Του Κωνσταντίνου Μεσσαριτάκη,
Το βούλωμα των αυτιών, γνωστό στην επιστημονική ορολογία και ως «δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας» (Eustachian Tube Dysfunction), είναι μια παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αδυναμία λειτουργίας του μηχανισμού που εξισώνει την πίεση ανάμεσα στα αυτιά μας και το εξωτερικό περιβάλλον.
Μηχανισμός
Ο μηχανισμός εξαερισμού των αυτιών βασίζεται στη λειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας. Η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι ένας σωλήνας απαραίτητος για τη διατήρηση της ομοιόστασης του αυτιού. Συνδέει το πίσω μέρος της μύτης (ρινοφάρυγγας) με το αυτί (μέσο ους). Η σάλπιγγα είναι τις περισσότερες ώρες της ημέρας κλειστή. Ανοίγει κατά την κατάποση, το χασμουρητό και με το φύσημα της μύτης. Επιτρέπει την είσοδο αέρα στην κοιλότητα του μέσου ωτός εξασφαλίζοντας την εξίσωση της πίεσης. Όταν λειτουργεί σωστά, υπάρχει εξισορρόπηση της πίεσης του αέρα και φυσιολογική κινητικότητα της τυμπανικής μεμβράνης. Η ευσταχιανή σάλπιγγα έχει και επιπλέον λειτουργίες: παροχετεύει τις εκκρίσεις του μέσω ωτός στο ρινοφάρυγγα και το προφυλάσσει από την είσοδο παθογόνων μικροβίων και μολυσμένων εκκρίσεων από τη μύτη, προστατεύει το αυτί από πολύ δυνατούς ήχους και ενδεχόμενο τραύμα.
Όταν δυσλειτουργεί η ευσταχιανή σάλπιγγα δεν εισέρχεται αρκετός αέρας στην κοιλότητα του μέσου ωτός, με αποτέλεσμα να υπάρχει χαμηλότερη πίεση στο μέσο αυτί σε σχέση με την ατμόσφαιρα. Ο ασθενής αντιλαμβάνεται τη διαφορά πίεσης σαν ένα αίσθημα βάρους στο αυτί. Συχνά, υπάρχει συλλογή εκκρίσεων στο αυτί και υποτροπιάζουσες ωτίτιδες.
Συχνότητα
Η δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα όλων των ηλικιών, αλλά είναι πολύ πιο συχνή στα παιδιά. Περίπου το 1% του ενήλικου πληθυσμού θα διαγνωστεί κάποια στιγμή στη ζωή του με την πάθηση αυτή. Εν τω μεταξύ, περίπου το 70% των παιδιών θα εμφανίσουν δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας πριν από την ηλικία των 7 ετών.
Αίτια
Η δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας συνήθως προκαλείται από απότομες μεταβολές ατμοσφαιρικής πίεσης, όπως κατά την οδήγηση σε βουνό ή την απογείωση αεροπλάνου.
Όταν, όμως, η δυσλειτουργία επιμένει, μπορεί να οφείλεται σε:
- λοιμώξεις αναπνευστικού
- αλλεργική ρινίτιδα
- υπερτροφία ρινικών κόγχων
- καλοήθης ή κακοήθης εξεργασίες στον ρινοφάρυγγα
- υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων «κρεατάκια»
- σκολίωση ρινικού διαφράγματος
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν σε δυσλειτουργία της ευσταχιανούς σάλπιγγας είναι:
- αίσθημα πίεσης
- ωταλγία
- βαρηκοϊα
- εμβοές
- πονόλαιμος
- ρινική συμφόρηση
- ρινική καταρροή
- βήχας
Διάγνωση
Ο ωτορινολαρυγγολόγος εντοπίζει το αίτιο της απόφραξης πραγματοποιώντας μια απλή ενδοσκόπηση ρινός και φάρυγγα. Η εξέταση μπορεί να συνοδεύεται από αξονική τομογραφία ή και ακουόγραμμα, προς εκτίμηση της βλάβης που έχει προκληθεί στην ακοή.
Θεραπεία
Αν διαγνωστεί λοίμωξη, φλεγμονή ή αλλεργία, ακολουθείται η θεραπεία με στεροειδή και αντι-ισταμινικά ρινικά σπρέι για περίπου 3-4 εβδομάδες. Συνίστανται βίαιες εκπνοές με κλειστή τη μύτη και το στόμα (15-20 φορές την ημέρα) αμέσως μετά τη χρήση του ρινικού σπρέι.
Πολύ χρήσιμος, για τη βελτίωση των συμπτωμάτων, είναι ο χειρισμός Valsalva, με τον οποίο εξισώνουμε την πίεση στο μέσο αυτί. Με τον χειρισμό (ήπια προσπάθεια εκπνοής με τη μύτη και το στόμα ερμητικά κλειστά), προωθούμε αέρα υπό πίεση στο αυτί διανοίγοντας βίαια τον αυλό της σάλπιγγας. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορούμε να πετύχουμε φουσκώνοντας ένα μπαλόνι. Η πίεση του αέρα που απαιτείται για το φούσκωμα του μπαλονιού συνήθως είναι αρκετή για να ωθήσει αέρα μέσα στο αυτί δια της ευσταχιανής. Οι χειρισμοί αυτοί πρέπει να αποφεύγονται σε περίπτωση ίωσης, αδενοειδίτιδας ή ρινοκολπίτιδας, επειδή μπορεί να προωθήσουν μολυσμένες εκκρίσεις και βακτηρίδια στο μέσο αυτί και να προκαλέσουν ωτίτιδα. Άλλες πρακτικές όπως το χασμουρητό, η μάσηση τσίχλας και η κατάποση με κλειστή μύτη μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Όταν η συντηρητική θεραπεία αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα υπάρχει η επιλογή της χειρουργικής επέμβασης. Τα χειρουργεία στοχεύουν την παράκαμψη ή τη διαστολή της ευσταχιανής σάλπιγγας. Ανάλογα με την αιτία, διορθώνονται και εκ γενετής προβλήματα της μύτης και του ρινοφάρρυγα (υπερτροφία ρινικών κόγχων ή κολίωση ρινικού διαφράγματος).
Τα χειρουργεία που διενεργούνται είναι τα ακόλουθα: Ενδοσκοπική Αδενοειδεκτομή, Ενδοσκοπική διόρθωση του Ρινικού Διαφράγματος, Ενδσοσκοπική Κογχοπλαστική, Ενδοσκοπική αφαίρεση Ρινικών Πολυπόδων και Ενδοσκοπική Χειρουργική της χρόνιας ιγμορίτιδας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δυσλειτουργία ευσταχιανής σάλπιγγας, Παύλος Τσολαρίδης, διαθέσιμο εδώ
- Eustachian Tube Dysfunction, National Library of Medicine, διαθέσιμο εδώ
- Το «βουλωμένο αυτί» – δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας, Κωνσταντίνος Μπουκόνης, διαθέσιμο εδώ
