Αιμορραγία πεπτικού συστήματος: Ένας…«αφανής» κίνδυνος

Του Φίλιππου Ατζέμογλου,

Η αιμορραγία του πεπτικού συστήματος είναι μια σοβαρή παθολογική κατάσταση που μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιοδήποτε σημείο του πεπτικού σωλήνα, από το στόμα έως τον πρωκτό. Η κλινική εικόνα, η διάγνωση και η θεραπεία της εξαρτώνται από την ένταση, τη διάρκεια και τη θέση της αιμορραγίας.

Αίτια Αιμορραγίας

1. Άνω Πεπτικό Σύστημα

Αιτίες αιμορραγίας στο άνω τμήμα περιλαμβάνουν:

• Πεπτικά έλκη: Πρόκειται για ανοικτές πληγές στο εσωτερικό του στομάχου ή του δωδεκαδάκτυλου, συχνά λόγω του βακτηρίου Helicobacter pylori ή της χρήσης μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (NSAIDs).
• Σχισμές του οισοφάγου (Mallory–Weiss tears): Ρήξεις στον οισοφάγο, συνήθως από παρατεταμένο εμετό ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
• Ρήξη κιρσών οισοφάγου: Αποτέλεσμα σοβαρών ηπατικών νοσημάτων και υπέρτασης στην πυλαία φλέβα.
• Γαστρίτιδα: λόγω πυλαίας υπέρτασης.
• Οισοφαγίτιδα: Φλεγμονή του οισοφάγου λόγω γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (GERD).
• Ανωμαλίες αιμοφόρων αγγείων: Μπορεί να περιλαμβάνουν μικρές αρτηρίες και φλέβες που αιμορραγούν.
• Διαφραγματοκήλη.
• Όγκοι: Σπάνια, αλλά μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις.

2. Κάτω Πεπτικό Σύστημα

Αιτίες αιμορραγίας στο κάτω τμήμα περιλαμβάνουν:

• Νόσος των εκκολπωμάτων: Προκαλείται από μικρές, διογκωμένες θυλάκους στο παχύ έντερο, που μπορούν να μολυνθούν ή να αιμορραγήσουν.
• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου: Συμπεριλαμβάνει την ελκώδη κολίτιδα και τη νόσο Crohn, που προκαλούν φλεγμονή στο έντερο.
• Πρωκτίτιδα.
• Όγκοι στο παχύ έντερο και το ορθό: Μπορεί να είναι καρκινικοί ή μη καρκινικοί, αλλά μπορούν να προκαλέσουν αποδυνάμωση των ιστών.
• Πολύποδες: Μικρές συσσωρεύσεις κυττάρων στο εσωτερικό του παχέος εντέρου, μερικές από τις οποίες μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο αν δεν αφαιρεθούν.
• Αιμορροΐδες: Διογκωμένες φλέβες στον πρωκτό ή το κάτω μέρος του ορθού.
• Ραγάδες πρωκτού: Μικρές σχισμές στο πρωκτικό τοίχωμα.

Επιπλοκές

Η αιμορραγία μπορεί να οδηγήσει σε:

• Αναιμία: Από απώλεια αίματος.
• Σοκ: Συχνά συνοδεύεται από υπόταση και ταχυκαρδία.
• Θάνατο: Εάν η αιμορραγία είναι αδιάκοπη και δεν αντιμετωπιστεί.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της αιμορραγίας του πεπτικού συστήματος διακρίνονται σε εμφανή (overt) και αφανή (occult).

Εμφανής αιμορραγία

Αυτή η μορφή αιμορραγίας μπορεί να ανιχνευθεί εύκολα λόγω της ορατής παρουσίας αίματος και περιλαμβάνει:

Αιματέμεση: Έμετος που περιέχει κόκκινο ή καφέ-μαύρο αίμα.

• Μέλαινα: Μαύρα, κολλώδη κόπρανα με χαρακτηριστική δυσάρεστη οσμή.
• Αιμορραγία από τον πρωκτό: Παρουσία κόκκινου αίματος στα κόπρανα ή στο χαρτί υγείας.

Αφανής αιμορραγία

Η αφανής αιμορραγία δεν είναι εύκολα αντιληπτή και συχνά συνδέεται με μη ειδικά συμπτώματα όπως:

• Ζάλη ή λιποθυμία.
• Δύσπνοια.
• Πόνος στο στήθος ή στην κοιλιακή χώρα.

Συμπτώματα σοκ

Η αιφνίδια και έντονη αιμορραγία μπορεί να προκαλέσει σοκ, το οποίο χαρακτηρίζεται από:

• Αδυναμία και κόπωση.
• Χλωμό, ψυχρό και υγρό δέρμα.
• Ναυτία ή εμετό.
• Γκριζομπλέ χρώμα στα χείλη ή τα νύχια.
• Ταχύπνοια και ταχυκαρδία.
• Πτώση της αρτηριακής πίεσης.
• Ανησυχία, σύγχυση ή απώλεια αισθήσεων.

