Του Μάρκου Ζουζούνη,
Οι πολιτικές θέσεις του Elon Musk είναι πλέον γνωστές, όπως και η ιδεολογική του μεταστροφή από κάτοικο Καλιφόρνιας και χρηματοδότη των Δημοκρατικών, στη νέα του έκφανση ως δεξί χέρι του Donald Trump και φανατικού θιασώτη της Alt-Right. Παρά ταύτα, αυτό δεν άμβλυνε κατ’ ελάχιστον το σοκ και την οργή των mainstream πολιτικών και μίντια της Γερμανίας, από τη στήριξη του δισεκατομμυριούχου στο ακροδεξιό AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία).
Το πρώτο χτύπημα ήρθε μέσω της πλατφόρμας του Musk, το Χ (πρώην Twitter), με μια ανάρτηση στην οποία διατράνωνε πως: «Μόνο το AfD μπορεί να σώσει τη Γερμανία». Οι πρώτες αντιδράσεις δεν άργησαν να έρθουν, αλλά οι πιο ψύχραιμοι αναλυτές, τόνιζαν ότι πιθανότατα πρόκειται για μία από τις δεκάδες παρορμητικές αναρτήσεις του μεγιστάνα, χωρίς κάποια συγκεκριμένη στόχευση. Η επιβεβαίωση βέβαια των προθέσεων του δεν άρχισε να έλθει με τη δημοσίευση ενός άρθρου γνώμης του Musk στη γερμανική συντηρητική εφημερίδα “Die Welt”. Στο άρθρο αυτό ο Musk ανακοίνωνε την πλήρη στήριξή του στο AfD, το οποίο χαρακτήριζε «την τελευταία ελπίδα» για τη Γερμανία. Με επιχειρήματα που μοιάζουν απλοϊκά, αν όχι παιδαριώδη, επιχείρησε να απορρίψει τον όρο «ακροδεξιό», ο οποίος χαρακτηρίζει το AfD.
Συγκεκριμένα, σε ένα μέρος του άρθρο χρησιμοποίησε την προσωπική ζωή της επικεφαλής του AfD, Alice Weidel, ως αντίλογο στις κατηγορίες περί εξτρεμισμού, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Η Alice Weidel, η ηγέτης του κόμματος, έχει σύντροφο του ιδίου φύλου από τη Σρι Λάνκα! Σας ακούγεται σαν τον Χίτλερ;». Μάλιστα, προσπαθώντας να δικαιολογήσει την προεκλογική του παρέμβαση, ανέφερε πως οι «σημαντικές επενδύσεις του» στη Γερμανία του δίνουν το δικαίωμα να εκφράζει την πολιτική του προτίμηση. Η ειρωνεία σε αυτή τη θέση έγκειται στο ότι το ίδιο το AfD, το οποίο υποστηρίζει, είχε ταχθεί εναντίον της κατασκευής του εργοστασίου Tesla στο Βρανδεμβούργο, το οποίο τώρα ο ίδιος επικαλείται ως άλλοθι.
Τόσο η ωμή στήριξη του πλουσιότερου ανθρώπου στον πλανήτη στην άκρα Δεξιά, όσο και η δημοσίευση της από μια παραδοσιακή εφημερίδα της αστικής τάξης, αποτελούν αυτό που οι Γερμανοί αποκαλούν «παραβίαση ενός ταμπού». Ιδίως σε μια χώρα οπού τόσο τα δημόσια πρόσωπα, όσο και οι περισσότεροι δημοσιογραφικοί οργανισμοί αποφεύγουν να προπαγανδίζουν δημόσια υπέρ του ενός ή του άλλου κόμματος, ειδικά εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Οι αντιδράσεις ξεκίνησαν άμεσα, ακόμα και στο εσωτερικό της εφημερίδας. Αμέσως μετά τη δημοσίευση, η αρχισυντάκτρια της στήλης γνώμης της εφημερίδας, Eva Marie Kogel, ανακοίνωσε την παραίτηση της (μέσω του X), κάνοντας εμμέσως πλην σαφώς γνωστή την αντίθεσή της με την απόφαση να δημοσιευτεί το άρθρο του Musk. Από ότι έχει γίνει γνωστό, δεν ήταν η μόνη ανάμεσα στο προσωπικό της εφημερίδας που είχε επιφυλάξεις, με τουλάχιστον πενήντα άλλους εργαζομένους να καλούν τη διοίκηση να μη δημοσιεύσει το κείμενο, φοβούμενοι επιπτώσεις στη φήμη και την αξιοπιστία του εντύπου.
