Της Αναστασίας Στανίτσα,
Το έγκλημα της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας στοιχειοθετείται στο άρθρο 337 ΠΚ, στο δέκατο ένατο κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα στα Εγκλήματα κατά της Γενετήσιας Αξιοπρέπειας κι Οικονομικής Εκμετάλλευσης της Γενετήσιας Ζωής. Το έννομο αγαθό που προστατεύεται στη διάταξη του 337 ΠΚ είναι αυτό της γενετήσιας αξιοπρέπειας και συγκεκριμένα της κοινωνικής υπόστασης και της τιμής του ατόμου στο χώρο της γενετήσιας ζωής, ώστε να μην μετατρέπεται σε σεξουαλικό αντικείμενο. Ειδικότερα, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του Άρθρου 337 ΠΚ: «Όποιος με χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα, με προτάσεις που αφορούν γενετήσιες πράξεις, με γενετήσιες πράξεις που τελούνται ενώπιον άλλου ή με επίδειξη των γεννητικών του οργάνων, προσβάλλει βάναυσα την τιμή του άλλου, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα (1) έτος ή χρηματική ποινή». Επομένως, το έγκλημα του 337 ΠΚ είναι κοινό, με την έννοια ότι μπορεί να τελεστεί από τον οποιοδήποτε («όποιος»), και σε κάθε περίπτωση είναι δυνατή η τέλεση του με τέσσερις τρόπους.
Καταρχάς, ως προς τον πρώτο τρόπο τέλεσης («χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα»), νοούνται εκείνες οι πράξεις οι οποίες ναι μεν δεν συνιστούν γενετήσια πράξη, δηλαδή, όπως προκύπτει από την παράγραφο 2 του 336 ΠΚ, συνουσία κι οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις, αλλά προϋποθέτουν την επαφή του δράστη με το θύμα, η οποία σύμφωνα με την άποψη του Συνηγόρου πρέπει να είναι σωματική. Τέτοιες πράξεις είναι οι διασπασμοί (δηλαδή το φιλί, οι ψαύσεις κι οι θωπείες (δηλαδή τα χάδια). Έπειτα, ως προς τον δεύτερο τρόπο τέλεσης, («οι προτάσεις που αφορούν γενετήσια πράξη»), νοούνται οι προτάσεις εκείνες με τις οποίες ο δράστης αναφέρεται σε τέλεση συνουσίας ή στα υποκατάστατά της. Τρίτος τρόπος τέλεσης είναι «οι γενετήσιες πράξεις που τελούνται ενώπιον άλλου», δηλαδή, όταν τελείται η πράξη της συνουσίας κι οι υπόλοιπες αυξημένης βαρύτητας πράξεις ενώπιον του θύματος, το οποίο, προφανώς, δεν έχει συμφωνήσει στη θέασή τους. Απαραίτητο είναι να πραγματοποιούνται οι παραπάνω πράξεις μπροστά στον παθόντα σε χρόνο πραγματικό. Τέλος, τέταρτος τρόπος τέλεσης είναι «η επίδειξη γενετήσιων οργάνων του δράστη», δηλαδή η έκθεση και παρουσίαση των γενετήσιων οργάνων του δράστη σε πραγματικό χρόνο κι όχι μέσω φωτογραφίας, η οποία προβολή συνιστά προσβολή της τιμής αλλά θα ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο του εγκλήματος της εξύβρισης του 361 ΠΚ.
