Της Ειρήνης Λάττα,
Ακούγοντας όλα τα χρόνια για το κίνημα του ιμπρεσιονισμού, χαίρομαι ιδιαιτέρως που πλέον ήρθε η ώρα να ανακαλύψω περισσότερα στοιχεία για αυτό το τόσο σημαντικό κίνημα για τον καλλιτεχνικό χώρο. Είναι ευρέως διαδεδομένη η «γέννηση» του κινήματος μέσα από τον πίνακα του Κλοντ Μονέ, με τίτλο Impression, Sunrise και στη συνέχεια επηρέασε τόσο τη μουσική, όσο και τη λογοτεχνία. Όσον αφορά τον χώρο της ζωγραφικής, βασικό γνώρισμα του ιμπρεσιονισμού είναι τα ζωντανά χρώματα, με χρήση κυρίως των πιο βασικών, οι συνθέσεις σε εξωτερικούς χώρους, συχνά από ασυνήθιστες οπτικές γωνίες και η έμφαση στην αναπαράσταση του φωτός. Οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι θέλησαν να αποτυπώσουν την άμεση εντύπωση (impression) που προκαλεί ένα αντικείμενο ή μια καθημερινή εικόνα.
Η απαρχή του ιμπρεσιονισμού ήταν στη Γαλλία, την εποχή που αυτοκράτορας ήταν ο Ναπολέοντας Γ’. Την εποχή εκείνη, τα όρια της τέχνης καθορίζονταν από την Ακαδημία Καλών Τεχνών. Γι’ αυτό και η Ακαδημία καθόρισε και τη θεματολογία (π.χ. ιστορικά ή θρησκευτικά θέματα / πορτρέτα), καθώς και τις τεχνικές που έπρεπε να επιλέξουν οι ζωγράφοι της εποχής. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιούσαν περισσότερο συντηρητικά χρώματα και πινελιές που δεν ήταν τόσο εμφανείς στο γυμνό μάτι. Ο Ιμπρεσιονισμός θεωρείται πως ξεκίνησε ουσιαστικά από τρεις μαθητές του ζωγράφου Μαρκ Γκλαιρ (Mark Gleyre), τους Κλοντ Μονέ, Πιερ Ωγκύστ Ρενουάρ και Αλφρέντ Σισλέ, οι οποίοι συνδέονταν μεταξύ τους φιλικά.
Ο ιμπρεσιονισμός στη ζωγραφική χαρακτηρίζεται από τις παρακάτω βασικές τεχνικές: μικρές και συχνά εμφανείς πινελιές που δημιουργούν ένα χαρακτηριστικά παχύ στρώμα μπογιάς στον καμβά, ώστε να μη δοθούν πολλές λεπτομέρειες για το έργο. Ακόμη, έντονη είναι η χρήση των βασικών χρωμάτων, με μικρή ανάμειξη μεταξύ τους, ενώ σπάνια αυτή του μαύρου χρώματος, μόνο στις περιπτώσεις που αποτελεί μέρος του θέματος. Μάλιστα, οι ιμπρεσιονιστές δεν χρησιμοποιούσαν το μαύρο χρώμα ούτε προκειμένου να επιτύχουν σκιάσεις και δεν το αναμείγνυαν με τα βασικά χρώματα. Χαρακτηριστική είναι και η απουσία διαδοχικών επιστρώσεων χρώματος. Γενικότερα, οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφιζαν γρήγορα, χωρίς να περιμένουν απαραίτητα το χρώμα να στεγνώσει. Απεικόνιζαν κυρίως ανοιχτούς χώρους και τοπία συνήθως με φωτεινά και έντονα χρώματα.
Αξιοσημείωτο είναι πως οι τεχνικές αυτές συναντώνται και σε προγενέστερους ζωγράφους, όμως οι ιμπρεσιονιστές τις χρησιμοποίησαν συστηματικά. Οι ιμπρεσιονιστές ευνοήθηκαν και από την ανακάλυψη των προεπεξεργασμένων χρωμάτων (παρόμοια με αυτά που χρησιμοποιούνται και σήμερα), γεγονός που εκμεταλλεύτηκαν για να ζωγραφίζουν σε ανοιχτούς χώρους, ενώ οι πιο παλιοί ζωγράφοι ήταν αναγκασμένοι να δημιουργήσουν οι ίδιοι τα χρώματα, αναμειγνύοντας τα διάφορα υλικά που είχαν στην κατοχή τους.
Στον χώρο της μουσικής, ο μουσικός ιμπρεσιονισμός ανέτειλε λίγα χρόνια μετά τον ήλιο του Μονέ. Στα καφέ της Μονμάρτρης όπου σύχναζαν οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι και οι συμβολιστές ποιητές, παρευρισκόταν και ο Γάλλος συνθέτης Κλοντ Ντεμπυσσύ. Σε αυτόν και οφείλεται το μουσικό αυτό ρεύμα, το οποίο έμελλε να αλλάξει τον χώρο της μουσικής. Ο Ντεμπυσσύ δεν υπήρξε μονάχα ένας σπουδαίος συνθέτης, αλλά και ένας αληθινός θαυμαστής της τέχνης: της ιμπρεσιονιστικής ζωγραφικής, της συμβολιστικής ποίησης, του θεάτρου και του σινεμά. Φυσικά όλα αυτά αξιοποιήθηκαν και στη μουσική του.
Η πρώτη εντύπωση (impression) κάθε έργου, αδιαμφισβήτητα δημιούργησε σε όλους τους καλλιτεχνικούς τομείς ένα επαναστατικό πνεύμα, και έγινε απαρχή για επόμενα, εξίσου σημαντικά ρεύματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- ΙΜΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΣ- ΙΜΠΡΕΣΙΟΝΙΣΤΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ, lecturesbureau.gr, διαθέσιμο εδώ
