Του Κώστα Πασχάλη,
Φλεγόμενη διαφαίνεται η ατμόσφαιρα στην άλλη πλευρά του ειρηνικού, λόγω της νέας προσπάθειας του Τομπάγκο, νησιού της Καραϊβικής, να αποκτήσει μεγαλύτερη ανεξαρτησία, η οποία απέτυχε. Οι τοπικοί πολιτικοί το χαρακτήρισαν σημαντικό πλήγμα σε μια μάχη δεκαετιών για μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία. Το Τομπάγκο, ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς της Καραϊβικής, είναι μέρος του δίδυμου νησιωτικού κράτους Τρινιντάντ και Τομπάγκο.
Τα δύο νησιά λειτουργούν υπό ένα ενιαίο κεντρικό σύστημα διακυβέρνησης, αλλά το Τομπάγκο, που διαθέτει τη δική του Βουλή, ζητά αυξημένο μερίδιο από τον εθνικό προϋπολογισμό και περισσότερη αυτονομία, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να θεσπίζει δικούς του νόμους. Την προηγούμενη εβδομάδα, ένα νομοσχέδιο που στόχευε στη διεύρυνση των εξουσιών της Βουλής του Τομπάγκο παρουσιάστηκε στο κοινοβούλιο μετά από μακρά περίοδο πολιτικών συζητήσεων. Ωστόσο, απορρίφθηκε από την αντιπολίτευση, η οποία συμφώνησε με τις ανησυχίες που εξέφρασε ο Φάρλεϊ Ογκουστίν, ηγέτης της τοπικής κυβέρνησης του Τομπάγκο και του Λαϊκού Κόμματος του Τομπάγκο. Πριν συνεχίσουμε στην περαιτέρω ανάλυση, ας δούμε κάποια βασικά στοιχεία για τη χώρα. Το Τρινιντάντ και Τομπάγκο απέκτησε την ανεξαρτησία του από το Ηνωμένο Βασίλειο το 1962 και έγινε μέλος της Κοινοπολιτείας και των Ηνωμένων Εθνών την ίδια χρονιά. Έγινε δημοκρατία το 1976, ενώ έχει ποικιλόμορφο πληθυσμό.
Το πρώτο σύνταγμα του ανεξάρτητου Τρινιντάντ και Τομπάγκο, που εκδόθηκε ως βρετανικό διάταγμα στο Συμβούλιο (1962), προέβλεπε έναν γενικό κυβερνήτη που διοριζόταν από τον Βρετανό μονάρχη, ένα υπουργικό συμβούλιο και ένα διθάλαμο κοινοβούλιο, αποτελούμενο από μια Γερουσία και μια Βουλή των Αντιπροσώπων. Σύμφωνα με το σύνταγμα που εγκρίθηκε το 1976, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο είναι δημοκρατία. Αρχηγός του κράτους είναι ο πρόεδρος, ο οποίος εκλέγεται από το κοινοβούλιο —επικεφαλής της κυβέρνησης είναι ο Πρωθυπουργός. Ο Πρόεδρος διορίζει τον πρωθυπουργό από τη Βουλή των Αντιπροσώπων —σχεδόν πάντα τον ηγέτη του πλειοψηφούντος κόμματος.
Τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία ενηλίκων κάθε πέντε χρόνια, ενώ τα μέλη της Γερουσίας διορίζονται από τον πρόεδρο κατόπιν συμβουλής του πρωθυπουργού και του αρχηγού του κόμματος της μειοψηφίας, εκτός από έναν αριθμό ανεξάρτητων γερουσιαστών που διορίζονται κατά τη διακριτική ευχέρεια του προέδρου. Οι γερουσιαστές υπηρετούν μέχρι τη διάλυση του Κοινοβουλίου ή κατόπιν αιτήματος του προέδρου να εγκαταλείψουν το αξίωμά τους. Η ηλικία ψήφου είναι τα 18. Από το 1980 το Τομπάγκο διαθέτει ξεχωριστή Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία αποτελείται από 12 μέλη που εκλέγονται ανά περιφέρεια σε προκριματικές εκλογές, τέσσερις διορισμένους συμβούλους και έναν προεδρεύοντα, ο οποίος μπορεί να είναι ή να μην είναι μέλος της συνέλευσης.
Τον Ιανουάριο του 1987 το Τομπάγκο έλαβε πλήρη εσωτερική αυτοδιοίκηση, στο βαθμό που η εν λόγω αυτοδιοίκηση δεν έρχεται σε σύγκρουση με το ενιαίο κράτος, όπως προβλέπεται από το σύνταγμα. Η νομοθεσία προβλέπει ένα μέτρο μεταβίβασης εκτελεστικών εξουσιών σε τομείς όπως η αύξηση και είσπραξη εσόδων, η γεωργία, η βιομηχανία, ο τουρισμός, η προστασία του περιβάλλοντος και οι κοινωνικές υπηρεσίες. Το Τρινιντάντ διαιρείται σε 14 αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης: 2 δημοτικά συμβούλια (Port of Spain και San Fernando), 3 δημοτικά συμβούλια (Arima, Chaguanas και Point Fortin) και 9 κομητείες.
