Της Άννας Καρρά,
Τα κατοικίδια ζώα αποτελούν έναν σημαντικό φίλο για τους ανθρώπους. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, στις οποίες ένα ζώο επιτέθηκε σε κάποιο άνθρωπο, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να υποστεί σωματική βλάβη ή ακόμη και να χάσει τη ζωή του. Τέτοια περιστατικά έχουν απασχολήσει κατά καιρούς την κοινή γνώμη, καθώς παρατηρείται πως οι ιδιοκτήτες τους πολλές φορές δεν καταβάλλουν τη δέουσα προσοχή στο να τα αποτρέψουν. Στην περίπτωση αυτή το ερώτημα που τίθεται είναι «τι ποινική ευθύνη έχει ο ιδιοκτήτης του;». Με την πράξη αυτή στοιχειοθετείται το έγκλημα της σωματικής βλάβης εξ αμελείας (314 ΠΚ). Πρόκειται για μια πράξη που προσβάλλει το αγαθό της σωματικής ακεραιότητας του προσώπου και διαφοροποιείται η ποινή ανάλογα με το μέγεθος της βλάβης που έχει προκαλέσει στον παθόντα.
Επιπρόσθετα, μπορεί να διαπραχθεί από οποιοδήποτε πρόσωπο (κοινό έγκλημα), προκαλώντας σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας. Το έγκλημα αυτό εξαιτίας του γεγονότος ότι τελείται με δύο τρόπους χαρακτηρίζεται ως υπαλλακτικώς μικτό. Πιο επεξηγηματικά, ως σωματική κάκωση νοείται κάθε εξωτερική επενέργεια πάνω στο σώμα, δηλαδή κάθε πράξη που είναι δυνατή να προκαλέσει αλλοίωση ή απώλεια της ύλης του σώματος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα που έχουν κριθεί από τη νομολογία ως σωματικές κακώσεις είναι οι εκδορές, τα εγκαύματα, οι μώλωπες, ο ακρωτηριασμός, το τράβηγμα μαλλιών, το τσίμπημα κ.λπ. Αντίθετα, ως βλάβη υγείας ορίζεται η διατάραξη των εσωτερικών λειτουργιών με αποτέλεσμα την επέλευση παθολογικών συμπτωμάτων. Παραδείγματα βλάβης της υγείας είναι η πρόκληση κατάγματος, η πρόκληση απώλειας των αισθήσεων, η απώλεια κάποιου μέλους του σώματος κ.λπ. Η σωματική κάκωση είναι πιθανό να αποτελεί ταυτόχρονα και βλάβη της υγείας. Αντίθετα, η βλάβη της υγείας μπορεί να επέλθει και χωρίς σωματική κάκωση.
Ως προς την υποκειμενική υπόσταση του εγκλήματος στοιχειοθετείται όταν ο δράστης πράττει με αμέλεια. Πιο αναλυτικά, με αμέλεια πράττει όποιος από έλλειψη προσοχής την οποία όφειλε κατά τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλλει είτε δεν προέβλεψε το αξιόποινο αποτέλεσμα είτε το προέβλεψε ως δυνατό αλλά πίστευε ότι δεν θα επερχόταν (28 ΠΚ). Το έγκλημα της σωματικής βλάβης εξ αμελείας όπως ορίζεται στα άρθρα 314 και 315 ΠΚ διώκεται κατ’ έγκληση του παθόντα. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση του άρθρου 315 ΠΚ, σύμφωνα με την οποία δεν απαιτείται έγκληση, αλλά η δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως, αν ο υπαίτιος της πράξης ήταν υπόχρεος, λόγω της υπηρεσίας του ή του επαγγέλματός του, να καταβάλει ιδιαίτερη επιμέλεια ή προσοχή. Κρίθηκε πως κι ο ιδιοκτήτης σκύλου, ο οποίος δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να μην πραγματοποιηθεί η επίθεση του και να μην προκληθεί στον παθόντα σωματική βλάβη υπάγεται στην προαναφερθείσα περίπτωση, με επακόλουθο η ποινική δίωξη να ασκείται και στην περίπτωση αυτή αυτεπαγγέλτως (ΑΠ 605/2014). Αν, ωστόσο, το κατοικίδιο ζώο προκαλέσει τον θάνατο ενός ανθρώπου, ο ιδιοκτήτης του θα τιμωρηθεί για ανθρωποκτονία εξ αμελείας (302 ΠΚ) πρόκειται για μια προνομιούχα παραλλαγή του βασικού εγκλήματος της ανθρωποκτονίας του άρθρου 299 παρ. 1 ΠΚ.
Ως προς την αστική ευθύνη του ιδιοκτήτη το άρθρο 924 ΑΚ ορίζει πως «ο κάτοχος ζώου ευθύνεται για τη ζημιά που προξενήθηκε από αυτό σε τρίτον». Με τη διάταξη αυτή καθιερώνεται η αντικειμενική ευθύνη του ιδιοκτήτη, ο οποίος έχει την υποχρέωση να λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα ενόψει των ιδιοτήτων του ζώου αλλά και των συνθηκών, ώστε να αποτραπεί ο η πρόκληση ζημίας σε τρίτον. Τέλος, κρίνεται αναγκαίο να αναφερθεί πως ο παθών μπορεί να ζητήσει και την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη, ασκώντας αγωγή στα πολιτικά δικαστήρια (ΠΠραΑθ 5910/2002).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ποινική ευθύνη ιδιοκτητών κατοικίδιων ζώων, pikramenoslaw.gr. Διαθέσιμο εδώ.
- Σωματική βλάβη, lawsupport.gr. Διαθέσιμο εδώ.
