Της Δήμητρας Τσάνταλη,
Ο όρος “Incel” είναι το ακρωνύμιο της φράσης «ακούσια άγαμος» και προέρχεται από τον όρο “involuntary celibate”. Αποτελεί ένα αναδυόμενο φαινόμενο που λαμβάνει βίαιες και τρομοκρατικές διαστάσεις, στοχοποιώντας τις γυναίκες. Πρόκειται για έναν όρο «ταυτότητας» και έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές στο παρελθόν με διάφορους τρόπους, για αυτό και είναι δύσκολο να δώσουμε ένα σαφή ορισμό. Εμφανίστηκε πρώτη φορά το 1990 μέσα από την ιστοσελίδα ”Alana’s Involuntary Cellibacy Project”, όπου χρησιμοποιήθηκε για να εκφράσουν οι οπαδοί της ιστοσελίδας, αισθήματα κοινωνικής αδεξιότητας. Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως για να περιγράψει μια υποκατηγορία ανδρών που αδυνατούν να δημιουργήσουν ερωτικές — και κυρίως σεξουαλικές, ετεροφυλικές σχέσεις κατηγορώντας τις γυναίκες και την κοινωνία— όπου και στρέφουν το μίσος τους.
Οι Incels είναι άνθρωποι που υιοθετούν μια νοσηρή ιδεολογία και τη μετατρέπουν σε τρόπο ζωής, μια ιδεολογία που ξεκινά από τον μισογυνισμό και τον εξτρεμισμό. Όταν αυτά τα δύο συναντούν τη διασαλευμένη ψυχική υγεία και την απομόνωση, που χαρακτηρίζουν τα μέλη των ομάδων αυτών, οδηγούν τους εκφραστές αυτής της κουλτούρας σε ακόμα πιο ακραίες εκδηλώσεις βίας.
Το φαινόμενο αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του πως η βία, όταν ριζώνει βαθιά στα ηθικά θεμέλια των ανθρώπων, λαμβάνει πολλά πρόσωπα και στρέφεται εναντίον πολλών κοινωνικών ομάδων και μειονοτήτων. Το προφίλ των Incels το χαρακτηρίζει η αίσθηση αυτολύπησης και οργής. Στηρίζεται σε μια διαστρεβλωμένη εικόνα για τον κόσμο και τις ανθρώπινες σχέσεις και έτσι δικαιολογείται και η χρήση βίας, σε μια προσπάθεια να πάρουν πίσω «ό,τι τους στέρησε ο φεμινισμός».
Παρά τον συχνά κυνικό ή θυμωμένο λόγο τους, πολλοί Incels διατηρούν μια «ρομαντική» εικόνα για τις σχέσεις και την αγάπη. Θεωρούν ότι η κοινωνία δεν τους δίνει την ευκαιρία να ζήσουν αυτές τις εμπειρίες. Ζητούν επιστροφή σε μια πατριαρχική κοινωνία, όπου η εξωτερική εμφάνιση του καθενός δεν είχε καμία σημασία, αφού ο καθένας είχε τον ρόλο του στην κοινωνία. Αντίθετα, πιστεύουν ότι η σύγχρονη κοινωνία δίνει υπερβολική σημασία στην εμφάνιση και στην κοινωνική αξία, αφήνοντας τους ίδιους στο περιθώριο. Βλέπουν τον εαυτό τους ως θύματα των κοινωνικών και βιολογικών παραγόντων, αποδίδοντας την έλλειψη ρομαντικού συντρόφου σε χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να αλλάξουν, όπως τα χαρακτηριστικά του προσώπου και η έλλειψη «γενετικής τύχης». Χαρακτηριστική είναι η αίσθηση ανεπάρκειας και κατωτερότητας που αισθάνονται. Αυτή η αίσθηση ενισχύεται μέσα στις ίδιες τις κοινότητες Incels, καθώς δίνεται μεγάλη έμφαση στις δυσκολίες και τις αδυναμίες τους. Κρίνοντας αυτή τη συνθήκη από απόσταση θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε αυτή την κατηγορία ανδρών ως θύματα της ψηφιακής κοινωνίας, που αναζητούν εχθρούς ώστε να τους κατηγορήσουν για τη μη ομαλή τους ενσωμάτωση στην σύγχρονη πραγματικότητα.