Και αφού καταλάβαμε πώς περίπου λειτουργεί το σύστημα, ας δούμε το πολιτικό κατεστημένο μετά την αυτονόμηση. Το PNM κέρδισε έξι διαδοχικές εκλογές και κατείχε την εξουσία από το 1956 έως το 1986. Το PNM (People’s National Movement), δηλαδή το Εθνικό Λαϊκό Κίνημα, είναι ένα από τα κύρια πολιτικά κόμματα στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο. Ιδρύθηκε το 1956 από τον Dr. Eric Williams, ο οποίος είναι γνωστός ως «πατέρας του έθνους» του Τρινιντάντ και Τομπάγκο, καθώς ήταν ο πρώτος πρωθυπουργός της χώρας μετά την ανεξαρτησία από το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτή η συνέχεια και η κυβερνητική σταθερότητα συνοδεύτηκαν από οικονομικά προβλήματα και κοινωνική αναταραχή, η οποία ξέσπασε σε εκτεταμένες ταραχές το 1970-1971.
Η άνθηση του πετρελαίου το 1973-1981 έφερε ξαφνική ευημερία στα περισσότερα τμήματα του πληθυσμού, και το Τρινιντάντ και Τομπάγκο εισήλθε σε μια περίοδο ταχείας ανάπτυξης και εκβιομηχάνισης. Από τα κέρδη του πετρελαίου, δημιουργήθηκε ένας σημαντικός κρατικός τομέας και αρκετά ολοκληρωμένα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, ενώ ο ιδιωτικός τομέας επεκτάθηκε ταχύτατα. Η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, σε συνδυασμό με την αποτυχία του PNM να κερδίσει την υποστήριξη των περισσότερων κατοίκων του Ινδο-Τρινιντάντι και τη βαθιά ριζωμένη διαφθορά, οδήγησαν σε σημαντική πτώση της δημοτικότητας του κόμματος μετά το 1981 (έτος θανάτου του Williams).
Τον Δεκέμβριο του 1986, η Εθνική Συμμαχία για την Ανασυγκρότηση (NAR), ένα κόμμα συνασπισμού με επικεφαλής τον A.N.R. Robinson, κέρδισε την πλειοψηφία των εδρών με ένα πρόγραμμα που ζητούσε την εκποίηση των περισσότερων κρατικών εταιρειών, την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης και τη διαρθρωτική αναπροσαρμογή της οικονομίας, υπό το πρίσμα της συρρίκνωσης των πετρελαϊκών εσόδων. Αν και η κυβέρνηση του NAR κατάφερε να τονώσει κάπως την οικονομική ανάπτυξη, διατηρώντας παράλληλα τον πληθωρισμό σε χαμηλά επίπεδα, οι πολιτικές της έγιναν ευρέως γνωστές ως δυσάρεστες και το κόμμα ζημιώθηκε από διασπάσεις και αποστασίες. Τον Ιούλιο του 1990 μια μικρή ριζοσπαστική μουσουλμανική ομάδα επιχείρησε πραξικόπημα, κατά το οποίο αρκετοί υπουργοί, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Robinson, κρατήθηκαν όμηροι για έξι ημέρες. Το NAR ηττήθηκε στις εκλογές του Δεκεμβρίου 1991 και το PNM επέστρεψε στην εξουσία.
Η κυβέρνηση PNM του 1991-1995 συνέχισε τις περισσότερες από τις οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές που είχαν εγκαινιάσει οι προκάτοχοι της NAR. Το 1995 ο πρωθυπουργός προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Το αποτέλεσμα ήταν ισοπαλία μεταξύ του PNM και του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης, του Ενωμένου Εθνικού Κογκρέσου (UNC), το οποίο υποστηριζόταν κυρίως από τους Ινδο-Τρινιδάδιους και οι δύο έδρες στο Τομπάγκο πήγαν στο NAR, με επικεφαλής τον Robinson. Ο τελευταίος έδωσε την υποστήριξή του στο UNC, του οποίου ο ηγέτης, Basdeo Panday, έγινε έτσι πρωθυπουργός. Ο Panday ήταν ο πρώτος Ινδο-Τρινιδαντιανός πρωθυπουργός και η κυβέρνησή του ήταν η πρώτη στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο που ελεγχόταν από κόμμα του οποίου η εκλογική βάση ήταν ο Ινδο-Τρινιδαντιανός πληθυσμός. Μετά την αποχώρησή του από την εξουσία, ο Panday κατηγορήθηκε το 2002 ότι παρέλειψε να δηλώσει περιουσιακά στοιχεία στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ακεραιότητας.
