Του Ελευθέριου Χονδρού,
Οι ελληνικές εξαγωγές διαδραματίζουν ολοένα και πιο κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, καταφέρνοντας να αναδειχθούν σε σημαντική κινητήρια δύναμη σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις. Σε μια εποχή έντονης γεωπολιτικής αστάθειας, αυξανόμενων πληθωριστικών πιέσεων και μετασχηματισμού της παγκόσμιας αγοράς, η Ελλάδα έχει προσαρμοστεί με εντυπωσιακό τρόπο, επαναπροσδιορίζοντας το εξαγωγικό της μοντέλο και ενισχύοντας τη θέση της στις διεθνείς αγορές. Οι πρόσφατες αναλύσεις, όπως αυτές που παρουσιάζονται στη μελέτη της Dianeosis, αναδεικνύουν μια πολύπλευρη αλλαγή στη δομή και τη δυναμική των εξαγωγών, στοιχειοθετώντας έναν μετασχηματισμό που υπόσχεται περαιτέρω ανάπτυξη.
Η πρόοδος των εξαγωγών καταγράφεται σταθερά ανοδική. Στοιχεία που αντλούνται από την περίοδο 2010-2017 δείχνουν αύξηση της συνολικής αξίας εξαγωγών αγαθών με μέσο ετήσιο ρυθμό 5,3%. Αν και το μερίδιο των εξαγωγών στο ελληνικό ΑΕΠ παραμένει χαμηλότερο από αντίστοιχες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Πορτογαλία, το αποτέλεσμα αυτό είναι ενδεικτικό της αντοχής και της ευελιξίας της ελληνικής οικονομίας. Σημαντική είναι επίσης η διαφοροποίηση της σύνθεσης των εξαγωγών. Ενώ στο παρελθόν οι ελληνικές εξαγωγές βασίζονταν κυρίως στα πετρελαιοειδή, τα τελευταία χρόνια οι εξαγωγές αγαθών υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως τα τρόφιμα, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα βιομηχανικά αγαθά, έχουν σημειώσει σταθερή αύξηση.
Ο αγροδιατροφικός τομέας αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της στροφής. Τα ελληνικά τρόφιμα, όπως το ελαιόλαδο, το κρασί, τα φρούτα και τα γαλακτοκομικά, γνωρίζουν πρωτοφανή ζήτηση στις διεθνείς αγορές, ενισχύοντας το brand «Made in Greece» ως συνώνυμο της ποιότητας και της αυθεντικότητας. Ειδικότερα, το 2023, οι εξαγωγές τροφίμων αυξήθηκαν κατά 12%, φτάνοντας τα 9,13 δισ. ευρώ, από 5,37 δισ. ευρώ το 2019. Η συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων σε διεθνείς εκθέσεις, όπως η Anuga στην Κολωνία και η Gulf Foods στο Ντουμπάι, συνέβαλε καθοριστικά στη διείσδυση σε νέες αγορές και στην ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών προϊόντων.
Η γεωγραφική διαφοροποίηση αποτελεί βασικό στοιχείο της στρατηγικής αυτής. Ενώ χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Ιταλία και η Γερμανία, παραμένουν κύριοι εμπορικοί εταίροι, η Ελλάδα έχει επεκτείνει τη δραστηριότητά της σε αναδυόμενες αγορές της Ασίας, της Αφρικής και της Αμερικής. Αυτή η διεύρυνση προσφέρει σημαντικά οφέλη, καθώς μειώνει την εξάρτηση από παραδοσιακές αγορές και περιορίζει τους κινδύνους που σχετίζονται με γεωπολιτικές ή οικονομικές αναταράξεις. Παράλληλα, η αυξανόμενη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα, όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα τρόφιμα, επιβεβαιώνει την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα της ελληνικής παραγωγής.
Παρόλα αυτά, οι ελληνικές εξαγωγές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις. Ένα από τα βασικότερα προβλήματα είναι το υψηλό κόστος μεταφορών. Η ZANAE, μια από τις κορυφαίες ελληνικές εταιρείες στον τομέα των τροφίμων, αναγκάστηκε να διακόψει τις εξαγωγές προϊόντων ντομάτας στην Κίνα λόγω τριπλασιασμού του κόστους μεταφοράς. Το ζήτημα αυτό αποτελεί σημαντική τροχοπέδη για πολλές ελληνικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες, οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας αλλά συχνά δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στις αυξανόμενες πιέσεις.
