Του Κωνσταντίνου Μπαρτζώκα,
Τώρα, το 2025, ολοκληρώνοντας το ένα τέταρτο του εικοστού πρώτου αιώνα και καθώς πολλά πράγματα αναθεωρούνται, ένα πράγμα μένει σταθερής αξίας για τους Έλληνες: η αστυνομία. Θα καταλήξει να έχει διαχρονική αξία. Θα λέμε «Ελληνική Αστυνομία» σαν το «ελληνική φιλοσοφία». Θα νομίζει ο κόσμος ότι λόγω του «άστυ» και της ετυμολογίας της λέξης ότι στην Πνύκα υπήρχαν αρχαία περιπολικά απ’ έξω. Μορφές αστυνόμευσης υπάρχουν σε κάθε τύπο κοινωνίας, μην παρεξηγηθούμε, αλλά αυτός ο τύπος αστυνόμευσης πάει χέρι—χέρι με το νεοφιλελευθερισμό. Ο κόσμος, όμως, βασίζεται στα δικά του αφηγήματα γύρω από τον σκοπό της ύπαρξής του και η αστυνομία έχει κεντρική θέση στην ύπαρξή και συνύπαρξή μας στο πλαίσιο μιας κοινωνίας.
Είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί από παιδιά όταν μας έλεγαν να μην κάνουμε κάτι, μας ενστάλαζαν την ιδέα ότι αν κάνουμε κάτι παράνομο θα μας πιάσει η αστυνομία και αν είναι και κάτι βαρύ θα πάμε και φυλακή. Υπήρχαν γκράφιτι σε τοίχους και χαλασμένα παγκάκια και το απέδιδαν πολλοί άνθρωποι (και από τον περίγυρό μας) στην έλλειψη αστυνομίας, που αντί να τους πιάσει και να τους βάλει μέσα και να τους δώσει «να καταλάβουν», τους αφήνει και «αλωνίζουν». Έτσι σχετιζόμαστε με την κοινωνία και με τους άλλους έχοντας ως βάση την τιμωρία, αντί να εστιάζουμε στη διαπαιδαγώγηση και την τήρηση της τάξης, η οποία όμως θα προέρχεται από εσωτερική ανάγκη. Αυτό θα γινόταν σε μια ιδανική κοινωνία, αλλά επειδή δεν ζούμε σε μια ιδανική κοινωνία, θεωρούμε την αστυνομία και την καταστολή τη μοναδική λύση.
Ένας λόγος που κατ’ εμέ δεν μπορούμε να διατηρήσουμε την εσωτερική ανάγκη μας για σεβασμό και ισορροπία στην κοινωνία μας είναι επειδή αυτή η ανάγκη δεν υπάρχει εξ αρχής. Και δεν υπάρχει λόγω της αποξένωσης. Όταν κάποιος δεν νιώθει την κοινωνία σπίτι του, δεν νιώθει και την ανάγκη να τη σεβαστεί, να την περιποιηθεί, να την υπερασπιστεί, να ενδιαφερθεί άμεσα γι’ αυτήν. Αυτό αφορά από ένα σκουπιδάκι που θα ρίξουμε, μέχρι το πού θα παρκάρουμε ή αν χαλάσουμε κάτι, ακόμα και το αν θα πληρώσουμε τους φόρους μας ή αν θα κάνουμε κατάχρηση μιας υπηρεσίας. Και επειδή παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι σε γενικές γραμμές δεν θα κάνουμε κάτι παράνομο, ερχόμαστε στον βασικό λόγο που θέλουμε την αστυνομία. Τη θέλουμε για να μας προστατεύσει από μία «μειονότητα», την οποία θεωρούμε ότι απειλεί εμάς την πλειονότητα. Μειονότητα όπως είναι αυτή των αλλοδαπών ή ατόμων από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα που στρέφονται στην εγκληματικότητα. Ζούμε σε μια κοινωνία όπου πολλοί υποφέρουν, δεν τα βγάζουν πέρα οικονομικά και στρέφονται στην εγκληματικότητα, καθώς είναι η μόνη λύση που βλέπουν. Και εμείς, αντί να πιέσουμε για καλύτερη κοινωνική ένταξη και ενσωμάτωση, οικονομική υποστήριξη στους αδύναμους, πιέζουμε για περισσότερη αστυνομία και τιμωρία, χωρίς να σκεφτόμαστε το κοινωνικό προνόμιό μας (το πόσο τυχαία είμαστε σε μια καλύτερη θέση) και το πόσο εύκολα και εμείς οι ίδιοι μπορούμε να βρεθούμε σε μια χειρότερη θέση (και να υποπέσουμε και εμείς στην εγκληματικότητα). Στρεφόμαστε εναντίον των άλλων, αλλά και των εαυτών μας.
