Της Ευσταθίας Στράντζαλη,
Η κλιματική αλλαγή είναι ένα φαινόμενο που έχει τεθεί στο επίκεντρο των διεθνών συζητήσεων και όχι μόνο, ως ένα θέμα που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Ορίζεται ως οι μακροχρόνιες μεταβολές των θερμοκρασιών και των καιρικών φαινομένων στη Γη. Οι αιτίες ποικίλουν και ξεκινούν κυρίως από ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η καύση ορυκτών καυσίμων, η εντατική εξάντληση της γόνιμης γης, η συνεχής αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής, η αποψίλωση δασών, οι οποίες αυξάνουν την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.
Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και φυσικά αίτια (ενδογενείς παράγοντες) που επιδεινώνουν το φαινόμενο αυτό όπως οι φυσικές αλλαγές στην τροχιά της γης, η ηφαιστειακή δραστηριότητα και η ηλιακή ακτινοβολία. Απόρροια των παραπάνω αποτελεί η άνοδο της θερμοκρασίας της γης, η αλλαγή των καιρικών συνθηκών, η απόψυξη των παγετώνων, καθώς και η αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Oι συνέπειες είναι σοβαρές και θέτουν σε εξαιρετικό κίνδυνο πρωτίστως το ίδιο το άτομο, και δευτερευόντως την βιοποικιλότητα και την γενικότερη φυσική σύσταση του πλανήτη. Ας δούμε κάποιες από αυτές και τον αντίκτυπο που έχουν στις χώρες του κόσμου.
Άνοδος της θερμοκρασίας: Θα λέγαμε ότι από τις πιο βασικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Αυτό οδηγεί με την σειρά του σε αυξημένες θερμοκρασίες και κατά συνέπεια σε καύσωνες. Η αυξημένη θνησιμότητα, η μειωμένη παραγωγικότητα και οι ζημίες σε υλικά αγαθά είναι απόρροια της ανόδου αυτής. Το 2024, σύμφωνα με έρευνες, έχει περάσει και το ρεκόρ παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας του 2023 εκτοξεύοντας τις συνέπειες αυτού του φαινομένου.
Σημαντικές επιπτώσεις εντοπίζουμε στην παραγωγή και την βιωσιμότητα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, στερώντας από τους ανθρώπους βασικά αγαθά για την επιβίωση τους (ιδιαίτερα σε χώρες της Αφρικής και στην Ισπανία). Οι υψηλότερες θερμοκρασίες αυξάνουν την εξάτμιση των υδάτων, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο έντονων περιόδων ξηρασίας. Πέρα όμως από τις φυσικές καταστροφές πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή και στις ευάλωτες ομάδες οι οποίες πλήττονται από αυτά τα φαινόμενα και είναι τόσο οι ηλικιωμένοι, όσο και τα βρέφη.
Διαθεσιμότητα γλυκού νερού: σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη περισσότεροι από δυο δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Όσο το κλίμα γίνεται πιο θερμό τόσο αυξάνεται η εξάτμιση των υδάτων, η τήξη των παγετώνων, που με την σειρά τους επιδρούν στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, και η μεταβολή των χαρακτηριστικών των βροχοπτώσεων (π.χ. όξινη βροχή). Η μεγέθυνση των συνεπειών αυτών δεν έχουν μόνο ως αποτέλεσμα δυσεύρετο πόσιμο νερό αλλά προκαλούν και την μείωση της ποιότητας του ήδη υπάρχοντος. Η μεταφορά ασθενειών μέσω του νερού είναι συχνή αιτία θανάτου σε πολλές χώρες. Η Ινδία, η Συρία και η Κένυα αποτελούν κάποιες από αυτές που η απόκτηση νερού είναι ένας καθημερινός αγώνας με συνεχείς ήττες.
