Του Κωνσταντίνου Κατσούλα,
Ο θάνατος του Alfonso του Γενναίου άφησε το βασίλειό του σε ρευστή κατάσταση. Το μοναδικό παιδί του Alfonso, ήταν η κόρη του, Urraca, η οποία είχε παντρευτεί τον Raymond της Βουργουνδίας, ο οποίος όμως είχε πεθάνει το 1107, δύο χρόνια πριν τον Alfonso. Η Urraca στέφθηκε το 1109, με τον θάνατο του πατέρα της, και έγινε η πρώτη γυναίκα που εξουσίασε ως Βασίλισσα στην Δυτική Ευρώπη. Με την ανάρρησή της στο θρόνο παντρεύτηκε τον βασιλιά της Αραγώνας και της Ναβάρρας, που ονομαζόταν επίσης Alfonso και μάλιστα ήταν ξάδερφός της.
Μερικές πηγές αναφέρουν πως η Βασίλισσα αναγκάστηκε στον γάμο αυτόν, το σίγουρο πάντως είναι πως ο γάμος δεν ορθοπόδησε. Μόλις το επόμενο έτος η Urraca χώρισε τον Alfonso, ενώ στην Γαλικία οι συγγενείς της βασίλισσας εξεγέρθηκαν εναντίον της. Στην συνέχεια ο Alfonso, θέλοντας να πάρει τον έλεγχο του βασιλείου συμμάχησε με τον εξεγερθέντα Βασιλέα της Πορτογαλίας, και στην μάχη της Candespina (1111) οι δύο σύμμαχοι κέρδισαν τον στρατό της Βασίλισσας. Το επόμενο έτος η Urraca με τον Alfonso συμφώνησαν σε μια συνθήκη, η οποία κατοχύρωνε στην Urraca την Βορειοδυτική Ιβηρία, αλλά έδινε μεγάλο κομμάτι της Καστίλης στον Alfonso.
Η Urraca πέθανε το 1126 και άφησε τον θρόνο στον γιο της από τον πρώτο της γάμο, τον Alfonso VII. Ο Alfonso VII στέφθηκε στην Λεόνη, και μόλις το επόμενο έτος αποκατάστησε την κυριαρχία του στην Καστίλη. Με την στέψη του Alfonso τερματίστηκε η κυριαρχία του οίκου των Jimenez, ενώ ξεκίνησε η κυριαρχία στην Καστίλη του οίκου της Ivrea, ή οίκου της Βουργουνδίας, όπως ονομάστηκε λόγω της καταγωγής του πατέρα του Alfonso VII από την Βουργουνδία. Όταν το 1134, ο Βασιλιάς της Αραγωνίας έδωσε στην διαθήκη του το βασίλειό του στους Ναίτες ιππότες, ο Alfonso VII βρήκε την ευκαιρία να εισβάλλει στην περιοχή και να επιβεβαιώσει την κυριαρχία του σε όλους τους χριστιανούς της Ιβηρικής. Ένα έτος μετά, ο Alfonso VII πήρε τον τιμητικό τίτλο του Αυτοκράτορα της Ισπανίας, και ξεκίνησε νέους πολέμους, αυτή την φορά ενάντια στους Αλμοραβίδες Άραβες στον νότο. Σειρά επιτυχιών σημειώθηκαν από τους χριστιανούς στρατιώτες, καθώς το 1142 έπεσε το αραβικό κάστρο της Coria, ενώ δύο χρόνια αργότερα ο στρατός των Ιβήρων έφτασε μέχρι την Κόρδοβα. Οι στρατιές του Alfonso VII συνέχισαν να προελαύνουν τα επόμενα έτη, με αποτέλεσμα μέχρι και η παραθαλάσσια πόλη της Αλμερία να πέσει στα χέρια της Καστίλης, μετά από μια επιχείρηση στην οποία ο Alfonso VII συνεργάστηκε με τον στόλο της Γένοβας και της Πίζας. Μπορεί η Αλμερία να ανακατελήφθη από τους Άραβες, οι οποίοι απέκτησαν νέα πνοή με την άνοδο της δυναστείας των Αλμοάδων, αλλά οι πρόοδοι των χριστιανικών στρατευμάτων έστρεψαν το ενδιαφέρον της Ευρώπης εκ νέου στην Ιβηρική Reconquista.
Ο ξαφνικός θάνατος του Alfonso VII το 1157, οδήγησε το διευρυμένο βασίλειό του στην διαίρεση εκ νέου, μεταξύ των υιών του, Sanch και Ferdinando. Ο πρώτος υιός έλαβε την Καστίλη και το Τολέδο, ενώ ο νεότερος έλαβε την Λεόνη. Ο θάνατος του Sancho άφησε το βασίλειό του στα χέρια του γιου του, Alfonso VIII του Ευγενούς, ο οποίος τότε ήταν μόλις δύο ετών. Λόγω του νεαρού της ηλικίας του, αντιμετώπισε την αμφισβήτηση από ευγενείς οίκους της Ιβηρίας, ενώ και ο θείος του, Ferdinando της Λεόνης, προσπάθησε να υφαρπάξει τον θρόνο. Με την ενηλικίωσή του, ο Alfonso VIII ο Ευγενής αντιμετώπισε σειρά προκλήσεων από τους Χριστιανούς της Ιβηρίας, και κυρίως από το βασίλειο της Ναβάρας.
