Της Βαΐας Σταυρίδου,
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αν και κατέχει κυρίως έναν θεσμικό και συμβολικό ρόλο στο ελληνικό πολίτευμα, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της δημοκρατικής τάξης. Ως ρυθμιστής του πολιτεύματος, σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος είναι το πρόσωπο που συμβολίζει την ενότητα του έθνους, διαφυλάττει τη λειτουργία των θεσμών και εγγυάται την τήρηση του συνταγματικού χάρτη. Εντούτοις, η επικείμενη εκλογή του νέου Προέδρου το 2025 αποκτά ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα, καθώς θα πραγματοποιηθεί σε ένα ταραχώδες πολιτικό τοπίο, όπου η σταθερότητα και η συναίνεση φαντάζουν δυσεύρετα αγαθά.
Η διαδικασία εκλογής του Προέδρου, όπως αυτή ορίζεται από το Σύνταγμα, αποτελεί την επιτομή της συνταγματικής πρόνοιας για δημοκρατική νομιμοποίηση. Σύμφωνα με το άρθρο 32 του Συντάγματος, ο Πρόεδρος εκλέγεται από τη Βουλή των Ελλήνων με ενισχυμένη πλειοψηφία. Στην πρώτη ψηφοφορία απαιτούνται 200 ψήφοι, ενώ εάν αυτή αποβεί άκαρπη, η διαδικασία συνεχίζεται με μειούμενες πλειοψηφίες σε διαδοχικές ψηφοφορίες. Στην τρίτη ψηφοφορία, απαιτούνται 180 ψήφοι, ενώ αν και αυτή αποτύχει, ακολουθεί εκλογή με απλή πλειοψηφία. Η διαδικασία αυτή έχει σχεδιαστεί με στόχο να επιτυγχάνεται συναίνεση, αν και στην πράξη συχνά εντείνει την πολιτική αντιπαράθεση, με τις προεδρικές εκλογές να καθίστανται μοχλός πολιτικής πίεσης.
Το 2025, η διαδικασία προβλέπεται να εξελιχθεί σε μια πολιτική παρτίδα σκάκι, με υποψήφιους που ήδη φέρουν βαρύ φορτίο συμβολισμών και πολιτικών μηνυμάτων. Σε αυτό το σκηνικό, τα ονόματα που έχουν προταθεί ή ακουστεί ανεπίσημα για το αξίωμα δεν είναι τυχαία και αντικατοπτρίζουν ευρύτερες πολιτικές στρατηγικές. Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται ο Γιάννης Στουρνάρας, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, ο οποίος έχει ήδη αποτελέσει βασικό πρόσωπο στην οικονομική διαχείριση της χώρας. Η υποψηφιότητά του, ωστόσο, προκαλεί αντιδράσεις, καθώς κάποιοι τον θεωρούν πρόσωπο υπερβολικά συνδεδεμένο με τις μνημονιακές πολιτικές. Από την άλλη, η πιθανότητα επανεκλογής της νυν Προέδρου, Αικατερίνης Σακελλαροπούλου, φέρει το πλεονέκτημα της συνέχειας, αν και η θητεία της έχει χαρακτηριστεί από μετριοπαθή παρουσία, που για κάποιους στερείται θεσμικής δυναμικής.
Ένα άλλο όνομα που συζητείται έντονα είναι εκείνο του Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος διαθέτει ισχυρή πολιτική προσωπικότητα και βαριά ακαδημαϊκή κληρονομιά. Η πιθανή υποψηφιότητά του, όμως, διχάζει, καθώς αποτελεί για πολλούς έναν εκπρόσωπο του παλαιού πολιτικού κατεστημένου. Στη λίστα βρίσκεται, επίσης, ο Παναγιώτης Πικραμμένος, πρώην υπηρεσιακός Πρωθυπουργός και ανώτατος δικαστικός, ο οποίος ενσαρκώνει την έννοια της ουδετερότητας και της θεσμικής συνέπειας, προβάλλοντας ως μια λύση ευρύτερης αποδοχής.
