Της Γεωργίας Καρυώτη,
Η βιώσιμη τέχνη (sustainable art) είναι μια δημιουργική πρακτική που χρησιμοποιεί μη επιβλαβή για το περιβάλλον υλικά, ενώ, επίσης, η θεματολογία της αφορά την κλιματική αλλαγή, τη ρύπανση κι άλλα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα. Συνδέεται με την οικολογική και την πράσινη τέχνη, χρησιμοποιώντας ανακυκλώσιμα υλικά, οργανικά, φυσικά, όπως πηλό και πέτρα, άμμο κι άλλα. Επιπλέον, οι πηγές τους, συνήθως, είναι ανανεώσιμης ενέργειας, όπως κι οι αντίστοιχες μεθόδους που χρησιμοποιούν για την παραγωγή των έργων. Ανήκει στο πλαίσιο της «πράσινης» επανάστασης της τέχνης, που ξεκινά από τα τέλη του 20ου αιώνα, ενώ, πλέον, επεκτείνεται και σε άλλους τομείς τέχνης, όπως στη μόδα.
Πολλοί καλλιτέχνες που ακολουθούν τα πρότυπα της βιώσιμης τέχνης χρησιμοποιούν βιοδιασπώμενα χρώματα, ενώ άλλοι φτιάχνουν δικά τους από φυσικές πηγές, όπως από τα πέταλα λουλουδιών. Λόγου χάρη, η Danielle Petti δημιουργεί χρώματα και μπογιές από τους βράχους. Αντιστοίχως, η Cui Fei χρησιμοποιεί κλαδιά, κληματαριές, αγκάθια, φύλλα κι άλλα στοιχεία που μαζεύει από τη φύση, για τη σύνθεση έργων που θυμίζουν αρχαία κινέζικα χειρόγραφα. Υπάρχουν πολλές διαστάσεις της βιώσιμης τέχνης, μία από αυτές αποτελεί η Land Art, δηλαδή η χρήσης της φύσης ως καμβά, δημιουργώντας απευθείας μέσα στο φυσικό περιβάλλον έργα τέχνης. Ένα από τα πιο γνωστά land έργα της δεκαετίας του ´70 είναι το Spiral Jetty του Robert Smithson, ένα τεράστιο γλυπτό πάνω στην όχθη της Great Salt Lake, κατασκευασμένο από λάσπη, κρυστάλλους αλατιού και πετρώματα βασάλτη, δηλαδή βράχους από ψυχρή λάβα.
Ένα άλλο είδος τέχνης που κυμαίνεται σε παρόμοια πλαίσια με τη βιώσιμη τέχνη είναι η functional art. Πρόκειται για συνδυασμό αισθητικής και καθημερινής χρηστικότητας, για έργα που φέρνουν μια διαχρονικότητα στον χώρο αλλά ακολουθούν τις λειτουργίες των οικιακών αντικειμένων. Μπορεί να είναι καθιστικά, φωτιστικά, οικειακά σκεύη και πολλά άλλα. Ο καναπές με τα χείλη της ηθοποιού Mae West αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα λειτουργικής τέχνης, εμπνευσμένος από τον πίνακα με το πρόσωπο της ομώνυμης ηθοποιού του διάσημου σουρεαλιστή Salvador Dalí. Επιπρόσθετα, η Windy Chair του Yinka Shonibare είναι ένα γλυπτό λειτουργικής τέχνης με ενδιαφέροντα πολιτιστικά στοιχεία, καθώς το ολλανδικό κέρινο ύφασμα που απλώνεται πάνω της δημιουργεί την αίσθηση του ανέμου και της ελαφρότητας, παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη καρέκλα έχει κατασκευαστεί από αλουμίνιο κι ανοξείδωτο χάλυβα. Τα πλούσια σχέδια και τα ζωντανά χρώματα του υφάσματος δίνουν μία αίσθηση κίνησης κι αλλαγής στο έργο, μετατρέποντάς το σε ένα μέσο συζήτησης για την ποικιλόμορφη πολιτιστική συνύπαρξη.
H αειφόρος ανάπτυξη, η περιβαλλοντική ευαισθησία κι η αισθητική είναι τα σημεία σύνδεσης μεταξύ των δύο ειδών τέχνης. Ένα παράδειγμα συνδυασμού τους συνιστά η δημιουργία ενός αντικειμένου από πλαστικό κι άλλα απόβλητα που πετιούνται στους ωκεανούς. Τέτοιες πρωτοβουλίες ενισχύουν το αποτύπωμα της τέχνης στην κοινωνία και στον πλανήτη, παρακινώντας τον πολλαπλασιασμό τους. Πέρα, όμως, της περιβαλλοντικής αξίας, είναι εντυπωσιακές κι από μόνες τους οι ευρεσιτεχνίες αυτών των καλλιτεχνών. Ο εύπλαστος τρόπος με τον οποίο διαχειρίζονται τους φυσικούς πόρους κι η έμπνευση που αντλούν από το φυσικό περιβάλλον αναδεικνύουν τη δημιουργικότητας τους και τη συνύπαρξή τους με τους ρυθμούς της σύγχρονης εποχής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What is Sustainable Art?, artterra.ca, διαθέσιμο εδώ
- Functional Art? Art, Design and the fluidity of genres, magazine.artland.com, διαθέσιμο εδώ
