Του Κυριάκου Αθανασιάδη,
Τη δεκαετία του 1960, ο Ψυχρός Πόλεμος είχε εδραιωθεί στη συνείδηση όλου του κόσμου. Ο μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και Σοβιετικής Ένωσης για στρατιωτική, οικονομική και τεχνολογική κυριαρχία οδήγησε τις δύο υπερδυνάμεις σε έναν συνεχή αγώνα δρόμου για να αποδειχτεί η υπεροχή του ενός ή του άλλου. Σε αυτό το πλαίσιο ξεκίνησε από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο αγώνας του διαστήματος. Μία μεγάλη διαμάχη για το ποια από τις δύο χώρες θα μπορέσει πρώτη να στείλει πύραυλο στο διάστημα, θα βάλει αντικείμενο σε τροχιά και, κυρίως, ποιος θα πατήσει πρώτος στη Σελήνη. Είναι γνωστό ότι στο τέλος της δεκαετίας και συγκεκριμένα το 1969, η Αμερική κατάφερε να στείλει τρεις ανθρώπους να προσγειωθούν στο Φεγγάρι και μάλιστα να πατήσουν σε αυτό. Με αυτό το τεράστιο επίτευγμα και τη θρυλική ατάκα του Νηλ Αρμστρονγκ: «Ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα», ο αγώνας για την εξερεύνηση του διαστήματος έληξε με νικητή την Αμερική και κατά συνέπεια τη Δύση.
Σχεδόν μία δεκαετία, ωστόσο, πριν γίνει αυτό το γεγονός, άλλος είχε το προβάδισμα στη διαμάχη. Η Σοβιετική Ένωση είχε κάνει τα αδύνατα δυνατά ώστε να μπορέσει να προλάβει τις ΗΠΑ στη μεταξύ τους κόντρα και μάλιστα, όλα έδειχναν ότι αυτή θα κέρδιζε μέχρι το 1969. Πριν την Αμερική, η ΕΣΣΔ είχε ήδη στείλει τον Γιούρι Γκαγκάριν στο διάστημα από το 1961 και ήταν και η πρώτη, μεταξύ των δύο, που έστειλε έναν δορυφόρο έξω από τη Γη. Στις 2 Ιανουαρίου του 1959, οι Σοβιετικοί κάνουν ένα πολύ δυνατό ξεκίνημα στο διαστημικό τους πρόγραμμα, το οποίο αφήνει τον αντίπαλό τους άναυδο και η ισορροπία δυνάμεων γέρνει προς το μέρος της. Το Λούνα 1 ή Μιτστά, όπως αλλιώς ονομάστηκε, δηλαδή «Όνειρο» στα ρωσικά, ήταν ένα διαστημικό σκάφος, το οποίο είχε στόχο να προσγειωθεί στη Σελήνη.
Το σκάφος ήταν εξοπλισμένο με διάφορα όργανα που θα βοηθούσαν στη μελέτη του δορυφόρου της Γης, όπως ήταν το μαγνητόμετρο, το οποίο χρησιμεύει για τη μέτρηση γήινου μαγνητισμού, μετρητή Γκάιγκερ, ο οποίος βοηθάει στη μέτρηση της ιονίζουσας ακτινοβολίας και ανιχνευτή μικρο-μετεωριτών. Το Μιτστά κατάφερε να δώσει στους επιστήμονες της εποχής σημαντικά στοιχεία που αφορούσαν τις ζώνες ακτινοβολίας της Γης και του διαστημικού χώρου γύρω της, ενώ ταυτόχρονα ανακαλύφθηκε ότι η Σελήνη δεν διαθέτει ανιχνεύσιμο μαγνητικό πεδίο. Εξίσου σημαντική ανακάλυψη, που έφεραν οι μελέτες του σκάφους, ήταν οι πρώτες μετρήσεις των ηλιακών ανέμων, ενώ σημειώθηκε και η πρώτη ραδιοεπικοινωνία από τέτοια απόσταση.
Παρά τον καλοσχεδιασμένο προγραμματισμό και τους υπολογισμούς των επιστημόνων, το Λούνα δεν κατάφερε να προσγειωθεί εξαιτίας μίας δυσλειτουργίας στο σύστημα ελέγχου που προκάλεσε την απώλεια της πορείας και του στόχου του. Ο πύραυλος πέρασε σε απόσταση 5995 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Σελήνης, στις 4 Ιανουαρίου, μετά από μόλις 36 ώρες πτήσης. Αποτέλεσμα αυτής της δυσλειτουργίας μεταξύ άλλων ήταν να μπει σε τροχιά γύρω από τον ήλιο και να αποτελέσει τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο του ήλιου, ο οποίος υπάρχει μέχρι και σήμερα μεταξύ της τροχιάς της Γης και του Άρη. Η επικοινωνία εδάφους και σκάφους συνεχίστηκε δίνοντας στοιχεία για την τοποθεσία του Λούνα, το οποίο πλέον βρισκόταν μισό εκατομμύριο χιλιόμετρα μακριά από τη Γη. Στις 5 Ιανουαρίου 1959, μόλις μία μέρα μετά το πέρασμα από τη Σελήνη, οι μπαταρίες στο σύστημα ραδιοεπικοινωνίας άδειασαν και κάθε επαφή με το σκάφος χάθηκε.
Το συνολικό εγχείρημα κόστισε στη Σοβιετική Ένωση περίπου τεσσεράμιση δισεκατομμύρια δολάρια και ο τελικός στόχος δεν επιτεύχθηκε. Παρόλα αυτά, το Λούνα 1 έδωσε σημαντικό προβάδισμα στην ΕΣΣΔ έναντι της Αμερικής και αποτέλεσε το πρώτο σκάφος που εκτοξεύτηκε στο διάστημα, ενώ, όπως προαναφέρθηκε, έγινε ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος του ήλιου. Η νίκη αυτή, όσο μικρή και να ακούγεται σήμερα, έδωσε πολύ σημαντικές ανακαλύψεις και ταυτόχρονα αποτέλεσε ένα μήνυμα στους αντιπάλους της Σοβιετικής Ένωσης· ότι παρά τη δυτική προπαγάνδα, οι πόροι που διαθέτει και η τεχνογνωσία των επιστημόνων της μπορούν να πετύχουν πολλά κόντρα σε κάθε προγνωστικό των Αμερικανών. Στο τέλος, βέβαια, και παρά την πρωτιά που έδειχνε συνέχεια η ΕΣΣΔ, οι ΗΠΑ υπερίσχυσαν στον αγώνα για το διάστημα χάρη στην προσσελήνωση του Apollo 11, το καλοκαίρι του 1969, τερματίζοντας αυτή τη διαμάχη υπέρ του δυτικού κόσμου.
Η παραπάνω ιστορία, καθώς και ολόκληρη η δεκαετία μεταξύ 1959 και 1969, αποτελούν την πιο μεγάλη απόδειξη των ικανοτήτων που έχει η ανθρώπινη νοημοσύνη και η επιστήμη και ότι τα όρια στο τι μπορούν να μάθουν παραπάνω οι άνθρωποι για τον κόσμο, τα ορίζουν οι ίδιοι. Μπορεί τελικά τον αγώνα για το διάστημα να τον «κέρδισε» η Αμερική, αλλά τα επιτεύγματα της Σοβιετικής Ένωσης είναι εξίσου σημαντικά και πολύτιμα για τον κόσμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Luna, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Luna 1, nssdc.gsfc.nasa.gov, διαθέσιμο εδώ
- Luna – Exploring the Moon, web.archive.org, διαθέσιμο εδώ
