Του Κωνσταντίνου Αρβανίτη,
Τα μαύρα κόπρανα (ή αλλιώς η μέλαινα κένωση) είναι ένα σύμπτωμα που πιθανότατα να σχετίζεται με διάφορες παθήσεις. Το σκούρο χρώμα στα κόπρανα μπορεί να υποδηλώνει κάποια παθολογία του γαστρεντερικού συστήματος ή και όχι, καθώς μπορεί να οφείλεται και σε εξωγενείς παράγοντες όπως η διατροφή (π.χ. τα βατόμουρα, τα παντζάρια και το σπανάκι μπορεί να δημιουργήσουν μαύρα κόπρανα) ή η λήψη φαρμακευτικής αγωγής (π.χ. συμπληρώματα σιδήρου και βισμουθίου). Εκτός από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν η μέλαινα κένωση μπορεί να είναι αποτέλεσμα κάποιας λοίμωξης από κάποιον ιό ή βακτήριο (π.χ. Ε. coli, σαλμονέλα κ.α.).
Στην περίπτωση που η μέλαινα κένωση δεν προέρχεται από κάποιο από τα παραπάνω αίτια υποδηλώνει ότι υπάρχει απώλεια αίματος στον πεπτικό σωλήνα. Συγκεκριμένα, σημαίνει ότι το αίτιο που δημιουργεί την αιμορραγία εντοπίζεται κατά πάσα πιθανότητα στον ανώτερο πεπτικό σωλήνα (δηλαδή τον οισοφάγο, το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο). Ως εκ τούτου πολλές φορές αναφερόμαστε σε αυτές τις περιπτώσεις και με τον όρο «γαστρορραγία», δηλαδή κάτι που αιμορραγεί ενεργά στο στομάχι.
Παθήσεις που οδηγούν σε μέλαινες κενώσεις
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, τα μαύρα κόπρανα (που δεν οφείλονται στη διατροφή, τη φαρμακευτική αγωγή ή κάποια λοίμωξη) υποδηλώνουν αιμορραγία στο ανώτερο πεπτικό. Το ανώτερο πεπτικό σύστημα περιλαμβάνει τον οισοφάγο, το στομάχι και το λεπτό έντερο (και συγκεκριμένα το δωδεκαδάκτυλο που είναι τμήμα του), κάτι που σημαίνει ότι ίσως η αιμορραγία βρίσκεται σε κάποιο εξ αυτών των οργάνων. Σε περίπτωση αιμορραγίας, τα κόπρανα είναι μαύρα, και αυτό γιατί το αίμα διασπάται από τα μικρόβια του εντέρου.
Η αιμορραγία του οισοφάγου μπορεί να προκαλείται από:
- Έλκος οισοφάγου
- Κιρσοί οισοφάγου
- Οισοφαγίτιδα
- Καρκίνος οισοφάγου
Επιπλέον, το στομάχι μπορεί να αιμορραγεί εξαιτίας των παρακάτω:
- Αιμορραγική γαστρίτιδα
- Γαστρικό έλκος
- Καρκίνος στομάχου
- Έλκος Dieulafoy
Τέλος, η αιμορραγία του δωδεκαδάκτυλου μπορεί να προκαλείται από τις παρακάτω παθήσεις:
- Έλκος δωδεκαδάκτυλου
- Αιμοχολία
- Αγγειοδυσπλασίες κ.α.
Αν και η αιμορραγία του ανώτερου πεπτικού είναι ο βασικότερος λόγος εμφάνισης μαύρων κοπράνων, μπορεί να οφείλονται και σε άλλες παθήσεις, όπως η νόσος Κρον, η εκκολπωματίτιδα, η ελκώδης κολίτιδα και οι πολύποδες (που είναι όγκοι με καλοήθη χαρακτηριστικά).
Συμπτώματα που συχνά συνοδεύουν τη μέλαινα κένωση
Τα μαύρα κόπρανα στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι αρκετά κολλώδη και δύσοσμα. Ανάλογα με το αίτιο που προκαλεί την αιμορραγία, εμφανίζονται τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
- Ναυτία
- Ζάλη
- Κοιλιακό άλγος
- Δυσπεψία
- Καούρα
- Κόπωση
- Αίσθημα αδιαθεσίας
Τέλος, σε ορισμένες σοβαρότερες περιπτώσεις τα μαύρα κόπρανα συνοδεύονται από λιποθυμίες, εμετούς με αίμα (αιματέμεση) και ανεξήγητη απώλεια βάρους.
Διάγνωση
Η διάγνωση της αιτίας που προκαλεί τα μαύρα κόπρανα πραγματοποιείται συνδυαστικά με τη λήψη του ιστορικού (κατά τη διάρκεια του οποίου ο γιατρός θα πρέπει να αποκλείσει το ενδεχόμενο οι μέλαινες κενώσεις να είναι αποτέλεσμα της διατροφής ή κάποιας φαρμακευτικής αγωγής), την καταγραφή των συμπτωμάτων και τη διενέργεια εξετάσεων. Οι διαγνωστικές εξετάσεις που οδηγούν σε μια έγκυρη διάγνωση είναι εργαστηριακές, αλλά και αντιπροσωπευτικές. Έτσι, ο ασθενής υποβάλλεται σε αιματολογικές εξετάσεις, καθώς και σε καλλιέργεια κοπράνων. Επιπροσθέτως, πιθανότατα να ζητηθεί η διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων, όπως γαστροσκόπηση ή κολονοσκόπηση.
Θεραπεία
Η θεραπεία για την μέλαινα κένωση εξαρτάται από την αιτία που την προκαλεί. Σε μερικές περιπτώσεις ίσως κριθεί αναγκαία η λήψη φαρμακευτικών αγωγών όπως για το έλκος, το οποίο συνήθως αντιμετωπίζεται με φάρμακα και αντιβιοτικά. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να θεωρηθεί απαραίτητη ακόμα και η χειρουργική παρέμβαση, ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανωμαλίες στην δομή των φλεβών που ευθύνονται για την αιμορραγία στον οισοφάγο. Στις περιπτώσεις που πρόκειται για όγκους, ίσως χρειασθεί χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία. Τέλος, σε περίπτωση αναιμίας, ίσως χρειασθεί και μετάγγιση αίματος.
Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι η μέλαινα κένωση αποτελεί μια επείγουσα κατάσταση, η οποία όμως εάν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και γρήγορα δεν είναι απειλητική για τη ζωή των ατόμων. Εντούτοις, εάν κάποιος εμφανίζει μαύρα κόπρανα θα πρέπει οπωσδήποτε να επικοινωνήσει άμεσα με κάποιον γαστρεντερολόγο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μαύρα κόπρανα, ProctoLab, διαθέσιμο εδώ
- Μαύρα κόπρανα (μέλαινα κένωση), Δρ. Αλέξανδρος Καραγιαννίδης, διαθέσιμο εδώ
- Μέλαινα κένωση, Humanitas, διαθέσιμο εδώ
- Μαύρα κόπρανα (Μέλαινα κένωση), Δρ. Αλέξανδρος Καραγιαννίδης, διαθέσιμο εδώ