Ένα εμφανές παράδειγμα που έρχεται περισσότερο στα μέτρα μας είναι ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το κράτος, αντί να επενδύσει στο σύστημα υγείας, επένδυσε στην αστυνομία. Θεωρήθηκε παράνομο το να βγαίνουμε από το σπίτι χωρίς δικαιολογία και αντί να αναβαθμιστεί το σύστημα που θα μπορούσε να περιθάλψει τους νοσούντες, εστίασαν στην καταστολή αυτών που έβγαιναν έξω. Και η μάζα του κόσμου ήταν υπέρ αυτού, επηρεασμένη από τα κανάλια που το παρουσίαζαν ως μία κατάσταση φυσιολογική και τα μέτρα ως λογικά. Ο καθένας μας μπορούσε να υποστεί κάποια τιμωρία, για κάτι τόσο απλό όσο το να βγει από το σπίτι του. Αυτό θα έπρεπε να κάνει να σκεφτόμαστε περισσότερο για τη λειτουργία της κοινωνίας μας και τη ρευστότητα των κανόνων. Πώς το «η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί που ξεκινάει η ελευθερία του άλλου» κατέληξε να επηρεάζεται από κάτι τόσο απλό όσο το να βγεις έξω; Μήπως η ατομική ελευθερία καθορίζεται πολύ περισσότερο από όρια που θέτουν άλλοι για μας;
Η αστυνομία έχει ιδιαίτερο ρόλο κατά τα άλλα. Όπως το να είναι συγκεντρωμένη κατά δεκάδες στα Εξάρχεια, να επιτίθεται σε άοπλο κόσμο, να βάζει τους ασφαλίτες — μπαχαλάκηδες της να σαμποτάρουν διαδηλώσεις, ώστε να βρίσκει μετά η αστυνομία αφορμή να τις διαλύει. Και έχουμε και τα πιο βαριά, όπως τους βιασμούς στα αστυνομικά τμήματα, ή όπως τον θάνατο ενός μετανάστη πρόσφατα στο αστυνομικό τμήμα.
Πέρα από αυτά, έχουμε τώρα και τον αστυνομικό της Βουλής που δίνει μια άλλη διάσταση στο τι σημαίνει διαφθορά στον χώρο όχι μόνο της αστυνομίας, αλλά και της πολιτικής και της δημοκρατίας, καθώς η Βουλή είναι ο χώρος που την εκφράζει. Όσο οι υπόλοιποι κάνουν τα στραβά μάτια ή δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα γιατί είχε πολύ ισχύ, καταλήγουμε στο ίδιο πράγμα, ότι υπάρχει μεγάλη σαπίλα ριζωμένη. Μα… Δεν είναι όλοι οι αστυνομικοί διεφθαρμένοι, έτσι; Ε και; Τι σημαίνει αυτό; Δεν χρειάζεται να είναι όλοι. Η σαπίλα διαδίδεται και εξαπλώνεται πολύ γρήγορα. Και η σιωπή είναι συνενοχή και δείγμα σαπίλας. Δεν κάνουν μερικοί διεφθαρμένοι αστυνομικοί την αστυνομία σαν θεσμό; Και ποιος την κάνει τότε, μήπως αυτοί που τους προσλαμβάνουν; Είναι δύσκολη δουλειά, πολλή πίεση. Ε και; Είναι άνθρωποι που επιβάλλουν τον νόμο, οι ίδιοι όμως φαίνεται πως βρίσκονται σε θέση να μην τους επηρεάζει. Δεν θα δεχθούν την κριτική μας; Αυτοί δεν μας πειράζουν που αλωνίζουν; Άνθρωποι είμαστε όλοι, ναι, αλλά με εξουσία και όπλα παρεκκλίνουμε. Κάποτε, που δεν ήθελε να γίνει κανείς αστυνομικός έμπαινε ο κάθε τυχάρπαστος και τώρα που είναι από τα λίγα επαγγέλματα που προσφέρουν άμεση επαγγελματική αποκατάσταση, χρειάζεται να είναι κανείς αριστούχος Πανελληνίων. Αλλά ούτε και αυτό είναι επαρκές κριτήριο για ανάληψη τόσο μεγάλης εξουσίας.
