Της Ευτυχίας Αντωνοπούλου,
Σε ένα νεοκλασικό κτίριο στο Παγκράτι βρήκε τη θέση που της ανήκει η συλλογή έργων τέχνης του ζεύγους Γουλανδρή. Μία από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, την οποία ο Βασίλης και η Ελίζα αποφάσισαν να εκθέσουν στην πολυαγαπημένη πατρίδα τους.
Το μουσείο στο Παγκράτι άρχισε τη λειτουργία του στις 2 Οκτωβρίου του 2019 και στεγάζει τη μόνιμη συλλογή του ζευγαριού αλλά και περιοδικές εκθέσεις σε συνεργασία με μουσεία, καλλιτέχνες και συλλέκτες του εξωτερικού. Είναι γεγονός ότι η συλλογή των Β και Ε χτίστηκε σταδιακά και χάρη στις κοινωνικές συναναστροφές και διασυνδέσεις τους με ανθρώπους των τεχνών. Οι φιλικές τους σχέσεις με μεγάλες προσωπικότητες του εξωτερικού όπως ήταν ο ζωγράφος Marc Chagall και ο φωτογράφος Henri Cartier-Bresson αλλά και με σπουδαίους Έλληνες, όπως τη Μαρία Κάλλας και τον Μάνο Χατζιδάκι διεύρυναν τους κύκλους τους στον χώρο των τεχνών και τους ευνόησαν στην προσπάθειά τους να χτίσουν μία μοναδική συλλογή με γνώμονα το υποκειμενικό τους γούστο.
Η επιλογή των έργων γινόταν από κοινού από το ζευγάρι και βασιζόταν αποκλειστικά στις προσωπικές τους αισθητικές προτιμήσεις. Η διαδικασία απόκτησης του έργου, πίνακα ζωγραφικής ή γλυπτού, καθώς τα εικαστικά ήταν αυτά που τους συγκινούσαν περισσότερο, χαρακτηριζόταν από προσεκτική μελέτη και σκέψη. Ερχόντουσαν σε επαφή με τον καλλιτέχνη και αφού γνώριζαν αυτόν, το όραμά του και την ιστορία πίσω από το έργο, αποφάσιζαν αν θα το αποκτήσουν. Ιδιαίτερη σημασία είχε για αυτούς ο σκοπός του καλλιτέχνη και το βαθύτερο νόημα πίσω από τη δημιουργία του. Αυτή είναι, άλλωστε, και η μαγεία των τεχνών, παράλληλα προς την καλαισθησία, τα κρυφά μηνύματα, η διαδικασία της δημιουργίας, η νοοτροπία του καλλιτέχνη και ο τρόπος που ο καθένας την αντιλαμβάνεται. Κατόρθωσαν, έτσι, να συλλέξουν έργα με την υπογραφή των Cézanne, Vincent van Gogh, Pollock, Picasso, Paul Klee, καθώς και των Ελλήνων Παρθένη, Θεοτοκόπουλου, Τσαρούχη, Μόραλη και πολλών ακόμα.
Η συλλογή είναι πλέον προσβάσιμη στο κοινό, εκπληρώνοντας το όραμα του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή. Τα έργα συνοδεύονται από οπτικοακουστικό υλικό με γενικότερες πληροφορίες για τη ζωή των καλλιτεχνών και ειδικότερες πληροφορίες και “fun facts” για το έργο, την ιστορία και τη δημιουργία του. Η αναλυτική περιγραφή προσφέρεται με μαγνητοφωνημένη αφήγηση στα ελληνικά και στα αγγλικά, καθιστώντας την επίσκεψη στο μουσείο μία διαδραστική μορφωτική εμπειρία. Η οργάνωση ανά όροφο σε έργα του εξωτερικού, έργα Ελλήνων καλλιτεχνών και σύγχρονη τέχνη δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να δώσει περισσότερη προσοχή στα προσωπικά του αγαπημένα αλλά και να γνωρίσει καινούργιους πίνακες και γλυπτά με τη συνοδεία της φωνητικής ξενάγησης.
«Μικρή Χορεύτρια δεκατεσσάρων ετών» του Edgar Degas
Ένα από τα προσωπικά μου αγαπημένα είναι η «Μικρή χορεύτρια δεκατεσσάρων ετών» του Edgar Degas, το μοναδικό γλυπτό που ο ίδιος φιλοτέχνησε κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ένα επαναστατικό έργο που επηρέασε την πορεία του ιμπρεσιονισμού και καθόρισε τον Degas ως καλλιτέχνη. Η μικρή μπαλαρίνα αναπαρίσταται σε μία απροσδόκητη στάση που δεν αναδεικνύει τις χορευτικές της ικανότητες αλλά επικεντρώνεται σε διαφορετικά στοιχεία του σώματος και της έκφρασής της. Τα σταυρωμένα πίσω από την πλάτη της χέρια και το ανασηκωμένο κεφάλι δίνει διαφορετικές εντυπώσεις στον κάθε παρατηρητή. Κοιτάζοντας το γλυπτό περιμετρικά κάνοντας κύκλους γύρω από τη χορεύτρια ξανά και ξανά, κάθε φορά εστίαζα σε διαφορετικά στοιχεία του έργου. Τα κλειστά μάτια, το κορμάκι και η φούστα, τα παπούτσια, τα ελαφρώς λυγισμένα γόνατα, η κοτσίδα και η κορδέλα αποδίδουν με απόλυτο ρεαλισμό την ιδιοσυγκρασία μία χορεύτριας μπαλέτου. Μία απαιτητική τέχνη που χαρακτηρίζεται από εκφραστικότητα, αρμονία και χάρη. Ο Degas, λοιπόν, απομονώνει τη μικρή χορεύτρια από την τέχνη της και της δίνει μία εναλλακτική διάσταση επιθυμώντας να αποδώσει πρωτίστως το αίσθημα της σωματικής καταπόνησης και της συγκέντρωσης, γεγονός που μαρτυρά η στάση ανάπαυσης του κοριτσιού. Στο Ίδρυμα Γουλανδρή εκτίθεται ένα από τα δεκαέξι μπρούντζινα αντίτυπα του έργου με τα αρχικά αξεσουάρ της χορεύτριας να μην έχουν δεχθεί καμία επέμβαση.
Το διαμάντι αυτό του Παγκρατίου αποτελεί τον κατάλληλο χώρο για να εκτεθεί η μοναδική αυτή συλλογή. Τα σπάνια έργα ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Έργα και καλλιτέχνες άξια θαυμασμού σε ένα μουσείο που κρίνεται αντάξιο της σπουδαιότητας τους. Ένα μουσείο που κοιτάζει εκτός από την αισθητική απόλαυση, και την ιστορία των έργων και δίνει την απαραίτητη σημασία στο βαθύτερο νόημα πίσω από αυτά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το Ίδρυμα, goulandris.gr, διαθέσιμο εδώ
- Βασίλης και Ελίζα Γουλανδρή, ζωή βγαλμένη από παραμύθι, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Petite danseuse de quatorze ans, goulandris.gr, διαθέσιμο εδώ
