Του Αναστάση Γκίκα,
Βρισκόμαστε στις αρχές του 1943, όταν το αντισταθέν στους κατακτητές ΚΚΕ δέχεται την επίσκεψη δύο ξένων δυνάμεων, οι οποίες φέρνουν μαζί τους ένα ξεχωριστό γεωπολιτικό «όραμα». Η πρώτη επίσκεψη έγινε από το Βρετανικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής (ΣΜΑ), το οποίο επιδίωκε να εντάξει τον ένοπλο ελληνικό αγώνα στο πλαίσιο των Συμμαχικών σχεδίων, διασφαλίζοντας μ’ αυτό τον τρόπο, τη μελλοντική βρετανική επιρροή στην Ελλάδα.
Η δεύτερη επίσκεψη πραγματοποιείται από τον Svetozar Vukmanovic (Tempo), απεσταλμένο του Τίτο. Ο Tempo οραματιζόταν την δημιουργία ενός κοινού Βαλκανικού Στρατηγείου, το οποίο θα ενέτασσε τα κομμουνιστικά κινήματα της Αλβανίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδας, αλλά και της «Μακεδονίας», η αρμονική συνεργασία των οποίων θα προωθούσε την ιδέα μίας μελλοντικής σοσιαλιστικής Βαλκανικής Ομοσπονδίας.
Η ηγεσία του ΚΚΕ αποφάσισε να ευνοήσει τη δεύτερη λύση, επικυρώνοντας παρελθούσες συμφωνίες, οι οποίες είχαν συναφθεί μεταξύ του ΕΛΑΣ με τον Tempo και τον Αλβανό Κότσι Τζόζε. Προέβλεπαν, συγκεκριμένα, τη στρατιωτική και πολιτική συνεργασία των ανταρτών στις παραμεθόριες περιοχές. Αυτό το γεγονός, στην πραγματικότητα, σήμαινε την ουσιαστική κατάργηση των συνόρων, αυτών που ίσχυαν πριν τη γερμανική εισβολή στα Βαλκάνια. Απότοκο της υποχώρησης του ΚΚΕ στις απαιτήσεις των Γιουγκοσλάβων ανταρτών αποτελεί η ίδρυση του «ΣΝΟΦ» (Σλαβομακεδονικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο).
Σλαβόφωνοι και κατοχή
Με την γερμανική εισβολή οι σλαβόφωνοι πληθυσμοί της Μακεδονίας δύναται να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες:
α) Τους «φιλοκατοχικούς», οι οποίοι υποστήριζαν την υπό τον άξονα Βουλγαρία και με το σύνθημα «Η Μακεδονία στους Μακεδόνες» εντάχθηκαν μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας σε φιλοβουλγαρικές και φιλογερμανικές οργανώσεις, οι οποίες συγκρούστηκαν με τον ΕΛΑΣ.
β) Αυτούς που εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ, με πολλούς απ’ αυτούς να γίνονται μέλη του κομμουνιστικό κόμματος και να δημιουργούν ξεχωριστές από τον ΕΛΑΣ τοπικές «μακεδονικές» αντιγερμανικές οργανώσεις σε Φλώρινα και Καστοριά, προκαλώντας τη σφοδρή αντίδραση ντόπιων Ελλήνων αντιστασιακών.
γ) Τους «ανένταχτους», με τους πιο πολλούς από αυτούς να έχουν είτε «μη καθορισμένη» είτε ελληνική εθνική συνείδηση.
Το Σλαβομακεδονικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΣΝΟΦ) ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1943 στις περιοχές της Καστοριάς και της Φλώρινας από σλαβικά στελέχη του ΚΚΕ. Η ίδρυση του ΣΝΟΦ πραγματοποιήθηκε με τη συγκατάθεση του ΚΚΕ, με στόχο την προσέλκυση όχι μόνο των ανένταχτων σλαβόφωνων, αλλά και αυτών που είχαν ενταχθεί σε βουλγαρικές οργανώσεις προς τον «αντιφασιστικό αγώνα του ΕΛΑΣ».
