Της Αναστασίας Δάβαρη,
Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στεγασμένο στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής (Πλατεία Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13, Αθήνα), φιλοξενεί την έκθεση μνήμης «ΚΥΠΡΟΣ 74, ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ». Η έκθεση εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 25 Ιουλίου 2024 από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κυρία Κατερίνα Σακελλαροπούλου, και θα παραμείνει προσβάσιμη στο κοινό έως τις 30 Ιουνίου 2025. Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μέρος των δράσεων για τη συμπλήρωση 50 ετών από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, αναδεικνύοντας τη διαχρονική σημασία της μνήμης, της αλληλεγγύης και του διαρκούς αγώνα για ελευθερία και δικαιοσύνη.
Η έκθεση εστιάζει σε μια ιδιαίτερη και όχι τόσο αναδειγμένη πτυχή της κυπριακής τραγωδίας, την πανελλήνια συμπαράσταση προς τον κυπριακό λαό και την παγκόσμια υποστήριξη που έλαβε. Μέσα από σπάνιες αφίσες της περιόδου και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, οι επισκέπτες μεταφέρονται στην ταραχώδη περίοδο του 1974, βιώνοντας την ένταση και τη συγκίνηση που κατέκλυσαν την ελληνική και διεθνή κοινότητα.
Οι αφίσες που παρουσιάζονται ανήκουν στην πλούσια Συλλογή Αφισών του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και καλύπτουν διαφορετικές θεματικές ενότητες, όπως πολιτικά μηνύματα, συλλαλητήρια, ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες και εκδηλώσεις αλληλεγγύης. Οι δημιουργίες αυτές δεν περιορίζονται μόνο στη λειτουργικότητά τους, δηλαδή ως μέσα προπαγάνδας ή ενημέρωσης της εποχής, αλλά αποτελούν και ανεξάρτητα έργα τέχνης, με ισχυρούς συμβολισμούς και καλλιτεχνική αξία.
Σημαντικοί καλλιτέχνες της εποχής, όπως οι Τάσσος, Παναγιώτης Γράββαλος, Τηλέμαχος Κάνθος, Ανδρέας Λαδόμματος, Λευτέρης Οικονόμου, Σπύρος Ορνεράκης και Σταματία Τριβουλίδου, συνεισέφεραν με τα μοναδικά τους έργα. Πολλές από τις αφίσες είναι εμπνευσμένες από φωτογραφίες της περιόδου, που απαθανάτισαν τα γεγονότα της εισβολής, τις συνθήκες ζωής των προσφύγων, αλλά και τις δυναμικές κινητοποιήσεις ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις. Η έκθεση αποδεικνύει για ακόμα μια φορά τη δύναμη της τέχνης να λειτουργεί ως μαρτυρία και εργαλείο διατήρησης της συλλογικής μνήμης.
Ένας από τους βασικούς άξονες της έκθεσης είναι η παρουσίαση του έργου της Πανελλήνιας Ένωσης Συμπαράστασης στην Κύπρο (ΠΕΣΚ), η οποία ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1974, λίγες εβδομάδες μετά την εισβολή. Η ΠΕΣΚ συγκέντρωσε εξέχουσες προσωπικότητες από την Ελλάδα και την Κύπρο, που εργάστηκαν με αφοσίωση για την υποστήριξη του κυπριακού λαού. Ιδρυτικά στελέχη, όπως η Λιλή Αλιβιζάτου, ο Ιωάννης Μαζαράκης-Αινιάν, η Ντίνα Κουρούκλη, η Αμαλία Φλέμινγκ και η Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, πρωτοστάτησαν στις προσπάθειες ευαισθητοποίησης τόσο της ελληνικής, όσο και της διεθνούς κοινότητας.
Η έκθεση αποτελεί καρπό της συνεργασίας μεταξύ της κα. Δήμητρας Κουκίου, Αναπληρώτριας Διευθύντριας του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, και του κ. Πέτρου Παπαπολυβίου, Αναπληρωτή Καθηγητή Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο οποίος είναι και ο ίδιος πρόσφυγας από τη Λάπηθο της Κερύνειας. Στην επιμέλεια συμμετείχαν επίσης οι επιμελήτριες του Μουσείου, κα. Ιφιγένεια Βογιατζή, κα. Άννα Κάνδια και κα. Ανδρονίκη Μαρκασιώτη. Η επιστημονική τεκμηρίωση, ο αρχειακός πλούτος και η αισθητική προσέγγιση των εκθεμάτων καθιστούν την έκθεση μια μοναδική πολιτιστική εμπειρία.
Κατά την τελετή των εγκαινίων, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κυρία Κατερίνα Σακελλαροπούλου, τόνισε τη σημασία της ιστορικής μνήμης ως εργαλείου κατανόησης του παρελθόντος και διαμόρφωσης του μέλλοντος. Με τις ομιλίες και τα δρώμενα που πλαισίωσαν την εκδήλωση, αναδείχθηκε η διαρκής ανάγκη για ενότητα, συλλογική δράση και υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η έκθεση «ΚΥΠΡΟΣ 74, ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ» αποτελεί μια ζωντανή υπενθύμιση για την αξία της αλληλεγγύης, της ενότητας και της αντίστασης. Καλεί τους επισκέπτες να στοχαστούν, να θυμηθούν και να συνεχίσουν τον αγώνα για ελευθερία και δικαιοσύνη, κρατώντας ζωντανά τα διδάγματα της ιστορίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Κύπρος ’74. ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ», nhmuseum.gr, διαθέσιμο εδώ
- Στα εγκαίνια της έκθεσης μνήμης «Κύπρος ’74. Δεν ξεχνώ», presidency.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κύπρος 1974, Δεν ξεχνώ, antidiktatorikos.uoa.gr, διαθέσιμο εδώ
