Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η κατάρρευση του στέγαστρου στον σιδηροδρομικό σταθμό του Novi Sad, την 1η Νοεμβρίου, το οποίο στοίχισε τη ζωή σε 15 ανθρώπους, έχει πυροδοτήσει μια βαθιά κρίση στη Σερβία. Το γεγονός αυτό, που συνέβη σ’ έναν σταθμό ο οποίος πρόσφατα είχε υποστεί εκτεταμένη ανακαίνιση στο πλαίσιο ενός φιλόδοξου έργου αναβάθμισης των σιδηροδρομικών υποδομών, δημιούργησε σοβαρά ερωτήματα για την ποιότητα των εργασιών, τη διαφάνεια της διαδικασίας και την ευθύνη των εμπλεκόμενων. Από την πρώτη στιγμή, οι αντιδράσεις υπήρξαν έντονες, με τους φοιτητές να αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις διαμαρτυρίες, που συγκλονίζουν τη χώρα.
Οι φοιτητές, σε μια κίνηση χωρίς προηγούμενο, μπλόκαραν περισσότερες από 40 πανεπιστημιακές σχολές, απαιτώντας λογοδοσία για την τραγωδία. Ανάμεσα στις τρεις βασικές τους απαιτήσεις ήταν η δημοσιοποίηση όλων των εγγράφων, που σχετίζονται με την ανακαίνιση του σταθμού. Η κυβέρνηση της Σερβίας, υπό την πίεση αυτών των διαμαρτυριών, ανακοίνωσε την έναρξη δημοσιοποίησης των σχετικών εγγράφων. Σε μια δήλωση ανέφερε πως όλα τα έγγραφα του Υπουργείου Κατασκευών, Μεταφορών και Υποδομών, τα οποία θα μπορούσαν να αποκαλύψουν ενδεχόμενη εγκληματική ευθύνη, θα γίνουν διαθέσιμα στο κοινό.
Παρά τις διαβεβαιώσεις αυτές, η δυσπιστία παραμένει έντονη. Ο Πρόεδρος, Aleksandar Vucic, σε μια προσπάθεια να κατευνάσει την κατάσταση, ανακοίνωσε την αποφυλάκιση φοιτητών, οι οποίοι είχαν συλληφθεί κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, καθώς και τη δυνατότητα χάριτος σ’ όσους καταδικάστηκαν για ταραχές. Δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει εκπληρώσει τις απαιτήσεις των φοιτητών και τους κάλεσε να επιστρέψουν στα μαθήματά τους. Ωστόσο, οι φοιτητές αντέδρασαν έντονα, δηλώνοντας πως οι απαιτήσεις τους παραμένουν ανεκπλήρωτες. Σε μια ανακοίνωση, ανέφεραν πως οι υπεύθυνοι για τη βία κατά ειρηνικών διαδηλωτών, ειδικά κατά τη διάρκεια μιας σιωπηλής διαμαρτυρίας στη μνήμη των θυμάτων, δεν έχουν ακόμη λογοδοτήσει.
Η τραγωδία αυτή έχει ρίξει φως σε βαθύτερα προβλήματα διακυβέρνησης και διαφάνειας στη Σερβία. Ο σταθμός του Novi Sad ανακαινίστηκε στο πλαίσιο ενός κινεζικής ηγεσίας έργου αναβάθμισης των σιδηροδρομικών υποδομών, το οποίο υποτίθεται ότι θα έφερνε την υποδομή της χώρας σε ευρωπαϊκά πρότυπα. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 2021 και παρουσιάστηκαν δημόσια το 2022, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Παρά τις διαβεβαιώσεις ότι το έργο είχε ολοκληρωθεί, σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα, η κατάρρευση έδειξε μία διαφορετική πραγματικότητα. Οι πρώτες δηλώσεις του Vucic και του Πρωθυπουργού, Milos Vucevic, προσπάθησαν να αποσυνδέσουν το στέγαστρο από τις πρόσφατες εργασίες, κάτι που προκάλεσε περαιτέρω αμφιβολίες και οργή στην κοινή γνώμη.
Οι φοιτητικές διαδηλώσεις δεν περιορίστηκαν μόνο στην έκφραση πένθους για τα θύματα. Οι εικόνες της βίαιης καταστολής ειρηνικών διαμαρτυριών, όπως αυτής της 15λεπτης σιγής, πυροδότησαν ακόμα μεγαλύτερη οργή και ενίσχυσαν το αίσθημα της αδικίας. Οι φοιτητές τονίζουν ότι οι επιθέσεις αυτές, τόσο λεκτικές όσο και σωματικές, καταδεικνύουν μια προσπάθεια φίμωσης κάθε φωνής, που απαιτεί λογοδοσία. Αυτό το κύμα αντίστασης, το οποίο ξεκίνησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου και εξαπλώθηκε, έχει αποκτήσει πλέον έναν ευρύτερο συμβολισμό: δεν αφορά μόνο την τραγωδία του Novi Sad, αλλά και τη γενικότερη αίσθηση έλλειψης δικαιοσύνης και διαφάνειας στη χώρα.
Καθώς οι μέρες περνούν, οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται, παρά τις κυβερνητικές προσπάθειες να παρουσιαστεί η κρίση ως λυμένη. Το ερώτημα, το οποίο τίθεται, είναι αν η δημοσιοποίηση των εγγράφων θα προσφέρει τις απαντήσεις, που ζητά η κοινωνία ή αν θα αποτελέσει μια ακόμα επιχείρηση απόκρυψης της πραγματικότητας. Ο τρόπος, κατά τον οποίο η κυβέρνηση διαχειρίζεται την κρίση αυτή, έχει ήδη αφήσει βαθιά σημάδια στην εμπιστοσύνη του κόσμου προς τους θεσμούς.
Η κατάρρευση του στέγαστρου έχει μετατραπεί σε σύμβολο ενός μεγαλύτερου αγώνα: την απαίτηση για διαφάνεια, δικαιοσύνη και αλλαγή. Η αντίσταση των φοιτητών, παρά την πίεση και την καταστολή, δείχνει ότι οι φωνές για λογοδοσία δεν μπορούν να σιγήσουν τόσο εύκολα. Στη Σερβία, η τραγωδία αυτή δεν είναι πλέον απλώς μία υπόθεση κατασκευαστικής αποτυχίας· είναι ένα καθρέφτισμα των δομικών προβλημάτων μίας ολόκληρης κοινωνίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Serbia Students Continue Protests Despite Government Concessions, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