Και λύση δεν είναι να καταργηθούν όλα, όπως αρχίζουν και λένε ότι υποστηρίζουμε όσοι κάνουμε κριτική. Η κριτική γίνεται για να βελτιωθούν τα πράγματα, να βελτιωθούν τα κριτήρια πρόσληψης και οι αξιολογήσεις του προσωπικού. Όσο γίνεται να περιοριστεί η σαπίλα. Όταν τη χρειαζόμαστε την αστυνομία είναι αποτελεσματική; Από προσωπική εμπειρία, μία φορά που λήστεψαν το αυτοκίνητο ενός φίλου στο Μεταξουργείο, έκανε μία ώρα να φτάσει η αστυνομία από την Ομόνοια που είναι δίπλα. Σε αυτή την περίπτωση δεν υπήρχαν λεφτά και προσωπικό προφανώς. Αλλά τι να λέμε; Την Κυριακή τη σκότωσαν έξω από το αστυνομικό τμήμα και αυτοί ανήμποροι. Δεν μπορούν να προστατέψουν ούτε τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Τον Ζακ τον δολοφόνησαν και οι αστυνομικοί και πολύς κόσμος πήρε το μέρος της αστυνομίας. Γιατί ο κόσμος τάσσεται υπέρ της βίας;
Πρέπει να έχουμε ενεργό ρόλο γύρω από τον διάλογο της αστυνόμευσης και τον ρόλο που έχει η αστυνομία στη ζωή μας και στην κοινωνία μας. Και γιατί ένα τόσο μεγάλο μέρος των ανθρώπων ανέχεται ή υποστηρίζει τυφλά έναν θεσμό που στην πράξη δεν υπηρετεί πάντα το καλό της κοινωνίας. Ο θεσμός της (ελληνικής αστυνομίας) φέρει και βαρύ ιστορικό όπως στον Β’ Παγκόσμιο, με τους δωσίλογους και τους μαυραγορίτες, στον εμφύλιο, τη χούντα αλλά και τη μεταπολίτευση. Σήμερα εμπλέκεται άμεσα, με τα κυκλώματα που λειτουργούν ανενόχλητα και με τη συγκάλυψη εγκλημάτων (πχ στα Τέμπη), τις προσπάθειες αποσιώπησης όσους διαμαρτύρονται για τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη, τα καρτέλ και την ανέχεια στους δυνατούς που αλωνίζουν (μαφία, πλούσιοι, άνθρωποι που δεν θα μάθουμε ποτέ). Είναι πράγματα που πρέπει να σκεφτόμαστε. Εν τέλει, ποιος συγχωρείται από τον νόμο, ποιος τιμωρείται και ποιος είναι η πραγματική απειλή, ο Πακιστανός ή ο σωματέμπορας;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ποιος ο ρόλος του αξιωματικού της ΕΛ.ΑΣ. στο διεθνές κύκλωμα ναρκωτικών, Εφημερίδα των Συντακτών, διαθέσιμο εδώ
- Δεύτερος αστυνομικός της Βουλής κατηγορούμενος – Η απόπειρα πνιγμού και οι αλληλομηνύσεις, Το Βήμα, διαθέσιμο εδώ
- Βασανίστηκε μέχρι θανάτου μέσα στο Τμήμα του Αγ. Παντελεήμονα, Εφημερίδα των Συντακτών, διαθέσιμο εδώ
- «Το περιπολικό δεν είναι ταξί» αλλά αν ήταν η 28χρονη Κυριακή μπορεί να ξυπνούσε σπίτι της σήμερα, Queen.gr, διαθέσιμο εδώ