Διάγνωση

Η διάγνωση της αιμορραγίας του πεπτικού συστήματος βασίζεται στο ιατρικό ιστορικό, την κλινική εξέταση και μια σειρά από εξειδικευμένες εξετάσεις.

Εργαστηριακές εξετάσεις

• Αιματολογικός έλεγχος: Για τον προσδιορισμό της αιμοσφαιρίνης, της πήξης του αίματος και της λειτουργίας του ήπατος.
• Εξέταση κοπράνων: Για την ανίχνευση κρυφού αίματος στα κόπρανα.

Επεμβατικές εξετάσεις

• Γαστροσκόπηση: Χρησιμοποιείται για την εξέταση του ανώτερου πεπτικού σωλήνα. Μπορεί, επίσης, να εφαρμοστεί θεραπευτικά, π.χ., για την καυτηρίαση αιμορραγικών αγγείων.
• Κολονοσκόπηση.
• Ενδοσκόπηση με κάψουλα: Ειδική κάψουλα με μικροκάμερα που καταγράφει εικόνες κατά τη διέλευση από τον πεπτικό σωλήνα.
• Εύκαμπτη σιγμοειδοσκόπηση: Χρήσιμη για την εξέταση του κατώτερου τμήματος του παχέος εντέρου.

Απεικονιστικές εξετάσεις

• Αγγειογραφία: Χρήσιμη για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση αιμορραγικών αγγείων μέσω της χορήγησης σκιαγραφικού.
• Αξονική τομογραφία: Παρέχει λεπτομερείς εικόνες της κοιλιακής χώρας για την ανεύρεση της πηγής της αιμορραγίας.

Θεραπεία

Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία, τη σοβαρότητα και τη θέση της αιμορραγίας. Σε αρκετές περιπτώσεις, η αιμορραγία σταματά από μόνη της. Εάν όχι, η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει:

Φαρμακευτική αγωγή

• Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs): Χορηγούνται ενδοφλεβίως για την καταστολή της παραγωγής οξέος σε περιπτώσεις αιμορραγίας από το ανώτερο πεπτικό.

Ενδοσκοπική θεραπεία

Κατά τη διάρκεια εξετάσεων, όπως η γαστροσκόπηση ή η κολονοσκόπηση, μπορεί να πραγματοποιηθούν επεμβατικοί χειρισμοί για την αντιμετώπιση της αιμορραγίας:

• Καυτηριασμός αιμορραγικών αγγείων.
• Αφαίρεση πολυπόδων.

Χειρουργική επέμβαση

Σε περιπτώσεις όπου η ενδοσκοπική θεραπεία δεν είναι επαρκής, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική παρέμβαση για τον έλεγχο της αιμορραγίας.

Υποστηρικτική θεραπεία

• Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών: Για την αποκατάσταση του όγκου του αίματος.
• Μεταγγίσεις αίματος: Σε περιπτώσεις σοβαρής απώλειας αίματος.
• Διακοπή αντιπηκτικών φαρμάκων: Εάν είναι δυνατόν, διακόπτονται φάρμακα όπως η ασπιρίνη ή τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη.

Πρόληψη

Για την πρόληψη της αιμορραγίας του πεπτικού:

• Περιορίστε τη χρήση ΜΣΑΦ
• Μειώστε την κατανάλωση αλκοόλ.
• Διακόψτε το κάπνισμα.
• Ακολουθήστε τις οδηγίες του γιατρού σας για τη θεραπεία της GERD ή άλλων σχετικών νοσημάτων.

Πότε να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια;

Εάν παρουσιάσετε συμπτώματα σοκ, αιματέμεση, μαύρα κόπρανα ή αίμα στα κόπρανα, είναι απαραίτητη η άμεση ιατρική φροντίδα. Ακόμη και η παρουσία μη ειδικών συμπτωμάτων, όπως ζάλη ή λιποθυμία, θα πρέπει να αξιολογηθεί από γιατρό.

Η αιμορραγία του πεπτικού συστήματος είναι μια δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση που απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Η κατανόηση των συμπτωμάτων, η άμεση αναζήτηση βοήθειας και η εφαρμογή κατάλληλων θεραπευτικών μέτρων μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών και να διασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή πρόγνωση για τον ασθενή.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Gastrointestinal Bleeding, MedlinePlus, διαθέσιμο εδώ 
• Gastrointestinal (GI) Bleeding, National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, διαθέσιμο εδώ