτρινο ψηφοδέλτιο και την ερώτηση: «Είστε υπέρ του να παραμείνει η Βοσνία-Ερζεγοβίνη μια δημοκρατία με ισότιμο καθεστώς στο κοινό κράτος της Γιουγκοσλαβίας, με όλες τις άλλες δημοκρατίες να δηλώνουν επίσης υπέρ;».
Στις 21 Νοεμβρίου 1991, η Συνέλευση του Σερβικού Λαού ανακοίνωσε ότι οι περιοχές των δήμων, των τοπικών κοινοτήτων, καθώς και οι κατοικημένες περιοχές, στις οποίες πραγματοποιήθηκε δημοψήφισμα στις 9 και 10 Νοεμβρίου, θα παραμείνουν στο κοινό κράτος της Γιουγκοσλαβίας. Η Συνέλευση επαλήθευσε ταυτόχρονα τις ανακηρυγμένες σερβικές αυτόνομες περιοχές στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη: την Αυτόνομη Περιφέρεια της Βοσνιακής Κράινα, τη Σερβική Αυτόνομη Περιφέρεια της Σεμπέριας-Μάγιεβιτσας, τη Σερβική Αυτόνομη Επαρχία της Βόρειας Βοσνίας, τη Σερβική Αυτόνομη Περιφέρεια του Όζρεν-Πόσαβινα, τη Σερβική Αυτόνομη Περιφέρεια της Ρομάνιας-Μπίρατς και τη Σερβική Αυτόνομη Περιφέρεια της (Ανατολικής) Ερζεγοβίνης.
Οι συγκεκριμένες περιφέρειες ιδρύθηκαν εντός της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, ως ομοσπονδιακές μονάδες στο κοινό κράτος της Γιουγκοσλαβίας. Στις 11 Δεκεμβρίου 1991, η συνέλευση του Σερβικού Λαού, στην τρίτη σύνοδό της, ενέκρινε τη σύσταση για την ίδρυση δημοτικών συνελεύσεων του σερβικού λαού στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Στην τέταρτη σύνοδο στις 21 Δεκεμβρίου 1991, ελήφθη απόφαση να προχωρήσει ο σχηματισμός της Δημοκρατίας της Σερβίας στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αποτελώντας μονάδα εντός του ομοσπονδιακού κράτους της Γιουγκοσλαβίας. Στις 9 Ιανουαρίου 1992, στο Σαράγεβο, η συνέλευση του σερβικού λαού ενέκρινε τη διακήρυξη για την ανακήρυξη της Δημοκρατίας του σερβικού λαού της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Έτσι, ανακηρύχθηκε μια νέα Δημοκρατία στις περιοχές των σερβικών αυτόνομων περιοχών και περιφερειών και άλλων σερβικών εθνοτικών οντοτήτων, συμπεριλαμβανομένων περιοχών, όπου ο σερβικός λαός παρέμεινε μειονότητα λόγω της γενοκτονίας, η οποία διαπράχθηκε εναντίον του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Σερβική Δημοκρατία ανακηρύχθηκε μονάδα εντός του ομοσπονδιακού κράτους της Γιουγκοσλαβίας και η ημέρα της ανακήρυξής της στις 9 Ιανουαρίου αποτελεί γιορτή για την ανεξαρτησία της.
Η συγκεκριμένη ημέρα για το σερβικό λαό είχε ένα στόχο και αυτός ο στόχος επετεύχθη. Ο στόχος ήταν η Σερβική Δημοκρατία, η οποία υπάρχει μέχρι σήμερα και φυσικά, θα υπάρχει όσο υπάρχουν Σέρβοι σε αυτήν την περιοχή. Αυτό, τουλάχιστον δήλωσε ένας από τους εκπροσώπους του Σερβικού Δημοκρατικού Κόμματος της Σερβικής Δημοκρατίας, Ντάρκο Μπαμπάλι.
Κλείνοντας, στις 28 Φεβρουαρίου 1992 εγκρίθηκε και ανακηρύχθηκε το Σύνταγμα της Σερβικής Δημοκρατίας, το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα, με πολυάριθμες τροπολογίες, με το όνομα του Συντάγματος της Δημοκρατίας. Σύμφωνα με το σύνταγμα ορίζεται ότι «η Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης είναι το κράτος του σερβικού λαού και των πολιτών που ζουν σε αυτό».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Bosnia and Herzegovina, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Kada i kako je nastala Republika Srpska, balkans.aljazeera.net, διαθέσιμο εδώ
-
Republika Srpska je nastala i opstala u teškim vremenima, rtvbn.com, διαθέσιμο εδώ