Πιο συγκεκριμένα, για να μπορέσει να θεμελιωθεί ευθύνη του δράστη, θα πρέπει να θίγεται βάναυσα η τιμή του θύματος, δηλαδή να γίνεται με τρόπο αγενή που να οδηγεί σε σοβαρή μείωση της τιμής του. Ωστόσο, η έννοια του «βάναυσα» θα πρέπει να προσδιορίζεται αντικειμενικά σε κάθε περίπτωση με βάση τις κρατούσες αντιλήψεις σε ορισμένο τόπο και χρόνο. Σχετικά με την υποκειμενική υπόσταση του δράστη απαιτείται δόλος, έστω κι ενδεχόμενος, με την έννοια ότι ο δράστης θα πρέπει τουλάχιστον, προκειμένου να του καταλογιστεί η αξιόποινη πράξη του 337 ΠΚ, να γνωρίζει το ενδεχόμενο η πράξη του, δηλαδή η μυϊκή του ενέργεια να οδηγεί αιτιακά στο αποτέλεσμα της προσβολής της τιμής και να το αποδέχεται. Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με το εδάφιο β’ της παραγράφου 1 για τη δίωξη του εγκλήματος απαιτείται έγκληση, εκτός αν ο παθών είναι ανήλικος. Ενώ αν ο παθών είναι ανήλικος νεότερος των 12 ετών προβλέπεται φυλάκιση δύο (2) ετών και χρηματική ποινή.
Στην παράγραφο 3 του Άρθρου 337 ΠΚ τυποποιείται η διαδικτυακή προσβολή της τιμής των ανηλίκων που δεν έχουν συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας τους, δηλαδή η «προσβολή μέσω του διαδικτύου ή άλλων μέσων ή τεχνολογιών πληροφορικής». Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 3: «Ενήλικος, ο οποίος μέσω διαδικτύου ή άλλων μέσων ή τεχνολογιών πληροφορικής αποκτά επαφή με πρόσωπο που δεν συμπλήρωσε τα δέκα πέντε (15) έτη και με χειρονομίες ή προτάσεις προσβάλλει τη τιμή του ανηλίκου στο πεδίο της γενετήσιας ζωής του, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών. Αν επακολούθησε συνάντηση, ο ενήλικος τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) ετών».
Επομένως, δράστης του συγκεκριμένου εγκλήματος μπορεί να είναι μόνο ενήλικος, δηλαδή πρόσωπο που συμπλήρωσε το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του κι άρα πρόκειται για ένα έγκλημα ιδιαίτερο. Η αξιόποινη συμπεριφορά του δράστη είναι σύνθετη, καθώς προϋποθέτει αρχικά την απόκτηση επαφής με τον ανήλικο, με άλλα λόγια προσέγγιση και διαμόρφωση προσωπικής σχέσης μαζί του. Έπειτα η απόκτηση της παραπάνω επαφής πρέπει να γίνεται μέσω διαδικτύου ή άλλων μέσων και τεχνολογιών πληροφορικής καθώς και να προβαίνει ο δράστης σε χειρονομίες ή προτάσεις που να προσβάλλουν τη τιμή του ανηλίκου στο επίπεδο της γενετήσιας ζωής. Στην περίπτωση που πραγματοποιείται μόνο συνάντηση με τον ανήλικο, δηλαδή ακόμα κι αν δεν τελέστηκαν χειρονομίες ή προτάσεις γενετήσιου χαρακτήρα καθώς και γενετήσιες πράξεις, τότε επαυξάνεται ακόμη περισσότερο η ποινή σε τρία έτη.
Τέλος, στην τέταρτη παράγραφο του άρθρου 337 ΠΚ τυποποιείται το έγκλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο. Οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε σχέση εργασιακής εξάρτησης με τον εργοδότη τους κι άρα σε ευάλωτη θέση. Γι’ αυτόν το λόγο έχει καθιερωθεί κι η αντίστοιχη διάταξη, ώστε, αν προβεί σε χειρονομίες ή διατυπώσει προτάσεις γενετήσιου χαρακτήρα, τότε θεμελιώνεται ευθύνη του δράστη. Στην περίπτωση αυτή, δεν υφίστατο στη νομοτυπική μορφή της διάταξης το στοιχείο της «βάναυσης» προσβολής της τιμής, ακριβώς λόγω της ευάλωτης θέσης του θύματος το οποίο είτε εξαρτάται ήδη εργασιακά από τον δράστη είτε είναι στη διαδικασία αναζήτησης εργασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, Εγκλήματα κατά προσωπικών αγαθών, 5η έκδοση, Νομική Βιβλιοθήκη, 2023.
