Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει μια από τις πλέον κρίσιμες προκλήσεις της σύγχρονης εποχής: την έντονη έλλειψη εργατικού δυναμικού, που απειλεί να περιορίσει τη δυναμική της ανάπτυξης και να ανακόψει την ανοδική πορεία των τελευταίων ετών. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, καλώντας σε στοχευμένες δράσεις για την ενίσχυση της αγοράς εργασίας και την κάλυψη των κενών σε κρίσιμους κλάδους, όπως ο αγροτικός, ο τουριστικός κι οι κατασκευές.
Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να καλύψουν βασικές θέσεις, ενώ η δημογραφική γήρανση κι η αποχώρηση εξειδικευμένου προσωπικού έχουν αφήσει την ελληνική αγορά με σοβαρά κενά. Η κατάσταση αυτή δεν επηρεάζει μόνο την παραγωγικότητα, αλλά θέτει κι εμπόδια στις επενδυτικές δυνατότητες της χώρας. Όπως σημειώνει ο κ. Στουρνάρας, από την Ελλάδα λείπουν περίπου 200.000 εργαζόμενοι, αριθμός που υπονομεύει την οικονομική της ανάκαμψη και την ανταγωνιστικότητα της στην παγκόσμια αγορά.
Η έλλειψη εργατικού δυναμικού δεν είναι ένα πρόβλημα που εμφανίστηκε αιφνιδιαστικά. Αντιθέτως, αποτελεί το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας συσσώρευσης παραγόντων. Το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην εργασία είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του προβλήματος. Παρά τις σημαντικές κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές, η Ελλάδα παραμένει πίσω στη στήριξη των γυναικών που επιθυμούν να ενταχθούν στην αγορά εργασίας, είτε λόγω ανεπάρκειας δομών φροντίδας παιδιών, είτε εξαιτίας των κοινωνικών στερεοτύπων που συνεχίζουν να επηρεάζουν τις επιλογές τους.
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η στάση των νέων απέναντι στην εργασία. Πολλοί επιλέγουν να μένουν εκτός αγοράς, συχνά λόγω έλλειψης κινήτρων ή επειδή θεωρούν ότι οι μισθοί κι οι συνθήκες εργασίας δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους. Η «αποχή» αυτής της γενιάς από την ενεργό οικονομική δραστηριότητα εντείνει τις ελλείψεις, αφήνοντας κρίσιμα επαγγέλματα χωρίς «νέο αίμα».
Παράλληλα, η δημογραφική γήρανση έχει οδηγήσει σε συρρίκνωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, δημιουργώντας μια βαθιά δομική ανισορροπία. Οι επιπτώσεις είναι ορατές σε κλάδους που παραδοσιακά βασίζονται σε φυσική εργασία, όπως η γεωργία κι οι κατασκευές, όπου οι εργάτες δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες.
Ο Γιάννης Στουρνάρας, στις παρεμβάσεις του, υπογραμμίζει την ανάγκη για δραστικές αλλαγές. Πρώτη προτεραιότητα αποτελεί η ενίσχυση της συμμετοχής γυναικών και νέων στην παραγωγική διαδικασία. Η εφαρμογή πολιτικών που προάγουν την ισότητα ευκαιριών και την παροχή φορολογικών κινήτρων για την απασχόληση γυναικών θα μπορούσε να αποτελέσει ένα καθοριστικό βήμα. Επιπλέον, η εισαγωγή στοχευμένων εκπαιδευτικών κι επαγγελματικών προγραμμάτων κατάρτισης για νέους είναι απαραίτητη, ώστε να καλυφθεί το χάσμα δεξιοτήτων και να ενισχυθεί η συμμετοχή τους σε επαγγέλματα υψηλής ζήτησης.
Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας είναι η ενσωμάτωση μεταναστών στην ελληνική αγορά εργασίας. Ο διοικητής της ΤτΕ αναφέρει πως η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, που έχουν επιτύχει να ενσωματώσουν ξένους εργαζόμενους, προσφέροντας όχι μόνο θέσεις εργασίας αλλά κι ένα πλαίσιο υποστήριξης κι ενσωμάτωσης. Οι εργάτες από αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν να καλύψουν άμεσα τα κενά σε τομείς όπως η αγροτική παραγωγή κι οι κατασκευές, δίνοντας νέα πνοή σε αυτούς τους κλάδους.
Η ενσωμάτωση τεχνολογιών αιχμής στις ελληνικές επιχειρήσεις αποτελεί ακόμη μια στρατηγική προτεραιότητα. Οι επιχειρήσεις που επενδύουν σε καινοτομία κι εκσυγχρονισμό είναι πιο ελκυστικές για τους εργαζόμενους, ιδιαίτερα τους νέους, που αναζητούν περιβάλλοντα που προσφέρουν ευκαιρίες εξέλιξης. Παράλληλα, η τεχνολογία μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από τη φυσική εργασία, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού.
Ωστόσο, για να επιτευχθεί αυτό, απαιτούνται περισσότερες επενδύσεις. Όπως σημειώνει η έκθεση της ΤτΕ, οι επενδύσεις αυξήθηκαν μόλις κατά 2,2% τους πρώτους εννέα μήνες του 2024, γεγονός που δεν επαρκεί για να καλυφθεί το κενό που άφησε η κρίση χρέους. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, αν κι απαραίτητοι, δεν αρκούν. Χρειάζονται συμπληρωματικές δράσεις και στρατηγικές που θα προσελκύσουν ιδιωτικά κεφάλαια και θα δημιουργήσουν ένα πιο ανταγωνστικό επιχειρηματικό περιβάλλον.
Η έλλειψη εργατικού δυναμικού αποτελεί ένα πολυδιάστατο πρόβλημα που απαιτεί συνολική προσέγγιση και συντονισμένες δράσεις. Δεν πρόκειται απλώς για αριθμούς και στατιστικές, αλλά για την ίδια την ικανότητα της ελληνικής οικονομίας να ανακάμψει, να εξελιχθεί και να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις ενός ολοένα και πιο απαιτητικού παγκόσμιου περιβάλλοντος.
Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, η έλλειψη εργατικού δυναμικού μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάπτυξη, περιορίζοντας τις δυνατότητες της χώρας να επωφεληθεί από τις επενδυτικές ευκαιρίες που αναδύονται. Ωστόσο, με σωστό σχεδιασμό, αποφασιστικότητα και καινοτόμες προσεγγίσεις, η Ελλάδα μπορεί να υπερβεί τις δυσκολίες και να αξιοποιήσει το δυναμικό της στο έπακρο. Η επιλογή, λοιπόν, είναι ξεκάθαρη: ή θα δράσουμε άμεσα κι αποτελεσματικά ή θα μείνουμε θεατές σε μια στασιμότητα που θα μπορούσε να αποφευχθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Οι κλάδοι με τις μεγαλύτερες ελλείψεις εργαζομένων, Capital.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γ. Στουρνάρας: Πρόβλημα η έλλειψη εργατικού δυναμικού, οι απειλές Τραμπ, Business Daily, διαθέσιμο εδώ
- Ελλείψεις εργατικού δυναμικού: Η διαπραγματευτική δύναμη πίσω στους εργαζόμενους;, In.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Καμπανάκι» Στουρνάρα για την έλλειψη εργατικού δυναμικού, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
