Του Λάμπρου Κουρή,
Σ’ αυτό το άρθρο θα ειπωθούν τα γεγονότα στις αναφερόμενες περιοχές κατά την αναγραφόμενη περίοδο. Όπως συμβαίνει συνήθως, η εξιστόρηση των γεγονότων θα ξεκινήσει από την Ιταλία. Ας αρχίσουμε.
Στο βασίλειο των Λομβαρδών, υπήρξε αστάθεια μέχρι το 712, χρονιά που ανέλαβε ο βασιλιάς Λιουτπράνδος (712—744). Κατά τη βασιλεία του, μπήκε σε πόλεμο με την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το 743, κατείχε για λίγο τη Ραβέννα, αφού πήρε τα μισά εδάφη του ομώνυμου εξαρχάτου. Μια δεκαετία νωρίτερα, κατέκτησε τα δουκάτα του νότου. Ο διάδοχος Αϊστούλφος (749—756) κατέκτησε τη Ραβέννα το 751 και έβαλε τέλος στο εξαρχάτο της Ραβέννας.
Κατά τη δεκαετία του 740, οι πάπες άρχισαν να έχουν καλές σχέσεις με τους Καρολίδες της Φραγκίας, κάτι που άλλαξε την κατάσταση για τους Λομβαρδούς. Τα έτη 754 και 756, το βασίλειο των Λομβαρδών δέχτηκε επίθεση από τους Φράγκους, οι οποίοι κατέκτησαν τη Ραβέννα παρά τη διαμαρτυρία των κατοίκων, αλλά και των ανατολικορωμαίων. Ο τελευταίος Λομβαρδός βασιλιάς, ο Δεσιδέριος, έκανε γάμο με την άρχουσα δυναστεία της Φραγκίας και κράτησε τα νότια δουκάτα. Το 772—773, ωστόσο, απείλησε τη Ρώμη και ο Καρλομάγνος, ο νέος βασιλιάς των Φράγκων, ο οποίος επιτέθηκε και διέλυσε το βασίλειο των Λομβαρδών, εκείνη την περίοδο.
Επόμενη στάση αποτελεί ο υπαίτιος της καταστροφής του βασιλείου της Λομβαρδίας, η Φραγκία. Ο βασιλιάς Πεπίνος, νικητής του Τερτρύ (687), κατακτώντας την περιοχή της Φρισίας —στη σημερινή Ολλανδία— θέλησε να εκχριστιανίσει τους ντόπιους. Το 695, στέλνει τον αγγλοσάξονα μοναχό Βιλλιβρόδο στη Ρώμη, ώστε να χρηστεί επίσκοπος Φρισίας. Ο Πεπίνος πεθαίνει το 714 και στη διαμάχη επικρατεί ο Κάρολος Μαρτέλος. Η σημαντικότερη στιγμή του Καρόλου Μαρτέλου στο θρόνο, πιθανόν, να είναι η μάχη στην περιοχή της Τουρ, στην οποία ανέκοψε την ορμή του Αραβικού χαλιφάτου. Αυτή η μάχη συνέβη το 732, 100 χρόνια μετά από την αρχή της αραβικής κατάκτησης. Παρά τις καλές σχέσεις με την Εκκλησία, ο Κάρολος Μαρτέλος χρησιμοποίησε τις εκκλησιαστικές γαίες για την οργάνωση του στρατού. Πέθανε το 741, έχοντας χρησιμοποιήσει τον προσηλυτισμό στο Χριστιανισμό, για να επεκτείνει το βασίλειό του.