Όλη αυτή η οργή εναντίον των γυναικών υπάρχει εξαιτίας της ανεκπλήρωτης αίσθησης του δικαιώματος στο σεξ που οι γυναίκες τους αρνούνται, λόγω των αλλαγών που έχουν επέλθει στους ρόλους των φύλων σε σύγκριση με το παρελθόν, της χειραφέτησης τους και του δικαιώματος τους στην αυτοδιάθεση, τα οποία μεταφράζονται στην ιδεολογία τους ως η «απόκλιση από τους παραδοσιακούς ρόλους». Εκφράζουν θυμό προς τις γυναίκες, θεωρώντας ότι αυτές επιλέγουν μόνο άνδρες με συγκεκριμένα προσόντα. Χαρακτηριστικό είναι το αισθήματα «θιγόμενου δικαιώματος» που μοιράζονται τα μέλη της κοινότητας των incels, ένα είδος ακούσιου «ευνουχισμού», υπαίτιες του οποίου θεωρούν τις γυναίκες. Το γεγονός ότι οι γυναίκες είναι πλέον σεξουαλικά επιλεκτικές, τους οδηγεί στην αποστροφή προς τον φεμινισμό, ζητώντας την αντιστροφή της ισότητας των φύλων, ενώ οι λύσεις που προτείνουν περιλαμβάνουν ακραίες μορφές εξαναγκασμού και επιστροφή στην μονογαμία. Υπό αυτό το πρίσμα, «οι σεξουαλικές επιθέσεις είναι δικαιολογημένες γιατί οι γυναίκες δεν χρειάζονται πλέον τους άνδρες», αναφέρει ο Τζέικ Ντέιβισον στο κανάλι του.
Οι ειδικοί μελετητές του φαινομένου, το περιγράφουν ως «μέρος του διαδικτυακού ανδρικού ρατσιστικού οικοσυστήματος», επισημαίνοντας ότι η κουλτούρα των Incels συχνά συμπορεύεται και με μια φιλοσοφία περί ανωτερότητας των λευκών και με ακροδεξιές ιδεολογίες, ενθαρρύνοντας τον ρατσισμό. Για αυτό η ιδεολογία αυτή έχει περιγραφεί από τις αμερικανικές κυβερνήσεις ως «τρομοκρατική απειλή» και έχουν υπάρξει προειδοποιήσεις για αυτή την υποκουλτούρα.
Oι Incels θεωρούνται μέρος ενός ευρύτερου δικτύου ιδεολογιών, που αναφέρεται ως «manosfera» και περιλαμβάνει καλλιτέχνες, τραγουδιστές, δημόσια πρόσωπα, οι οποίοι θεωρούνται ως «άλφα αρσενικά» και μοιράζονται μισογυνιστικές απόψεις, παρουσιάζοντας τις γυναίκες ως σεξουαλικά αντικείμενα των ανδρών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η φιγούρα του Άντριου Τέιτ, γνωστού για την προώθηση μορφών τοξικής αρρενωπότητας, που έχει γίνει είδωλο για πολλούς Incels.
Οι κοινότητες αυτές δραστηριοποιούνται κυρίως στο διαδίκτυο, σε φόρουμ και σε πλατφόρμες, όπου τα μέλη μοιράζονται μεταξύ τους συμβουλές, ρητορικές μίσους, εώς και συμβουλές για έναν «πετυχημένο βιασμό». Οι απόψεις τους περιλαμβάνουν επικίνδυνες ιδεολογίες, όπως η απόρριψη της γυναικείας αυτονομίας και η προτροπή σε βία. Αρκετές ομάδες δεν περιορίστηκαν μόνο στην ιδεολογική τους δράση, αλλά επηρέασαν και πραγματικά γεγονότα. Τα τελευταία χρόνια οι κοινότητες Incels άρχισαν να «μεταναστεύουν» μακριά από τις κοινές πλατφόρμες και να χρησιμοποιούν τα δικά τους κλειστά φόρουμ.