Η διοίκηση της εφημερίδας, η οποία ανήκει στον εκδοτικό κολοσσό Axel Springer, ανταπαντά, τονίζοντας την ανάγκη για ελεύθερη έκφραση και δημόσιο διάλογο. Εξάλλου, αναφέρουν πως μαζί με το άρθρο γνώμης του Musk δημοσιεύτηκε και ο αντίλογος από τον αρχισυντάκτη της εφημερίδας, στον οποίο επιχειρηματολογούσε ότι ενώ η «διάγνωση» του Musk για τις πολλαπλές κρίσεις που μαστίζουν τη Γερμανία, είναι σωστή, η «θεραπεία» του, δηλαδή η πρόκριση του AfD, θα ήταν καταστροφική. Εντύπωση πάντως, προκαλεί το γεγονός, ότι ο μεγαλομέτοχος και CEO του ομίλου Axel Springer, Mathias Döpfner, αποτελεί προσωπικό φίλο του Musk, ενώ και ο ίδιος έχει δεχτεί κριτική για ακραίες θέσεις τις οποίες έχει εκφράσει μέσω μηνυμάτων σε συνεργάτες του κατά την περίοδο του Covid.
Οι έντονες επικρίσεις δεν περιορίστηκαν στον εσωτερικό του εκδοτικού ομίλου, με όλα τα κόμματα του λεγόμενου «δημοκρατικού τόξου» να καταδικάζουν τις απόψεις του μεγιστάνα. Η Saskia Esken, πρόεδρος των Σοσιαλδημοκρατών, δήλωσε εμφατικά πως «η δημοκρατία μας μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό της, και δεν είναι προς πώληση». Ακόμα και ο πρόεδρος του συντηρητικού CDU, και κατά τις δημοσκοπήσεις επόμενος Καγκελάριος, Friedrich Merz έσπευσε να λάβει αποστάσεις από τον Musk, χαρακτηρίζοντας τις απόψεις του «αυταρχικές και αλαζονικές». «Δεν μπορώ να θυμηθώ παρόμοια περίπτωση παρέμβασης στην προεκλογική εκστρατεία μιας φίλης χώρας στην ιστορία των δυτικών δημοκρατιών», συνέχισε. Ακόμη δηκτικότερη ήταν η αντίδραση του Καγκελαρίου Scholz, που αν και γνωστός για τον μειλίχιο χαρακτήρα και τις προσεκτικές εκφράσεις του, επέλεξε να απαντήσει στα σχόλια του Musk χρησιμοποιώντας ιντερνετική αργκό. «Μην ταΐζετε το τρολ», ήταν η απάντησή του όταν ρωτήθηκε για τις δηλώσεις του μεγιστάνα, καλώντας τους υποστηρικτές του να μην αντιδρούν στις επιθετικές αναρτήσεις του.
