Της Μαριτίνας Χριστοφυλάκου,
Στις 7 Οκτωβρίου 2023, η αρχή μιας νέας εποχής ασύστολης αιματοχυσίας ξεκίνησε στη Μέση Ανατολή. Οι επιθέσεις της Χαμάς εναντίον της ακεραιότητας του κράτους του Ισραήλ εκείνη την ημέρα πυροδότησαν εκείνες τις αλυσιδωτές αντιδράσεις. Μας φέρνουν, ένα έτος μετά, μπροστά σε έναν γόρδιο δεσμό που φαντάζει ακατόρθωτο να λυθεί. Μέσα στο επόμενο εικοσιτετράωρο, η παραστρατιωτική οργάνωση της Χεζμπολάχ είχε ήδη σημάνει την εμπλοκή του Λιβάνου: Άρχισε να εκτοξεύει ρουκέτες και βλήματα κατά ισραηλινών εδαφών ως ένδειξη αλληλεγγύης στους Παλαιστίνιους.
Οι παρεμβάσεις της Χεζμπολάχ στις «μάχες» του Ισραήλ δεν αποτελούν πρωτόγνωρο φαινόμενο: η ίδια η ύπαρξη της οργάνωσης πηγάζει από την κάθετη διαφωνία της οργάνωσης-κόμματος στις εδαφικές διεκδικήσεις του εβραϊκού έθνους-κράτους. Ένα έτος από την έναρξη της πιο πρόσφατης σύγκρουσης μεταξύ των δύο μεσανατολικών χωρών, στις 26 Νοεμβρίου του 2024, υπογράφτηκε ανακωχή, ύστερα από εκτενείς προσπάθειες των Λιβανέζων αξιωματούχων και των μεσαζόντων να πείσουν το κράτος του Ισραήλ να συνεργαστεί. Έπειτα από κάποιες καθυστερήσεις από την ισραηλινή πλευρά, και αφού ο διπλωματικός απεσταλμένος των Η.Π.Α, Άμος Χόκσταϊν, απείλησε να αποσυρθεί από τις διαπραγματεύσεις εάν το Ισραήλ δεν προχωρήσει, το υπουργικό συμβούλιο ασφαλείας του Ισραήλ ενέκρινε συμφωνία ανακωχής. Αυτή η κατάπαυση του πυρός μπορεί να μοιάζει σπουδαίο ειρηνευτικό επίτευγμα, όμως η πραγματικότητα δεν είναι αυτή. Από τις αρχές Δεκεμβρίου του ΄24 κιόλας, έχουν καταγραφεί πολυάριθμες παραβάσεις των όρων και από τις δύο πλευρές, κι ενώ τα μέτωπα της ευρύτερης περιοχής ολοένα και πολώνονται περισσότερο, αναδύεται ένα εύλογο ερώτημα: Ποιος ο πραγματικός λόγος αυτών των δύο φιλοπόλεμων χωρών να συνεχίζουν να βιαιοπραγούν η μια κατά της άλλης, και ποιος, τελικά, είναι κατά μιας διπλωματικής λύσης;
Η κυβέρνηση Νετανιάχου έχει αποδείξει ότι δεν διστάζει να ανοίξει πολεμικά μέτωπα σε κάθε γωνιά των συνόρων της. Προτεραιότητά της είναι η διατήρηση και η επέκταση του ζωτικού χώρου των Ισραηλινών Εβραίων· εκτοπισμένοι από το βόρειο τμήμα της χώρας, δεκάδες χιλιάδες Ισραηλινοί περιμένουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, τα οποία εγκατέλειψαν τις πρώτες μέρες της σύγκρουσης του ΄23, κάτι το οποίο είναι ανέφικτο όσο βρίσκονται πλησίον του βορείου Ισραήλ ενεργές αντίπαλες δυνάμεις. Η ανακωχή που υπεγράφη στις 26 Νοεμβρίου δεν εξασφάλισε σε καμία περίπτωση την πλήρη αδιαμφισβήτητη κυριαρχία του Ισραήλ στην περιοχή, ούτε την απομάκρυνση των δυνάμεων της Χεζμπολάχ εγγύς των οικισμών του.
Η δικαιολογία για την παραβίαση της ανακωχής και τη συνέχιση των πολύνεκρων και δυσανάλογων επιθέσεων κατά της αραβικής χώρας, μας είναι πλέον ξεκάθαρη: το Ισραήλ δεν είναι ικανοποιημένο με την εδαφική έκτασή του, και ούτε πρόκειται να γίνει έως ότου τα σύνορά του «αγγίζουν» το νότιο Λίβανο (με το προφανές ιστορικό παράδειγμα της στήριξης του ψευδοκράτους του «ελεύθερου νότιου Λιβάνου» τις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90), καθώς και άλλες τοποθεσίες στη γύρω περιοχή, όπως τις φάρμες Σεμπάα και τα υψίπεδα του Γκολάν. Το Ισραήλ έχει αποδείξει ότι θεωρεί αναπόσπαστα κομμάτια της επικράτειάς του περιοχές που ανήκουν νόμιμα σε άλλα κράτη και θα συνεχίσει να τις διεκδικεί αδίστακτα, αδιαφορώντας για το διεθνές δίκαιο.