Τέλος, δεν μπορεί να αγνοηθεί η συζήτηση για το ενδεχόμενο ανάδειξης μιας γυναίκας σε αυτό το αξίωμα, με τη συμμετοχή νέων προσώπων, που θα σηματοδοτούσαν μια ανανέωση και έναν διαφορετικό θεσμικό συμβολισμό. Οι προτάσεις αυτές, αποσκοπούν στη διάρρηξη της κυριαρχίας ανδρών στις υψηλές θέσεις εξουσίας, ενισχύοντας την εικόνα μιας σύγχρονης και συμπεριληπτικής Ελλάδας. Ωστόσο, η αναζήτηση αυτής της «μοντέρνας» επιλογής συχνά περιορίζεται από την έλλειψη προσωπικοτήτων με πραγματική απήχηση και πολιτική βαρύτητα.
Το βασικό πρόβλημα που διαφαίνεται, εν προκειμένω, είναι η απουσία διακομματικής συναίνεσης, σε μια περίοδο όπου οι πολιτικές διαφορές και οι εσωκομματικές έριδες βρίσκονται σε έξαρση. Η επιλογή του Προέδρου μπορεί να εξελιχθεί σε ζήτημα πολιτικής σύγκρουσης, με κίνδυνο την περαιτέρω πόλωση του πολιτικού σκηνικού. Ειδικά αν το κυβερνών κόμμα επιδιώξει να επιβάλει μια επιλογή αποκλειστικά δική του, χωρίς συνεννόηση με την αντιπολίτευση, η διαδικασία ενδέχεται να επιφέρει πολιτική αστάθεια. Εντούτοις, η ανάγκη για ένα πρόσωπο που θα ενώσει και όχι θα διχάσει, είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ.
Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας το 2025 έχει πολυδιάστατη σημασία για την ελληνική κυβέρνηση. Αφενός, η διαδικασία αποτελεί ευκαιρία για την ανάδειξη του θεσμικού κύρους του Κοινοβουλίου, αφετέρου, μπορεί να σηματοδοτήσει κρίσιμες πολιτικές εξελίξεις. Ένας ευρέως αποδεκτός Πρόεδρος μπορεί να ενισχύσει την εμπιστοσύνη του λαού στους θεσμούς και να λειτουργήσει ως αντίβαρο σε ενδεχόμενες κυβερνητικές αυθαιρεσίες. Αντίθετα, μια διχαστική εκλογή μπορεί να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση και να οδηγήσει σε νέες περιπέτειες, σε μια περίοδο που η χώρα έχει ανάγκη από πολιτική σταθερότητα και θεσμική συνοχή.
Για την ελληνική κυβέρνηση, το γεγονός αυτό αποτελεί πολιτική δοκιμασία. Η αδυναμία συγκέντρωσης των απαιτούμενων ψήφων στις πρώτες ψηφοφορίες θα μπορούσε να υπονομεύσει την εικόνα της και να προκαλέσει εσωτερικές εντάσεις. Από την άλλη, η αντιπολίτευση βλέπει στη διαδικασία αυτή μια ευκαιρία να αναδείξει την αδυναμία της κυβέρνησης να επιτύχει διακομματική συνεργασία. Σε διεθνές επίπεδο, η επιλογή ενός προσώπου με διεθνή αναγνώριση και κύρος θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας, ενώ το αντίθετο ενδέχεται να υποβαθμίσει τη θεσμική εικόνα της χώρας.
Σε αυτό το πολιτικό σταυροδρόμι, η ελληνική κοινωνία αναμένει με ανυπομονησία τη λύση του γρίφου. Θα επικρατήσει η συναίνεση και η θεσμική ωριμότητα ή θα θυσιαστεί η ευκαιρία για πολιτική ενότητα στον βωμό της μικροπολιτικής αντιπαράθεσης; Κι αν τελικά ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι κυρίως συμβολικός, μήπως ο συμβολισμός αυτός έχει μεγαλύτερη σημασία από ποτέ σε μια Ελλάδα που αναζητά την πολιτική της ταυτότητα;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Με τον «πονοκέφαλο» του Προέδρου της Δημοκρατίας μπαίνει το 2025, skai.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΕΚΛΟΓΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Πληροφορίες και διαδικασία εκλογής, presidency.gr, διαθέσιμο εδώ