Μετά τον θάνατό του, ανέλαβαν οι γιοί του, Πεπίνος ο Βραχύς και Καρλομάνος. Ο δεύτερος αποσύρθηκε σε μοναστήρι, το 747. Το 751, ο Πεπίνος χρίζεται βασιλιάς από τον Αρχιεπίσκοπο Βονιφάτιο, ο οποίος πέθανε στη Φρισία το έτος 754. Ο βασιλιάς Πεπίνος πέρασε τη βασιλεία του, πολεμώντας τους Λομβαρδούς. Το 757, παραχώρησε ό,τι κατέκτησε στην Εκκλησία. Με τον θάνατο του Πεπίνου, το 768, το βασίλειο χωρίστηκε ξανά. Οι νέοι βασιλιάδες ήταν οι αδερφοί, Καρλομάνος και Κάρολος. Ο Καρλομάνος πέθανε το 771, ενώ ετοιμαζόταν για πόλεμο με τον αδελφό του. Ο Κάρολος, λοιπόν, μπορούσε να κυριαρχήσει σε μεγάλο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Νότια της Φραγκίας, στην Ιβηρική, τα προβλήματα συνεχίζονταν. Οι διάδοχοι του Ουάμβα έριξαν το φταίξιμο στους Εβραίους. Τους φόβιζαν με σκλαβιά, ενώ τους ανάγκασαν να ασπαστούν τον Χριστιανισμό. Το 710, ανέλαβε ο δούκας Ροδέριχος, αντί του γιού του βασιλιά Βιτίζα, χάρη στη βοήθεια των ευγενών. Ένα χρόνο μετά, το 711, γίνεται η επίθεση των Αράβων. Στις 19 Ιουλίου του ίδιου έτους, γίνεται η μάχη του Γουαδαλέτε, με τους Άραβες να νικούν υπό τις διαταγές του Ταρίκ Ιμπν Ζιγιάντ. Οι Βησιγότθοι θα περιοριστούν στη βόρεια σημερινή Ισπανία και θα αρχίσει η περίοδος της Ανακατάκτησης (Reconquista).
Στη συνέχεια θα γίνει αναφορά για την Αγγλία και συγκεκριμένα, για το βασίλειο της Μερκίας. Τον 7ο και τον 8ο αιώνα, η Μερκία ήταν το δυνατότερο βασίλειο στη Βρετανία. Το 676, επί βασιλέως Έθελρεντ, η Μερκία πήρε το Ρότσεστερ από το Κεντ. Το 679, σκοτώθηκε σε μάχη ο αδερφός του βασιλιά Έκφριθ της Νορθουμβρίας, ο Έλφουινε. Με παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου Θεοδώρου του Καντέρμπουρυ, οι εχθροπραξίες σταμάτησαν. Ο Έθελρεντ αποφάσισε, το 704, να αποσυρθεί και να γίνει μοναχός. Κατά τη μοναρχία του Έθελμπαλντ (716—756), το βασίλειο της Μερκίας δυνάμωσε ακόμα περισσότερο, αλλά αυτό έγινε μετά τον θάνατο του βασιλιά Ουίτρεντ του Κεντ και την παραίτηση του Ίνε του Ουέσσεξ, το 725 και 726 αντίστοιχα. Εκείνη την περίοδο, το Έσσεξ χάνει το Λονδίνο από τη Μερκία.
Από το 749 και μετά, οι εκκλησίες είχαν ως μόνο καθήκον να πληρώνουν για την επισκευή γεφυρών και κατασκευή οχυρών. Το 757, ο Έθελμπαλντ δολοφονείται από τους ακολούθους του. Και φτάνουμε στη βασιλεία του Όφφα (757—796). Το σήμα κατατεθέν της βασιλείας του ήταν η γνωστή Τάφρος του Όφφα, η οποία χτίστηκε για να απωθήσει τους Ουαλούς. Επίσης, πρώτος από τους Αγγλοσάξονες, ευθύνεται για την κοπή νομισμάτων με το πρόσωπο του βασιλιά πάνω τους. Ακόμη, μέχρι τον θάνατό του το 796, είχε οικοδομήσει καλές σχέσεις με τον Καρλομάγνο. Τέλος, η έδρα της αρχιεπισκοπής του Καντέρμπουρυ μετακινήθηκε στο Λίτσφιλντ, αλλά αυτή η κίνηση αποδείχθηκε προσωρινή.