Η Χεζμπολάχ, από την αντίπερα όχθη, δεν κάνει πίσω από την περιοχή των νοτίων συνόρων του Λιβάνου. Συνεχίζει αδιάκοπα μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια των συγκρούσεων με το Ισραήλ να εξαπολύει πολλών ειδών επιθέσεις ως απάντηση στις αποικιακές διαθέσεις του γειτονικού κράτους. Πολλάκις στο παρελθόν έχει επιτεθεί σε πολίτες και διπλωμάτες, κάτι που κάνει τον διπλωματικό λόγο του Λιβάνου αναξιόπιστο και αναδεικνύει τη παραστρατιωτική οργάνωση ως τρομοκρατική. Σκοπός της εμπλοκής της αυτήν τη φορά η υποστήριξη της Χαμάς, με την οποία μοιράζονται κοινή ιδεολογική βάση (σιιτικός ισλαμισμός) και κοινό πάτρονα (Ιράν).
Για άλλη μια φορά, ο ρόλος της Παλαιστίνης στη μακρόχρονη σύγκρουση έχει αποδειχθεί ο πιο καθοριστικός: από την πρώτη κιόλας εισβολή του Ισραήλ στο Λίβανο (μέχρι σήμερα έχουν γίνει τέσσερις), καταλύτης ήταν το παλαιστινιακό εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, τότε ονομαζόμενο PLO. Η Χεζμπολάχ αποτελεί ουσιαστικά δημιούργημα της αιωνόβιας κόντρας Ισραήλ-Παλαιστίνης, αντιδρώντας στην κατοχή του νότιου Λιβάνου μέσω του SLA ως αντιπροσώπου. Άλλωστε, ο ρόλος της Χεζμπολάχ στο Λίβανο είναι να κάνει τη «βρώμικη» δουλειά που διστάζει να κάνει η κυβέρνηση· να εμποδίζει το Ισραήλ από το να παρελαύνει ανενόχλητο σε λιβανέζικα και μη εδάφη, καθώς η ολική καταστροφή του εβραϊκού κράτους, το σημαντικότερο όραμα, δηλαδή, της οργάνωσης από τη δημιουργία της, είναι αδύνατη.
Έχοντας την ιστορική αντιπαράθεση μεταξύ των δύο χωρών ως προσχέδιο για τη σημερινή πορεία της σύρραξης, δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι μια κήρυξη κατάπαυσης του πυρός δεν έχει σημάνει λήξη των εχθροπραξιών. Οι δύο πλευρές αδιαφορούν για τις διπλωματικές προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας να δώσουν τέλος στις σφαγές, καθώς οι όροι της ανακωχής δεν ικανοποιούν τα κίνητρα καμίας χώρας. Μια εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου που έχει υποστεί σημαντικές παραβιάσεις ήδη μια μέρα μετά την υπογραφή της αποδεικνύει πως το πρόβλημα είναι, ήταν και θα είναι υπαρξιακό για τους εμπλεκόμενους λαούς. Μέχρι τις 4 Δεκεμβρίου, το Ισραήλ είχε διαπράξει 129 παραβιάσεις, με το πρόσχημα ότι η συμφωνία του δίνει το δικαίωμα να απαντάει σε απειλές που το ίδιο κρίνει άξιες προς απάντηση. Οι ισραηλινές δυνάμεις καθυστέρησαν την αποχώρησή τους από το νότιο Λίβανο και απαγόρευσαν στους Λιβανέζους κατοίκους να επιστρέψουν σε 60 χωριά κοντά στα σύνορα, με στόχο τη δημιουργία μιας ουδέτερης ζώνης εντός του Λιβάνου.
Το Ισραήλ, λοιπόν, φαίνεται να ερμηνεύει τη συμφωνία με τρόπους που ευνοούν τους στρατηγικούς του στόχους και εις βάρος της πραγματικής ειρήνης, ώστε το τέλος της ατελείωτης αυτής σύγκρουσης Ισραήλ-Λιβάνου να φαίνεται άπιαστο όνειρο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Can the Hizbollah – Israel Ceasefire Hold?, International Crisis Group, διαθέσιμο εδώ
- A ceasefire happened in Lebanon, but Israel seems to have missed the memo, Atlantic Council, διαθέσιμο εδώ
- The history of conflict between Hezbollah and Israel, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- The conflicted history of Israel, Lebanon, and Hezbollah, explained, Vox, διαθέσιμο εδώ
- Israel-Lebanon border warfare: what is the history?, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Israel-Hezbollah conflict in maps: Ceasefire in effect in Lebanon, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Israel has a history of unsuccessful invasions of Lebanon. Will this time be any different?”, The Conversation, διαθέσιμο εδώ
