Της Νικολίνας Κουλούρη,
Μπορείτε να θυμηθείτε τις μέρες που τα παιδιά έπαιζαν στις αλάνες κι οι γείτονες αντάλλασσαν «καλημέρες» πάνω από τους φράχτες; Εκείνες οι στιγμές ήταν κάτι παραπάνω από απλές καθημερινές εικόνες, κάτι που τότε θεωρούταν δεδομένο, τώρα όμως δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Σήμερα, η έννοια της γειτονιάς, όπως τη γνωρίζαμε κάποτε, μοιάζει να έχει χαθεί σε έναν λαβύρινθο από πολυκατοικίες με απρόσωπες σχέσεις και γρήγορους ρυθμούς ζωής που δεν αφήνουν περισσευούμενο χρόνο για να γνωρίσεις το άτομο που μένει δίπλα σου. Ωστόσο, υπάρχει μια βαθιά ανθρώπινη ανάγκη που μας οδηγεί να ξανασκεφτούμε και να αναβιώσουμε αυτή την καθημερινότητα.
Στις γειτονιές του παρελθόντος, ο ήχος των παιδικών φωνών που αντηχούσαν στους δρόμους ήταν σχεδόν καθημερινός. Οι γείτονες γνώριζαν ο ένας τον άλλον με το όνομά τους, ενώ οι φιλικές επισκέψεις ήταν αυθόρμητες κι ευπρόσδεκτες. Ένας καφές στο μπαλκόνι με την κυρία από δίπλα μπορούσε να λύσει μικρές καθημερινές ανησυχίες, ενώ η αίσθηση του να «ανήκεις κάπου», έκανε τη ζωή πιο ζεστή. Τα παιχνίδια στους δρόμους ήταν, επίσης, μία καθημερινή συνθήκη, ακόμα κι αν ο καιρός δεν το επέτρεπε ή τα μαθήματα για την επόμενη σχολική ημέρα ήταν πολλά.
Εκείνες οι γειτονιές μπορεί για κάποιους να μην φαίνονταν τέλειες, αλλά είχαν κάτι που σήμερα φαίνεται να λείπει και δεν είναι άλλο από την ανθρώπινη επαφή χωρίς φίλτρα. Υπήρχε μια ανεπιτήδευτη οικειότητα που έφερνε τους ανθρώπους κοντά.
Η αστικοποίηση κι οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής όμως, έχουν αλλάξει τις προτεραιότητές μας. Η σημερινή γειτονιά, ειδικά στις μεγάλες πόλεις, μοιάζει περισσότερο με έναν χώρο διαμονής παρά με έναν ζωντανό οργανισμό. Οι πολυκατοικίες με κλειστές πόρτες κι οι άνθρωποι που βιάζονται να φύγουν για τη δουλειά τους χωρίς να ανταλλάξουν ούτε μια ματιά δημιουργούν μια αίσθηση μοναξιάς. Πολλοί από εμάς δεν γνωρίζουμε ούτε τα ονόματα των γειτόνων μας, ενώ η επικοινωνία περιορίζεται σε τυπικές χειραψίες στον ανελκυστήρα, αν βέβαια τύχει κι αυτή. Τα παιδιά δεν παίζουν πλέον στους δρόμους, αλλά στις οθόνες των κινητών τους. Ακόμα κι οι κοινόχρηστοι χώροι, όπως οι πλατείες κι οι αυλές, μοιάζουν να έχουν χάσει τη ζωντάνια τους.
Αυτή η αποξένωση δεν είναι μόνο πρακτικό πρόβλημα, αλλά και συναισθηματικό. Η απουσία κοινωνικών δεσμών μας κάνει πιο ευάλωτους στη μοναξιά και το άγχος. Σε μια εποχή που όλα γίνονται γρήγορα και αποστασιοποιημένα, η ανάγκη για πραγματική ανθρώπινη επαφή γίνεται πιο έντονη από ποτέ. Μέσα σε αυτή την αποξένωση, αρχίζουμε να βλέπουμε σημάδια αλλαγής. Η αναβίωση της γειτονιάς δεν είναι απλώς ένα όνειρο αλλά μια αναγκαιότητα. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν τρόπους να επανασυνδεθούν με την κοινότητά τους, δημιουργώντας μικρούς θύλακες συντροφικότητας μέσα στη μεγάλη πόλη.
Παρότι η τεχνολογία συχνά κατηγορείται για την αποξένωση, μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως εργαλείο για την αναβίωση της γειτονιάς. Η τεχνολογία, όμως, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή. Μπορεί να μας φέρει πιο κοντά, αλλά το πραγματικό δέσιμο έρχεται όταν αφήνουμε τις οθόνες και συμμετέχουμε ενεργά στη ζωή της γειτονιάς μας, με μία επίσκεψη, ένα χαμόγελο, ή ανοίγοντας το σπίτι μας.
Στην Ελλάδα, οι παραδοσιακές κοινότητες εξακολουθούν να αντέχουν, ειδικά σε μικρότερες πόλεις και χωριά. Οι τοπικές γιορτές, οι παραδοσιακοί χοροί κι οι συγκεντρώσεις αποτελούν ακόμα τον πυρήνα της κοινωνικής ζωής. Ακόμα και στις πόλεις, ξεκινούν πρωτοβουλίες, οι οποίες αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος, καθώς όσο περνάει ο καιρός, τόσο περισσότερο ξεκινά ο άνθρωπος να αισθάνεται την ανάγκη της ανθρώπινης επαφής με τον συνάνθρωπο, πόσο μάλλον τον γείτονα του. Επίσης, τα τελευταία χρόνια και με κορύφωση φέτος, η νέα γενιά πηγαίνει σε πανηγύρια κι αναβιώνει την παράδοση της χώρας μας, ενώ παράλληλα συσφίγγει τις σχέσεις του με τον συνάνθρωπο.
Το να ξαναχτίσουμε τη γειτονιά ως έναν χώρο ζωντανής αλληλεπίδρασης δεν είναι εύκολο. Πολλοί από εμάς διστάζουμε να κάνουμε το πρώτο βήμα, φοβούμενοι την απόρριψη ή την αδιαφορία. Όμως, οι μικρές αλλαγές μπορούν να φέρουν μεγάλα αποτελέσματα κι αυτό είναι πλέον ορατό από μεμονωμένες προσπάθειες που γίνονται για να επιστρέψει ο θεσμός της γειτονιάς σε αυτό που κάποτε ήταν. Ένα χαμόγελο στον γείτονά μας, μια καλημέρα στο ασανσέρ ή η συμμετοχή σε κάποια δράση μπορούν να γίνουν η αρχή για κάτι μεγαλύτερο.
Η γειτονιά μπορεί να ξαναγίνει ο χώρος που δεν μας συνδέει μόνο τυπικά, αλλά κι ανθρώπινα. Ένα μικρό καταφύγιο σχέσεων, όπου θα βρούμε την υποστήριξη, τη συντροφικότητα και τη χαρά που όλοι έχουμε ανάγκη, ακόμη κι αν δεν φαίνεται. Ίσως δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στο παρελθόν, αλλά μπορούμε να πάρουμε τα καλύτερα στοιχεία του χθες και να τα ενσωματώσουμε στη ζωή μας σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Γειτονιά όπως κοινωνικοποίηση…, alfavita.gr, διαθέσιμο εδώ