Η κυβέρνηση UNC ακολούθησε οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές γενικά παρόμοιες με εκείνες των κυβερνήσεων NAR και PNM της περιόδου 1986-1995. Υπήρξαν σημαντικές νέες επενδύσεις, ιδίως στον τουρισμό, τα πετροχημικά και το φυσικό αέριο. Από τις αρχές του 21ου αιώνα, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο συνέχισε με ταχείς ρυθμούς τη βιομηχανική του ανάπτυξη, η οποία περιελάμβανε την κατασκευή μονάδων υγροποιημένου φυσικού αερίου και χαλυβουργείων. Ξανά στο σήμερα, λοιπόν, ο Augustin, ο οποίος έχει πιέσει για μια ρύθμιση «ομοσπονδιακού τύπου», χαρακτήρισε τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της κυβέρνησης στο νομοσχέδιο ως «ασήμαντες ανοησίες», κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι «ασχολείται με δευτερεύοντα θέματα» εστιάζοντας σε αλλαγές στους τίτλους των ηγετών στο Τομπάγκο αντί για τις πιο σημαντικές πτυχές του νομοσχεδίου.
Αναφέρει σε ανάρτησή του στο Facebook: «Σήμερα επέστρεψαν στο 2020 και ξόδεψαν χρόνο στην πιο βασική και πραγματικά ασήμαντη αλλαγή, ενώ αρνήθηκαν να ασχοληθούν με σημαντικά θέματα όπως: η δημιουργία ενός πραγματικού ομοσπονδιακού τύπου συστήματος, ο καθορισμός και η οριοθέτηση των ορίων του νησιού Τομπάγκο, η δημιουργία ισότιμου καθεστώτος μεταξύ των δύο κύριων νησιών και η κατοχύρωση των δικαιωμάτων του Τομπάγκο να ψηφίζει νόμους για όλα τα θέματα που επηρεάζουν τη ζωή του λαού του Τομπάγκο, μεταξύ άλλων.» Ο Augustine φαίνεται τώρα να έχει δεσμευτεί ότι θα μεταφέρει τον αγώνα του για την αυτοδιοίκηση του Τομπάγκο στη διεθνή κοινότητα με επιστολή διαμαρτυρίας στα Ηνωμένα Έθνη.
Το νομοσχέδιο που συζητήθηκε στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο φαίνεται να αποτελεί σημείο έντονης πολιτικής και κοινωνικής διαφωνίας. Ο πρωθυπουργός της χώρας Keith Rowley και πρόεδρος του PNM εκφράζει την απογοήτευσή του για την αντίθεση που προκάλεσε, παρά τις μακροχρόνιες διαβουλεύσεις, ενώ ο γερουσιαστής, Ancil Dennis, υπερασπίζεται το περιεχόμενο του νομοσχεδίου ως αντιπροσωπευτικό της βούλησης των κατοίκων του Τομπάγκο.
Σημαντικά σημεία του νομοσχεδίου:
- Αύξηση του μεριδίου του Τομπάγκο στον εθνικό προϋπολογισμό: το ποσοστό αυξάνεται από το 4,03% σε 6,8%, που αντιστοιχεί σε περίπου 1,5 δισ. τοπικά δολάρια ή 221 εκατ. δολάρια ΗΠΑ.
- Κατάργηση ελέγχου της νομοθεσίας του Τομπάγκο από την κεντρική κυβέρνηση: Αυτό θα ενίσχυε την αυτονομία του Τομπάγκο στη νομοθέτηση, επιτρέποντάς του μεγαλύτερη ανεξαρτησία.
- Διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονες και πολίτες: Το περιεχόμενο του νομοσχεδίου βασίστηκε σε εκτενείς συζητήσεις με νομικούς, ναυτιλιακούς ειδικούς και εκπροσώπους των κοινοτήτων.
Παρότι οι πολίτες του Τομπάγκο επιθυμούν βαθύτερες αλλαγές, η αποτυχία του νομοσχεδίου δείχνει ότι η διαδρομή προς την αυτονομία παραμένει δύσβατη. Ο αγώνας για ένα σύστημα που θα επιτρέπει στο Τομπάγκο να καθορίζει τους δικούς του νόμους και να αναπτύσσει τις δυνατότητές του συνεχίζεται, ενώ η διεθνής κοινότητα ενδέχεται να αποτελέσει επόμενο βήμα για την επίλυση αυτών των διαφορών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Tobago’s push for greater autonomy fails at final hurdle, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- People of Trinidad and Tobago, Britannica, διαθέσιμο εδώ