Παρά τις συγκρούσεις μεταξύ των Χριστιανών, ο Alfonso VIII κατόρθωσε να ενώσει εκ νέου τα βασίλειά τους, ώστε να συνεχίσει η Reconquista ενάντια στους Αλμοάδες Άραβες. Η πρώτη σημαντική επιτυχία του στρατού του Alfonso VIII ήταν η κατάληψη της Cuenca, την οποία πέτυχε σε συνεργασία με τον ομώνυμο ξάδερφό του, το 1177. Τα βασίλεια όρισαν τις σφαίρες επιρροής τους στις μουσουλμανικές επικράτειες στην συνθήκη της Cazola (1179). Τα πλάνα τους όμως ανατράπηκαν από τον Χαλίφη Yaqub, ο οποίος κέρδισε κατά κράτος τον Alfonso και τους συμμάχους του στην μάχη του Alarcos, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η προώθηση των Αλμοάδων ξανά στην κεντρική Ισπανία. Η ήττα της Καστίλης είχε ως αποτέλεσμα να διαρραγεί το χριστιανικό μέτωπο, καθώς μόλις το επόμενο έτος ξέσπασε πόλεμος μεταξύ της Καστίλης και της Λεόνης. Ο Χαλίφης πήρε το μέρος της Λεόνης, και προέλασε περαιτέρω στα υψίπεδα της Καστίλης, χωρίς όμως να καταφέρει να εκπορθήσει το Toledo, ή κάποιο άλλο από τα κάστρα του Alfonso VIII. Ο Χαλίφης με τον Alfonso VIII συμφώνησαν σε συνθήκη ειρήνης, ενώ λίγο αργότερα επήλθε ειρήνη και μεταξύ των δύο χριστιανικών βασιλείων. Το μόνο ανοιχτό μέτωπο της Καστίλης ήταν πλέον στον Βορρά, ενάντια στην Ναβάρα, στο οποίο ο Alfonso VIII σημείωσε σημαντικές επιτυχίες, καταλαμβάνοντας μεγάλο τμήμα των κτήσεων της Ναβάρα.
Καθώς είχε φανεί ο κίνδυνος της απώλειας της κυριαρχίας στην κεντρική Ιβηρική για την Καστίλη, ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ κάλεσε το 1211 σε σταυροφορία εναντίον των Μουσουλμάνων της Ιβηρικής. Ενώ το πρώτο έτος των εχθροπραξιών, οι δύο πλευρές αρκέστηκαν σε λεηλασίες και συμπλοκές στην παραμεθόριο, το δεύτερο έτος έλαβε χώρα μια από τις σπουδαιότερες μάχες στην ιστορία της Reconquista, η μάχη της Las Navas de Tolosa. Ενωμένοι οι στρατοί του Alfonso και των βασιλέων της Αραγώνας και της Ναβάρα, αντιμετώπισαν το στρατό του Muhammad al-Nasir. Οι Χριστιανοί είχαν στο πλευρό τους τους ιππότες του Τάγματος του Santiago, οι οποίοι πέτυχαν τεράστια πλήγματα στον στρατό του Χαλίφη, με αποτέλεσμα να ηττηθούν κατά κράτος οι Μουσουλμάνοι. Μέσα στις επόμενες ημέρες ο στρατός των Χριστιανών κατέλαβε τα σημαντικά κάστρα της Ubeda και της Baeza. Οι επιτυχίες αυτές ωστόσο, ήταν οι τελευταίες της πολυετούς βασιλείας του, καθώς ο Βασιλιάς υπέγραψε σύμφωνο ειρήνης με τον Χαλίφη, ενώ δύο χρόνια αργότερα πέθανε, αφήνοντας τον θρόνο στον υιό του, Ερρίκο Α΄.
Ο Ερρίκος Α΄ στέφθηκε Βασιλιάς σε ηλικία μόλις δέκα ετών, ωστόσο δεν πρόλαβε καν να ενηλικιωθεί, καθώς πέθανε το 1217, όταν ήταν δεκατριών ετών. Τον διαδέχθηκε η αδερφή του, Berengaria η Σπουδαία, η οποία παραχώρησε τον θρόνο στον γιο της, Ferdinando. Η Berengaria έμεινε στο πλευρό του γιου της, σε συμβουλευτικό ρόλο, καθώς τον βοήθησε να προχωρήσει σε μια σειρά καίριων κινήσεων, οι οποίες κατέστησαν τον θρόνο της Καστίλης ισχυρότερο από ότι είχε υπάρξει μέχρι την στιγμή εκείνη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Will Durant (1958), Παγκόσμιος ιστορία του πολιτισμού — Τόμος Δ’: Ο Αιών της Πίστεως– Μεσαιών, Αθήνα: εκδ. Συρόπουλος