ΝΟΦ και ο ελληνικός ενδοκρατικός πόλεμος
Με την αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων και την καταστολή του αντάρτικου, πολλοί σλαβόφωνοι έρχονται αντιμέτωποι με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, μέσω της συνεργασίας με τον κατακτητή. Ο φόβος των αντιποίνων από τους Έλληνες θα οδηγούσε σε μαζική φυγή περίπου 25.000 σλαβόφωνων στην Γιουγκοσλαβία, όπου θα συγκροτούσαν τον ΝΟΦ, οργάνωση η οποία είχε ως σκοπό της την «απελευθέρωση της Μακεδονίας του Αιγαίου».
Οι σλαβόφωνοι πληθυσμοί θα επεδίωκαν να πραγματώσουν τον σκοπό τους το 1946, όταν μετά από συμφωνία μεταξύ ΚΚΕ—Γιουγκοσλαβίας θα επέστρεφαν μαζικά στην Ελλάδα, όπου θα πολεμούσαν μαζί με το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος (ΔΣΕ). Το ΚΚΕ, μάλιστα, ενθάρρυνε την φιλογιουγκοσλαβική και ανθελληνική «ατζέντα» των μαχητών του, όταν μετά τη 5η Ολομέλεια του 1949, αναγνώρισε το δικαίωμα των Σλαβομακεδόνων για «εθνική αποκατάσταση», αλλά και αυτοδιάθεση. Το ΝΟΦ με τη σειρά του θα επισημοποιούσε τη θέση του υπέρ της απόσχισης της Μακεδονίας από την Ελλάδα στο συνέδριό του, τον Μάρτιο του 1949. Η προκήρυξη του ΝΟΦ, όπως διασώζεται: «Η ματωμένη μας ιστορία συνεχίζει. Καινούργια αίματα βάφουν τα χώματά μας: Οι μοναρχοφασισιτικές κλίκες των ΕΔΕΣσιτών και των Μπουραντάδων με την ανοχή των κρατικών οργάνων και της ίδιας κυβέρνησης Βούλγαρη, συνεχίζουν με μεγαλύτερη λύσσα και μανία την τρομοκρατία και το διωγμό ενάντια στους οπαδούς της αντίστασης και ιδιαίτερα, ενάντια στο Μακεδονικό λαό. Σκοπός τους είναι να τους εξαφανίσουν από τη γη, όπου εκατοντάδες χρόνια την ποτίζουν με τον ιδρώτα και το αίμα τους, οι Μακεδόνες εξακολουθούν να ζουν την πιο βασανισμένη, την πιο μαύρη και κατατρεγμένη ζωή, αυτή που ζούσαν και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τα Μακεδονικά χώματα ξαναβάφονται από το αίμα των Μακεδόνων και των Ελλήνων αντιφασιστών».
Η μαζική φυγή των μαχητών ΝΟΦ και η «Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας»
Οι μαχητές του ΝΟΦ θα πολεμούσαν με ζήλο τον εθνικό στρατό στη Βόρεια Ελλάδα. Η ρήξη Στάλιν—Τίτο (1948), θα οδηγούσε το σοβιετόφιλο ΚΚΕ στο να προσπαθήσει να στρέψει το ΝΟΦ εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, δημιουργώντας σχίσμα στις τάξεις του.
Η λήξη του εμφυλίου πολέμου οδήγησε ξανά σε φυγή τους σλάβους: Με 35.000 Σλαβομακεδόνες να φεύγουν από τους νομούς Καστοριάς, Φλώρινας και Πέλλας για την Γιουγκοσλαβία, όπου ο Τίτο θα μετονόμαζε την περιοχή της «Βαρντάρσκας—Μπανόβινας» σε «Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας», η οποία θα αποτελούσε την νέα πατρίδα των «Μακεδόνων».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Γεώργιος Νικολούδης (2001), «Το κοινό βαλκανικό στρατηγείο ανταρτών. Ένας ελιγμός του Τίτο για την επίτευξη των ηγεμονικών σχεδίων του στα Βαλκάνια» στο περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία, academia.edu, διαθέσιμο εδώ.
- Το SNOF, το NOF και η δράση τους στην Κατοχή και τον εμφύλιο, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ.