Η υποκουλτούρα τους ήρθε στο προσκήνιο τη δεκαετία του 2010 με μια σειρά μαζικών δολοφονιών με φυλετικό κυρίως πρόσημο, που διαπράχθηκαν από ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονταν ως Incels. Η πιο γνωστή υπόθεση ήταν εκείνη του Έλιοτ Ρότζερ, το 2014 όταν πραγματοποίησε μαζική δολοφονία στην Καλιφόρνια, σκοτώνοντας 6 και τραυματίζοντας 14 άτομα πριν αυτοκτονήσει. Άλλο παράδειγμα είναι εκείνο του Αλεκ Μινασιάν, που πραγματοποίησε μια θανατηφόρα επίθεση με βαν στο Τορόντο του Καναδά, το 2018. Λίγο πριν την επίθεση, είχε αναρτήσει στο Facebook ένα μήνυμα που ανέφερε την «Εξέγερση των Incels», δηλώνοντας ότι η επίθεσή του ήταν εκδίκηση εναντίον της κοινωνίας και των γυναικών. Οι επιθέσεις δεν σταματούν εκεί, αλλά συνεχίζονται και την δεκαετία του 2020. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Ρόμπερτ Άαρον Λονγκ, που σκότωσε 8 άτομα σε σπα στην Ατλάντα. Ως κίνητρο του δράστη θεωρήθηκε η προσπάθεια του να «εξαλείψει τον πειρασμό». Το κίνημα συνδέθηκε με σοβαρά περιστατικά βίας ανά τον κόσμο, ενώ τίθεται το ζήτημα του εάν αποτελεί οργανωμένη τρομοκρατική απειλή.
Τέλος, οι Incels χρησιμοποιούν και μια δικιά τους «αργκό», η οποία είναι πολύ σημαντική για τον τρόπο επικοινωνίας των μελών της κοινότητας. Ένα από τα βασικότερα σύμβολα είναι εκείνο του «κόκκινου» και του «μπλε» χαπιού, μιας μεταφοράς της ταινίας Matrix. Το κόκκινο χάπι αναφέρεται στην αποκάλυψη της «πικρής αλήθειας» για την κοινωνία και τις σχέσεις, όπως την αντιλαμβάνονται οι Incels, η οποία περιλαμβάνει μια σειρά από πεποιθήσεις του τύπου «Οι παραδοσιακές αξίες για τις σχέσεις έχουν διαλυθεί λόγω του φεμινισμού και της απελευθέρωσης των γυναικών». Αυτή η ιδεολογία θεωρείται ως μια αφύπνιση, κατά την οποία καταλαβαίνουν την «πραγματική φύση» των γυναικών και της κοινωνίας. Αντίθετα, το «μπλε χάπι» συμβολίζει την επιλογή να παραμείνει κανείς στην άγνοια ή την πλάνη της κοινωνίας. Όσοι θεωρούνται ότι έχουν πάρει το «μπλε χάπι» κατηγορούνται ότι ζουν σε έναν εξιδανικευμένο κόσμο, όπου πιστεύουν στις ρομαντικές σχέσεις, στην ισότητα των φύλων και σε ένα σύστημα που, κατά τους Incels, είναι άδικο προς τους άνδρες.
Ακόμα, υπάρχουν και άλλοι προσδιορισμοί που χρησιμοποιούνται, όπως «Τσαντ» για να αναφερθούν σε ελκυστικούς άνδρες που βρίσκονται στην κορυφή της ανδρικής ιεραρχίας, ”Stacys”, για τις αντίστοιχες πολύ όμορφες γυναίκες της γυναικείας ιεραρχίας— ο όρος όμως εδώ χρησιμοποιείται υπονομευτικά, καθώς αυτές ευθύνονται για την σεξουαλική απογοήτευση των Incels, ενώ ο όρος ”looksmaxxing” χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη διαδικασία του να γίνεις πιο επιθυμητός μέσω της περιποίησης.
Το φαινόμενο των Incels αποτελεί ένα ανησυχητικό κοινωνικό ζήτημα που αναδεικνύει βαθύτερα κοινωνικά προβλήματα, όπως η τοξική αρρενωπότητα και η έλλειψη υγιούς επικοινωνίας μεταξύ των φύλων, καθώς και οι παθογένειες της σύγχρονης ψηφιακής εποχής. Η αντιμετώπιση του δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στην καταδίκη των ακραίων εκφάνσεών του, αλλά να συνδεθεί με την εξάλειψη των βαθύτερων αιτίων που το συντηρούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Incels: A new terror threat to the UK? Dominic Casciani Daniel De Simone, ΒΒC, (2021)
- ¿Qué significa el término “incel”?, cnnespanol.cnn.com, διαθέσιμο εδώ