Αυτή εξάλλου δεν ήταν η πρώτη φορά που Musk και Scholz ήλθαν σε δημόσια αντιπαράθεση. Ο ιδρυτής της SpaceX ήταν σταθερά επικριτικός έναντι του Καγκελαρίου, ανεβάζοντας συχνά σκληρά ποστ εναντίον του. Το αποκορύφωμα ήρθε μετά της πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στη Χριστουγεννιάτικη αγορά του Μαγδεμβούργου, όταν σε μια ανάρτησή του αποκαλούσε τον Scholz «ανόητο», επιρρίπτοντάς του ευθύνες για το χτύπημα. Ο Γερμανός Καγκελάριος, άλλωστε δεν είναι ο μόνος Ευρωπαίος ηγέτης που συγκεντρώνει τη μήνη του Musk. Με αντίστοιχα προσβλητικούς χαρακτηρισμούς έχει καταφερθεί και κατά του Βρετανού πρωθυπουργού Keir Starmer, ομοίως με αφορμή τη μετανάστευση και την εγκληματικότητα των μεταναστών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μάλιστα, έφτασε σε σημείο παροξυσμού να ζητάει μέσω του X την παρέμβαση του βασιλιά Καρόλου για τη διάλυση της νεοεκλεγείσας βουλής, υπό τους Εργατικούς
Μόνο τυχαία δε θα πρέπει να θεωρηθεί η ξαφνική εμμονή του Musk με τα τεκταινόμενα στη Γηραιά Ήπειρο. Είναι εξάλλου εμφανές, ότι μετά την επικράτηση του Donald Trump, για την οποίο ο Musk καρπώνεται τα εύσημα, θεωρεί πως μπορεί να δημιουργήσει ένα ευρύτερο δίκτυο φιλικών κομμάτων και κυβερνήσεων, ειδικά τώρα που η Ευρώπη έχει εισέλθει σε περίοδο πολιτικής αστάθειας. Από τη μία, η στήριξή του σε έναν παλιό γνώριμο του Trump, τον Nigel Farage, ο οποίος ηγείται του ακροδεξιού κόμματος “Reform”, στη Βρετανία. Μάλιστα, σε μία κίνηση επίδειξης ισχύος, υποσχέθηκε στήριξη ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων στο κόμμα του Farage, το οποίο προσπαθεί να αντιγράψει το μοντέλο της Le Pen, στην αγγλική πολιτική σκηνή. Από την άλλη, είναι εμφανής η προσέγγισή του σε δεξιές/ακροδεξιές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όπως αυτές του Viktor Orban στην Ουγγαρία και της Giorgia Meloni στην Ιταλία.
Τις απώτερες επιδιώξεις του Musk σε αυτό το κρεσέντο παρεμβατικότητας μπορούμε μόνο να τις υποθέσουμε. Σίγουρα, η επιθυμία για αυτοπροβολή και προσοχή δεν είναι αμελητέες, γνωρίζοντας το ποιόν του ανδρός. Αλλά με μία ευρύτερη πολιτική ματιά δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς και ένα σαφές πολιτικό και ιδεολογικό υπόβαθρο στη δράση του Νοτιοαφρικανού επιχειρηματία. Η στήριξη του σε ένα οικονομικό μοντέλο που ξεπερνά ακόμα και τα όρια του νεοφιλελευθερισμού, μπορεί να εξηγήσει την απέχθεια του για κάθε είδους κανονιστικό πλαίσιο και κοινωνικό κράτος. Στον αναρχο-καπιταλισμό που μάλλον συνειδητά προωθεί ο Musk και οι συν αυτώ, οι γραφειοκρατίες των Βρυξελλών με τους περιορισμούς και τους ελέγχους τους αποτελούν μάλλον ένα ενοχλητικό απομεινάρι του παρελθόντος. Και κατά τον ίδιο, όσο το συντομότερο απαλλαγεί από αυτό τόσο γρηγορότερα θα μπορέσει να αναπτύξει το επιχειρηματικό του μοντέλο. Το αν τελικά θα το πετύχει, θα εξαρτηθεί από την δεκτικότητα των Ευρωπαίων ψηφοφόρων στην επιρροή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Musk calls AfD ‘last spark of hope’ for Germany in op-ed in Welt, Politico EU, διαθέσιμο εδώ
- German election: Why Elon Musk promotes the far-right AfD, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Berlin accuses Elon Musk of trying to influence German election, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- ‘Don’t feed the troll’: German chancellor responds to Elon Musk comments, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Friedrich Merz attacks Elon Musk article praising Germany’s far-right AfD, Financial Times, διαθέσιμο εδώ
- Elon Musk and the helplessness of German liberal democratic elites, Agenda Publica, διαθέσιμο εδώ