Επιπλέον, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία και εξαγωγική τεχνογνωσία. Παρότι πολλές από αυτές καταφέρνουν να παράγουν προϊόντα υψηλής ποιότητας, η έλλειψη επενδυτικών πόρων και η δυσκολία πρόσβασης σε διεθνή δίκτυα διανομής περιορίζουν τη δυνατότητά τους να επεκταθούν και να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ανάγκη για εξειδικευμένη υποστήριξη και κίνητρα από την πολιτεία είναι περισσότερο από ποτέ εμφανής.
Η ελληνική κυβέρνηση και οι επιχειρηματικοί φορείς καλούνται να συνεργαστούν για να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις και να ενισχύσουν περαιτέρω την εξαγωγική δυναμική της χώρας. Η μείωση της γραφειοκρατίας, η βελτίωση των υποδομών και η δημιουργία ενός σταθερού, φιλικού προς την επιχειρηματικότητα ρυθμιστικού πλαισίου αποτελούν κρίσιμες προτεραιότητες. Ειδικότερα, η δημιουργία ενός ισχυρού εθνικού brand, που θα αναδεικνύει την ποιότητα, τη βιωσιμότητα και την πολιτιστική ταυτότητα των ελληνικών προϊόντων, μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις διεθνείς αγορές.
Παράλληλα, η επένδυση στην καινοτομία και τη βιωσιμότητα είναι ζωτικής σημασίας. Οι διεθνείς καταναλωτές αναζητούν πλέον προϊόντα που είναι φιλικά προς το περιβάλλον και παράγονται με κοινωνική υπευθυνότητα. Η προώθηση βιολογικών προϊόντων και η ενσωμάτωση βιώσιμων πρακτικών μπορούν να ενισχύσουν τη θέση της Ελλάδας ως παγκόσμιου ηγέτη στην παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων. Επιπλέον, η έρευνα και ανάπτυξη, σε συνδυασμό με την ενσωμάτωση προηγμένων τεχνολογιών, θα επιτρέψουν στις ελληνικές επιχειρήσεις να δημιουργήσουν προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η εξωστρέφεια των ελληνικών εξαγωγών είναι πλέον περισσότερο από ποτέ αναγκαία για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης. Η ενίσχυση της εξαγωγικής βάσης της χώρας δεν αφορά μόνο την οικονομική ανάπτυξη, αλλά και τη βελτίωση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδας. Οι εξαγωγές αποτελούν έναν από τους βασικούς πυλώνες που μπορούν να στηρίξουν την ανάκαμψη της χώρας, προσφέροντας νέα έσοδα, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας σε διεθνές επίπεδο.
Παρά τις προκλήσεις, η πρόοδος που έχει σημειωθεί στις ελληνικές εξαγωγές τα τελευταία χρόνια αποδεικνύει ότι η Ελλάδα διαθέτει τη δυνατότητα να διαπρέψει στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη. Με σωστή στρατηγική και συλλογική προσπάθεια από την πολιτεία, τις επιχειρήσεις και τους εμπλεκόμενους φορείς, η Ελλάδα μπορεί να καταστεί ένας ισχυρός παίκτης στο διεθνές εμπόριο, συμβάλλοντας στην ευρύτερη οικονομική και κοινωνική ευημερία της χώρας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η νέα πραγματικότητα για τις ελληνικές εξαγωγές, ΟΤ, διαθέσιμο εδώ
- Η μεγέθυνση των ελληνικών επιχειρήσεων και οι εξαγωγές. ΕΥ, Accountancygreece.gr, διαθέσιμο εδώ
- Επενδύουν στην εξωστρέφεια οι ελληνικές επιχειρήσεις: Προς νέα επίπεδα – ρεκόρ οι εξαγωγές τροφίμων, Newmoney, διαθέσιμο εδώ
- Εξαγωγές και Εξαγωγικές Επιχειρήσεις στην Ελλάδα, Διανεοσις, Δεκέμβριος 2018, Σαράντης Καλυβίτης, Μαργαρίτα Κατσίμη, Θωμάς Μούτος
