Της Αντωνίας Αποστόλου,
Στην Ελλάδα, το ζήτημα της Υγείας ήταν από τα σημαντικότερα θέματα και προκαλούσε «πονοκέφαλο» στην εκάστοτε κυβέρνηση. Ουκ ολίγες μεταρρυθμίσεις έγιναν από τη δεκαετία του 1950 και ύστερα, προσπαθώντας να επιλυθεί το πρόβλημα με τον καλύτερο (;) δυνατό τρόπο.
Πιο συγκεκριμένα, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, εκδόθηκε το Ν.Δ 2592/1953 «περί οργανώσεως της Ιατρικής Αντιλήψεως». Με αυτόν τον νόμο, η χώρα διαιρέθηκε σε 13 ιατρικές περιφέρειες. Στη δεκαετία του 1960, σημειώθηκε επέκταση της κοινωνικής ασφάλισης στους αγρότες, στους αυτοαπασχολούμενους, καθώς και στους δημόσιους υπάλληλους, έχοντας ως κύριο χαρακτηριστικό, τη διαίρεση του συστήματος σε πολλά και διαφορετικά νομικά καθεστώτα λειτουργίας και σε ποικίλα επίπεδα παροχών. Το 1961, δημιουργήθηκε ο ΟΓΑ (Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων) με τον νόμο 4169/61, παρέχοντας κάλυψη μ’ αυτόν τον τρόπο στον αγροτικό πληθυσμό της χώρας. Ο ΟΓΑ μαζί με το ΙΚΑ (Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων) ήταν οι σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, που αφορούσαν την Ασφάλιση.
Με το τέλος της Χούντας, η Πολιτεία άρχισε να επιζητά λύσεις στα θέματα υγείας, οι οποίες ταλάνιζαν εκείνη την εποχή τη χώρα. Η έκθεση του ΚΕΠΕ το 1976, έκανε πρόταση για τη θέσπιση ενός μηχανισμού συντονισμού και συνεργασίας των υφιστάμενων φορέων με την ίδρυση ενός ενιαίου ταμείου υγείας. Μέχρι το 1980, τα προβλήματα στον υγειονομικό χώρο παρέμειναν ανεπίλυτα. Υπήρχαν, ακόμη, πολύ έντονες πιέσεις για να δοθεί μία λύση και για να τερματιστεί η εμπορευματοποίηση και η παραοικονομία της υγείας, οι οποίες όλο και μεγάλωναν. «Σαρώνοντας» τις εκλογές του 1981, ο Παπανδρέου μαζί με τον εξωκοινοβουλευτικό Υπουργό Υγείας Γεώργιο Γεννηματά «σήκωσαν τα μανίκια» για να επιφέρουν, στη χώρα αυτή, την πολυπόθητη αλλαγή.
Στις 16 Δεκεμβρίου του 1983, λοιπόν, ψηφίστηκε ο νόμος 1397/83, με τον οποίο θεσμοθετήθηκε το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Το εν λόγω Εθνικό Σύστημα Υγείας δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης και αναβάθμισης της υγειονομικής κατάστασης της χώρας. Απέβλεπε στη λειτουργική ενοποίηση των δημοσίων υποδομών περίθαλψης, καθώς και την ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική κάλυψη των αναγκών, που είχε ο ελληνικός πληθυσμός. Αυτό επιτεύχθηκε με την παροχή δωρεάν υπηρεσιών, με καινούργια νοσοκομεία, είτε περιφερειακά είτε νομαρχιακά. Πολλά απ’ αυτά τα νοσοκομεία χτίστηκαν εκ νέου και προμηθεύτηκαν όλον τον απαραίτητο εξοπλισμό. Το ΕΣΥ παρείχε ισότιμη πρόσβαση σ’ όλους τους πολίτες και δημιούργησε το ΕΚΑΒ (Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας).
Από τους βασικότερους στόχους αυτού του νόμου ήταν η δημιουργία ενός ενιαίου πλαισίου ανάπτυξης και λειτουργίας των υπηρεσιών Υγείας, η αποκέντρωση, καθώς και ο κοινωνικός έλεγχος. Επιπλέον, βασική του μέριμνα ήταν η ισοκατανομή, η αναδιοργάνωση των νοσοκομείων, ο διαχωρισμός του δημόσιου από τον ιδιωτικό τομέα και η ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
Για να μπορέσουν να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, ο νόμος Ν. 1397/1983, όριζε τη σύσταση ενός Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ) και 10 Περιφερειακών Συμβουλίων Υγείας (ΠΕΣΥ). Σταδιακά, θα έπρεπε να γίνει η ενοποίηση όλων των υπηρεσιών υγείας. Προβλεπόταν, επίσης, η επαναπροκήρυξη του συνόλου των ιατρικών θέσεων στα νοσοκομεία και οι γιατροί θα είχαν πλήρης και αποκλειστική απασχόληση.
Άξιο αναφοράς είναι πως μ’ αυτόν τον νόμο εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο κοινωνικός έλεγχος στον τομέα της Υγείας. Ο έλεγχος αυτός «πήρε σάρκα και οστά» με τη θεσμοθέτηση των Διοικητικών Συμβουλίων. Μ’ αυτόν τον τρόπο, στα όργανα αυτά των νοσοκομείων, έχουν δικαίωμα συμμετοχής ισάξια, τόσο ο εκπρόσωπος των γιατρών και των λοιπών επιστημόνων όσο κι ο εκπρόσωπος των υπολοίπων εργαζόμενων των χώρων του νοσοκομείου. Μία ακόμα βασική αρχή του συγκεκριμένου νόμου αφορά το διοικητικό σύστημα της υγείας. Αυτό είχε ως συνέπεια την αντικατάσταση των παλαιών Διοικητικών Συμβουλίων των Νοσοκομείων από νέα, τα οποία θα αποτελούνταν από συγκεκριμένο αριθμό μελών και θα είχαν αυξημένες αρμοδιότητες.
Η ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας ήταν μία από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Παπανδρέου. Μέχρι σήμερα, αποτελεί τον κύριο φορέα δημόσιας και δωρεάν υγείας στη χώρα. Ωστόσο, στις ημέρες μας αποτελεί κύριο ερώτημα κατά πόσο το «όραμα» του Παπανδρέου και του Γεννηματά παραμένει ζωντανό. Ο Γεώργιος Γεννηματάς θεωρήθηκε «πατέρας» του ΕΣΥ, εφαρμόζοντας μεταρρυθμίσεις, οι οποίες όχι μόνο ήταν τολμηρές, αλλά αποδείχθηκαν και αποτελεσματικές. Χιλιάδες φτωχοί άνθρωποι, οι οποίοι απεβίωναν στα σπίτια τους, επειδή δεν είχαν τα απαραίτητα χρήματα, απέκτησαν πρόσβαση στην Υγεία. Η ίδρυση του ΕΣΥ αποτέλεσε «τομή» για την Υγεία της χώρας και αποτελεί πολύτιμο μέσο ιατρικής περίθαλψης, ακόμα και σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- ΕΣΥ, 32 ετών, protagon.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η εξέλιξη του ΕΣΥ από το 1983 έως σήμερα, Ανασκόπηση της Νομοθεσίας και Έρευνα της πρακτικής εφαρμογής της μέσω σχετικής Νομολογίας, nestor.teipel.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σαν σήμερα: Ψηφίζεται από την Βουλή ο πρώτος Νόμος για το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ), syrostoday.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σημείο αναφοράς του ΕΣΥ του Ανδρέα Παπανδρέου και του Γιώργου Γεννηματά, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
- 1983-2000: Η ακτινογραφία του ΕΣΥ, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
