Του Ιωάννη Αμπατζίδη,
Οι σχέσεις Ιταλίας και Ιράν είναι ιδιαίτερα τεταμένες το τελευταίο χρονικό διάστημα, μετά τη σύλληψη της Ιταλίδας δημοσιογράφου, Cecilia Sala, στη χώρα της Μέσης Ανατολής στα μέσα Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν, η Sala συνελήφθη στις 19 Δεκεμβρίου με την κατηγορία πως «είχε παραβεί τους νόμους της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν», με το υπουργείο Πολιτισμού της χώρας, το οποίο επιβλέπει τις διαπιστεύσεις των ξένων δημοσιογράφων, να αναφέρει πως «η υπόθεση βρίσκεται υπό διερεύνηση» με την Ιταλική κυβέρνηση να χαρακτηρίζει την κίνηση αυτή ως «απαράδεκτη». Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως η Sala βρισκόταν στη χώρα με δημοσιογραφική βίζα. Ποιες είναι όμως οι σχέσεις των δύο κρατών και γιατί αυτή η κίνηση του Ιράν μπορεί να του στερήσει έναν πολύτιμο εμπορικό συνεργάτη εν μέσω μιας ιδιαίτερα ταραχώδους εποχής για αυτό;
Οι δύο λαοί συνδέονται από τα αρχαία χρόνια όπου και υπήρχαν σχέσεις μεταξύ της Περσίας και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, με τις σχέσεις τους να συνεχίζονται και μετά την πτώση των δύο αυτοκρατοριών και κατά τις εκατονταετίες που ακολούθησαν. Μετά την ενοποίηση της Ιταλίας στα μέσα του 19ου αιώνα τα δύο κράτη προχώρησαν στην υπογραφή δύο συνθηκών, αρχικά μιας συνθήκης «φιλίας» και εν συνεχεία μιας εμπορικής συνθήκης. Οι καλές σχέσεις των δύο συνεχίστηκαν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τους δύο να ενισχύουν συνεχώς τις σχέσεις τους, ακόμα και μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979. Γενικά, οι δύο χώρες κρατούσαν πάντοτε ενεργά διπλωματικά κανάλια, ακόμα και σε περιόδους υψηλής έντασης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ιράν, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα η Ιταλία να είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός συνεργάτης του Ιράν, και ο μεγαλύτερος από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του τότε Προέδρου του Ιράν, Hassan Rouhani, το 2015 στην Ιταλική κρατική τηλεόραση, όπου ο ίδιος δήλωσε πως το Ιράν θεωρεί την Ιταλία ως μια από τις σημαντικότερες χώρες με τις οποίες η χώρα της Μέσης Ανατολής συνεργάζεται τόσο εμπορικά όσο και οικονομικά.
Αφότου αναφέραμε συνοπτικά τις σχέσεις των δύο κρατών, μπορούμε πλέον να προχωρήσουμε στα σημερινά τεκταινόμενα και να κατανοήσουμε καλύτερα τι συμβαίνει ανάμεσα στα δύο κράτη και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η σύλληψη της Sala από το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν. Μετά τη σύλληψη της δημοσιογράφου, το υπουργείο Πολιτισμού του Ιράν δήλωσε πως η Sala είχε επαφή τόσο με την οικογένεια της όσο και με τις προξενικές αρχές, με την Πρέσβη της Ιταλίας στο Ιράν να την έχει επισκεφτεί στις φυλακές Evin, όπου και κρατείται, και το ιταλικό Υπουργείο Εξωτερικών να δηλώνει πως «οι προσπάθειες ώστε να ελευθερωθεί η Sala είναι ιδιαίτερα περίπλοκες».
Στις αρχές του νέου έτους το ιταλικό ΥΠ.ΕΞ κάλεσε τον πρεσβευτή του Ιράν στη χώρα, Mohammad Reza Sabouri, και απαίτησε την άμεση απελευθέρωση της δημοσιογράφου, ενώ ζήτησε και την εξασφάλιση των αξιοπρεπών συνθηκών κράτησης με σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον, το κόμμα των Δημοκρατικών της ιταλικής αντιπολίτευσης, παραθέτοντας ιταλικά μέσα ενημέρωσης δήλωσε πως η Sala κοιμάται στο πάτωμα του κελιού της και δεν έχει λάβει δεύτερο πακέτο με προσωπικά προϊόντα από την Ιταλική Πρεσβεία, με την εφημερίδα Il Foglio, στην οποία εργάζεται η Sala, να αναφέρει πως οι φυλακές Evin είναι ιδιαίτερα περιβόητες και εκεί συνήθως κρατούνται οι «αποστάτες» του ισλαμικού καθεστώτος.
Η περίπτωση της Sala έχει κυριαρχήσει στα Ιταλικά ΜΜΕ, ενώ ο ακόμα και ο Ιταλός Πρόεδρος, Sergio Mattarella, αναφέρθηκε σε αυτήν κατά την ομιλία του προς το έθνος στο τέλος του 2024. Τρεις ημέρες πριν τη σύλληψη της Sala, συνελήφθη στο αεροδρόμιο Malpensa του Μιλάνου, ο Ιρανός Mohammad Abedini-Najafabad, ο οποίος κατηγορήθηκε από τις Η.Π.Α για συμμετοχή στην επίθεση κατά αμερικανικών δυνάμεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη τον περασμένο Ιανουάριο, με τις ιταλικές αρχές να εκπληρώνουν αμερικανικό ένταλμα σύλληψης. Αυτός ίσως να ήταν και ο λόγος που ώθησε το Ιράν να προχωρήσει σε «αντίποινα» κατά της Ιταλίας, με τα Ιταλικά μέσα ενημέρωσης να αναφέρουν πως, στην ουσία, η Sala αποτελεί ένα διαπραγματευτικό χαρτί για το Ιράν και την απελευθέρωση του Abedini.
Η κράτηση της Sala σίγουρα έχει προκαλέσει ρήγματα στις σχέσεις των δύο κρατών, με το Ιράν ίσως να χάνει και έναν από τους τελευταίους σημαντικούς ευρωπαίους εταίρους του και να απομονώνεται ακόμα περισσότερο πραγματοποιώντας τέτοιες κινήσεις. Απομένει να δούμε πως θα εξελιχθεί η κατάσταση εν μέσω ενός ιδιαίτερα συγκεχυμένου διεθνούς τοπίου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Iran confirms arrest of Italian journalist Cecilia Sala in Tehran, France24, διαθέσιμο εδώ
- Italy presses Iran for immediate release of journalist held in Tehran, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Italy summons Iran’s ambassador to demand release of journalist Cecilia Sala, Euronews, διαθέσιμο εδώ