Άνοδος της στάθμης της θάλασσας: Η τήξη των πάγων καθώς και η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη προκαλεί τη θερμική διαστολή των ωκεανών, με αποτέλεσμα την αύξηση του όγκου του νερού. Η στάθμη της θάλασσας έχει ήδη ανυψωθεί κατά 20,32 cm (από το 1880), ενώ αναμένεται να αυξηθεί ακόμα 0,3m – 1,2m μέχρι το 2100, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Πιο συγκεκριμένα η Ευρώπη θα ‘ρθει αντιμέτωπη με πολλά προβλήματα καθώς προβλέπεται ότι θα σημειωθεί άνοδος της στάθμης της θάλασσας κατά μέσο όρο 60 έως 80 cm μέχρι το τέλος του αιώνα, κυρίως ανάλογα με τον ρυθμό με τον οποίο λιώνει το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής.
Το φαινόμενο της ανόδου θα επιφέρει αλλαγές τόσο στην βιωσιμότητα όσα και στις υποδομές και τον τουρισμό. Θα επηρεάσει επίσης τη βιοποικιλότητα καθώς και τις φυσικές υπηρεσίες και τα αγαθά που παρέχουν. Πολλοί υγροβιότοποι θα χαθούν, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσουν μοναδικά είδη πτηνών και φυτών. Το νερό λοιπόν αν και θεωρείται πηγή ζωής, στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο λόγος που χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν είτε λόγω των πλημμυρών, είτε λόγω των ασθενειών που μεταδίδονται μέσω αυτού. Παρακάτω ακολουθεί ένα διάγραμμα το οποίο δείχνει την πορεία της ανόδου της στάθμης της θάλασσας τα τελευταία χρόνια. Αν και μιλάμε για λίγες δεκαετίες πίσω τα αποτελέσματα είναι εμφανή και τονίζουν την σημαντικότητα του προβλήματος.
Αγροτικές Καταστροφές: Λόγω όλων αυτών των ακραίων καιρικών συνθηκών και των επιδράσεων τους στο περιβάλλον έχουμε και μείωση των γεωργικών αποδόσεων ή ακόμη και ολοκληρωτική καταστροφή αυτών. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει άμεσα και το εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό εμπόριο μιας χώρας, προκαλώντας έτσι μεγάλη αναταραχή στην οικονομία αυτής. Στην Ισπανία αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι αγρότες δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στην αύξηση του κόστους της ενέργειας και των λιπασμάτων, με αποτέλεσμα είτε να εγκαταλείψουν την απασχόληση τους αυτή, είτε να αναγκαστούν να βρουν νέα μέσα παραγωγής.
Η σύγχρονη βιομηχανοποιημένη κοινωνία που ζούμε δεν μας επιτρέπει να δώσουμε τέλος σε όλες τις βιομηχανίες ή στην καύση ορυκτών καυσίμων ώστε να δοθεί λύση και να μειωθεί σημαντικά το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, παρ’ όλα αυτά στόχος είναι η δημιουργία βιώσιμων δομών παραγωγής που θα βοηθούν και δεν θα καταστρέφουν το περιβάλλον. Δεν θα έπρεπε να σταματάμε όμως μόνο εκεί, οι ατομικές προσπάθειες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αναδιαμόρφωση της κατάστασης και στην γενικότερη βελτίωση της.
Το περιβάλλον είναι ένας ζωντανός οργανισμός ο οποίος μας υπενθυμίζει μέσω της κλιματικής αλλαγής ότι η στάση μας και ο τρόπος που το αντιμετωπίζουμε είναι λανθασμένος. Μόνο η συλλογική προσπάθεια θα καταφέρει να επιλύσει ένα πρόβλημα τόσο μεγάλης εμβέλειας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Η μετεωρολογία σήμερα» D. Ahrens, R. Henson
- Συγκλονιστικό φωτορεπορτάζ: Η κλιματική αλλαγή το 2024, EuroNews, διαθέσιμο εδώ
- Συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, climate.ec.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