Από τη Δύση, μεταφερόμαστε στην ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Νικώντας τους Άραβες στο Μικρασιατικό μέτωπο, η Αυτοκρατορία υπέστη ήττες από τους Βουλγάρους, οι οποίοι κατέβαιναν εκείνη την περίοδο στα Βαλκάνια. Το 681, ο Κωνσταντίνος Δ’ αναγκάστηκε να συνάψει ειρήνη με τους Βουλγάρους και να πληρώνει φόρο υποτέλειας. Από το θάνατο του Κωνσταντίνου, το 685 και μετά, άρχισε η περίοδος της Αναρχίας. Αυτοκράτορες εναλλάσσονταν με γρήγορους ρυθμούς και τα εδάφη της Αφρικής χάθηκαν, αφού είχαν κατακτηθεί από τους Άραβες. Ο πιο γνωστός Αυτοκράτορας της περιόδου αυτής, φαίνεται να είναι ο Ιουστινιανός Β’. Βασίλεψε δύο φορές, δηλαδή τα έτη 685—695 και 705—711. Η δεύτερη βασιλεία του ήταν γεμάτη εκδίκηση κατά αυτών, που τον αδίκησαν, καθώς τον εξόρισαν στην Κριμαία, αφού πρώτα του κόψουν τη μύτη. Λόγω αυτού του γεγονότος, θα μείνει γνωστός στην ιστορία ως ο Ιουστινιανός ο Ρινότμητος. Η ταραγμένη αυτή περίοδος θα τελειώσει το 717, με την ανάρρηση της δυναστείας του Αμορίου.
Ο νέος Αυτοκράτορας, Λέων Γ’ (717—741), μόλις ανέλαβε το θρόνο, είχε να αντιμετωπίσει τη δεύτερη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες (717—718). Ο στόλος της Αυτοκρατορίας συνήθιζε να «σώζει την κατάσταση». Επί Λέοντος Γ’, θα αρχίσει η διαμάχη γνωστή ως Εικονομαχία, το έτος 726. Επί Κωνσταντίνου Ε’ (741—775), η Αυτοκρατορία χάνει τη Ραβέννα —όπως βλέπουμε στην παράγραφο με τους Λομβαρδούς. Μπόρεσε, όμως, να χτυπήσει τους Άραβες στην βόρεια Συρία, στην Μεσοποταμία και στην Αρμενία και να νικήσει τους Βουλγάρους σε μια σειρά εκστρατειών. Γι’ αυτό το λόγο, οι Βούλγαροι δεν «ενόχλησαν» την Αυτοκρατορία για τις επόμενες δεκαετίες. Τέλος, λόγω της εχθρικής του στάσης προς τις εικόνες, ο Κωνσταντίνος Ε’ στράφηκε κατά των εικονόφιλων μοναχών.
Συνοψίζοντας, περνάει άλλος ένας αιώνας σημαντικών αλλαγών. Βλέπουμε τοπικούς ηγεμόνες να κυριαρχούν στη Βρετανία, με τη Φραγκία να κυβερνάται από μια νέα δυναστεία, μέχρι να αναλάβει ο Καρλομάγνος, ο οποίος κατακτά τα εδάφη των Λομβαρδών. Στην Ιβηρική, προελαύνουν οι Άραβες, ενώ αποτυγχάνουν να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη. Καταλήγοντας, η ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία περνάει από τη μια κρίσιμη περίοδο στην άλλη, ενώ απωθεί εξωτερικούς εχθρούς, όπου μπορεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ι. Καραγιαννόπουλος (2001), Το Βυζαντινό Κράτος, Εκδ. Βάνιας
- Nicholas David (2013), Η Εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου (312—1500): Κοινωνία, Διακυβέρνηση και Σκέψη στην Ευρώπη, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
- Βυζαντινή Αυτοκρατορία, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
