Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Στον κόσμο της ελληνικής μυθολογίας, οι μάντεις αποτελούσαν τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα, τα οποία συνέβαλλαν στην έκβαση των γεγονότων. Πολλοί μάντεις είναι γνωστοί για τις προφητείες τους, μα ο σημαντικότερος από τους ήδη καταγεγραμμένους, δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον Μάντη Κάλχα. Κατά τον Όμηρο, οπότε και κατά τα ομηρικά έπη, ο Κάλχας ήταν γιος του Θέστορα. Ο αδελφός του φαίνεται να ήταν ο Αλκμάων, ενώ είχε και δύο αδελφές τη Λευκίππη και τη Θεονόη. Η μυθολογία αναφέρει το γεγονός πως γενεαλογικά ο μάντης αυτός συνδέεται και με τον Αργονάυτη Ίδμονα, ενώ σύμφωνα με μεταγενέστερες πηγές, απόγονος του αποτελεί η Σιβύλλα Λαμπούσα.
Ο τόπος της γέννησης και της διαμονής του Κάλχα, δεν μπορούν να αποδειχτούν με απόλυτη ακρίβεια. Συγκεκριμένα, πολλές από τις αρχαίες πηγές, όπως επί παραδείγματι και ο Υγίνος, ανάγουν την καταγωγή του στις Μυκήνες, ενώ παράλληλα ο Ευριπίδης υποστηρίζει πως ο θάνατος του τον βρήκε σε μέρος πολύ μακρύτερο από την Αργολίδα, στην Μικρά Ασία. Μέσα σε όλα τα υπόλοιπα ήρθε να προστεθεί και η αναφορά του Παυσανία για τον Κάλχα. Ο ίδιος αναφέρει πως ο τόπος διαμονής του ήταν τα Μέγαρα, όπου μάλιστα τον επισκέφτηκε ο Αγαμέμνονας, προκειμένου να ζητήσει από τον μάντη, την συμμετοχή του στον πόλεμο εναντίον της Τρωάδας. Η γνώμη των σύγχρονων ιστορικών, μένει πιστή στην αναφορά του Υγίνου, υποστηρίζοντας πως ο μάντης Κάλχας φαίνεται να είχε τελικά αργείτικη καταγωγή, καθώς δεν είναι λίγες οι φορές, που ο παππούς του αναφέρεται ως Άβας, μαρτυρώντας έτσι την καταγωγή του.
Από την αρχή του έπους της Ιλιάδας, ο μάντης Κάλχας φαίνεται πως αποτελεί κύριο πρόσωπο της υπόθεσης και θεμελιωτής της εξέλιξης των γεγονότων. Στην «αφετηρία» του έπους, ο στόλος είχε συγκεντρωθεί στην Αυλίδα, με σκοπό την καθιερωμένη θυσία προς τιμήν των θεών. Σύμφωνα με τα ομηρικά έπη, όσοι παρευρίσκονταν εκεί, είδαν ένα φίδι τεραστίων διαστάσεων να καταβροχθίζει οκτώ πουλιά μαζί με την μητέρα τους. Έπειτα, λέγεται ότι το φίδι ανέβηκε πάνω στον βωμό και μετατράπηκε σε πέτρα. Ο Κάλχας μετέφρασε το συγκεκριμένο γεγονός, ως καλό οιωνό, υποστηρίζοντας πως η εξέλιξη της εκστρατείας θα είναι νικηφόρα και πως το νούμερο οχτώ, πρόκειται για έναν συμβολικό αριθμό, αποτελώντας τα χρόνια που θα έπρεπε να περάσουν πριν από την κατάκτηση της Τροίας. Μία άλλη παρόμοια εκδοχή του μύθου αυτού, αποτελεί αυτή στα Κύπρια. Ειδικότερα, οι Αχαιοί και ο Αγαμέμνωνας, είχαν καθυστερήσει την αναχώρησή τους, εξαιτίας της νηνεμίας και ο μάντης Κάλχας εξέφρασε τον οιωνό αυτό, ως την οργή της θεάς Άρτεμις, η οποία ήθελε την θυσία της κόρης του Αγαμέμνονα, Ιφιγένειας, προκειμένου να μπορέσουν οι Αχαιοί να ξεκινήσουν το ταξίδι της εκστρατείας τους, όπου έτσι και έγινε.
Κατά την διάρκεια του πολυετή πολέμου στην Τροία, ο μάντης Κάλχας συμμετέχει ενεργά σε πολλές σκηνές της Ιλιάδας, λέγοντας χρησμούς και μεταφράζοντας οιωνούς. Ο ίδιος παρότρυνε να στήσουν ενέδρα και να πιάσουν τον Τρώα μάντη Έλενο, καθώς σύμφωνα με τον Κάλχα, μόνο αυτός ήξερε τους χρησμούς που προστατεύουν την πόλη. Ο Οδυσσέας έπιασε τον Ελένο, ο οποίος αποκάλυψε δίχως καμία πίεση, τις προϋποθέσεις για την κατάληψη της πόλης της Τροίας. Το όνομα του Κάλχα εμπλέκεται, σύμφωνα με τις πηγές, και στην ιδέα του Δούρειου Ίππου, αφού είδε σε όραμα την νίκη των Αργείων έναντι των Τρώων. Παρά την νικηφόρα μάχη, την οποία πρόβλεψε ο Κάλχας, ο ίδιος δεν έβλεπε την ομαλή και γρήγορη επιστροφή των Αχαιών πίσω στις πατρίδες τους. Ο ίδιος φαίνεται πως επιβιβάστηκε σε πλοίο μαζί με τον Μόψο και τον Αμφίλοχο. Όμως, το πλοίο έπεσε σε σφοδρή καταιγίδα και ναυάγησε στα παράλια της Μικράς Ασίας και συγκεκριμένα στην περιοχή της Κολοφώνας. Κάποιοι από το πλήρωμα του πλοίου επιχείρησαν να φύγουν από εκεί, ενώ κάποιοι άλλοι, μαζί με τον Κάλχα, αποφάσισαν να μείνουν στην περιοχή εκείνη. Η μυθολογία υποστηρίζει πως ο Κάλχας, μαζί με τον Αμφίλοχο, τον γιο του μάντη Αμφιαράου και τους οικιστές της Παμφυλίας, όδευσαν με τα πόδια προς την Κλάρο. Σύμφωνα με κάποιες από τις παραδόσεις, ο Κάλχας αναφέρεται ως ο οικιστής πολλών και διαφορετικών πόλεων, με καμία από τις θεωρίες να αποτελεί σίγουρα σωστή. Κάποιες πηγές θεωρούν τον Κάλχα ως τον οικιστή της Χαλκηδόνας, ενώ άλλες της Πέργης της Παμφυλίας και κάποιες άλλες θεωρούν ότι η Σέλγη της Πισιδίας, ιδρύθηκε από τον συγκεκριμένο μάντη.
Ο Κάλχας παρέμεινε ένας από τους σημαντικότερους μάντεις έως και τον θάνατό του. Η μυθολογία κατέχει πολλές και διαφορετικές εκδοχές για τον τόπο της ταφής του, με την επικρατέστερη εκδοχή να παραμένει εκείνη της περιοχής της Κλάρου. Άλλες πηγές, υποστηρίζουν πως ο τάφος του Κάλχα βρίσκεται στην Ιταλία και συγκεκριμένα σε πόλεις, όπως ο Τάραντας και η πόλη Σίρις. Παρά την αβεβαιότητα, ως προς τον Κάλχα και τον μύθο που τον περιβάλλει, αποτελεί ένα σημαντικό πρόσωπο της μυθολογίας, όπου εγείρει περιέργεια και ενδιαφέρον, καθιστώντας τον, ένα από τα πιο γνωστά ονόματα της ελληνικής μυθολογίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κάλχας, greek-language.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κάλχας, ο μάντης των κακών, ο μάντης του πολέμου, ebdomi.com, διαθέσιμο εδώ
- Ο Μάντης Κάλχας, eranistis.net, διαθέσιμο εδώ
