Της Δεφνέ Μπερέν Ισμαήλ,
Από τις βασικότερες ανατομικές γνώσεις είναι το γεγονός ότι η καρδιά μας βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του στέρνου μας. Σκεφτήκατε ποτέ αν μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που έχουν την καρδιά τους στη δεξιά πλευρά; Είναι τόσο δεδομένο η καρδιά μας να βρίσκεται στα αριστερά; Η απάντηση είναι όχι! Δεν είναι λίγα τα άτομα που έχουν την καρδιά τους στη δεξιά πλευρά του σώματός τους. Αυτή η ανατομική παραλλαγή είναι γνωστή ως δεξιοκαρδία και αποτελεί μια συγγενή κατάσταση, δηλαδή παρουσιάζεται με τη γέννηση του ατόμου. Η δεξιοκαρδία είναι μια περίπτωση αναστροφής οργάνων, η οποία παρατηρείται σε 1 στα 1000 άτομα (0,1%).
Μορφές αναστροφής των οργάνων
● Πλήρη αναστροφή των οργάνων: Σε αυτήν την περίπτωση, όλα τα σπλαχνικά όργανα αλλάζουν θέση, όμως εφόσον δεν αλλάζει η σχέση μεταξύ των οργάνων οι περισσότεροι άνθρωποι δεν εμφανίζουν συμπτώματα.
● Λεβοκαρδία: Η καρδία δεν βρίσκεται παράλληλα με τα υπόλοιπα όργανα, γεγονός που δημιουργεί κίνδυνο έλλιπής λειτουργίας της καρδιάς. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτεί χειρουργική επέμβαση για να διορθωθεί η θέση της καρδιάς.
● Ετεροταξία: Η θέση της καρδιάς είναι αδύνατον να προσδιοριστεί. Σε αυτούς τους ασθενείς, το ήπαρ μπορεί να βρίσκεται στο κέντρο του σώματος, ο σπλήνας να λείπει ή να υπάρχει σε πολλαπλά μικρά τμήματα, ενώ το έντερο μπορεί να παρουσιάζει ανατομικές ανωμαλίες.
Επίσης, όταν η καρδιά μετακινείται στη δεξιά πλευρά του θώρακα, η κατάσταση ονομάζεται “situs inversus totalis”. Αντίθετα, όταν η καρδιά παραμένει στην κανονική της θέση, δηλαδή στην αριστερή πλευρά του θώρακα, ενώ τα υπόλοιπα όργανα είναι ανεστραμμένα, η κατάσταση αυτή –πολύ πιο σπάνια (1 στους 2.000.000)– ονομάζεται “situs inversus incompletus”.
Αίτια
Συνήθως είναι αυτοσωμική υπολειπόμενη γενετική κατάσταση, όμως μπορεί να συνδεθεί και με το χρωμόσωμα Χ. Οι 25% των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν την αναστροφή των οργάνων έχουν την πρωτοπαθή δυσκινησία των βλεφαρίδων (PCD). Η πρωτοπαθή δυσκινησία των οργάνων χαρακτηρίζεται από τη δυσλειτουργία των βλεφαρίδων που εμφανίζονται κατά την περίοδο της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Η κατάλληλη λειτουργία των συγκεκριμένων βλεφαρίδων καθορίζει τη σωστή θέση των οργάνων (πχ. καρδιά στα αριστερά). Για αυτόν τον λόγο, τα έμβρυα που έχουν δυσκινησία των βλεφαρίδων, έχουν 50% πιθανότητα να αναπτύξουν αναστροφή των οργάνων.
Τι ισχύει ανατομικά; Όπως είναι αναμενόμενο, η κατάσταση επηρεάζει όλες τις δομές που βρίσκονται στον χώρο του θώρακα και της κοιλιάς. Η καρδιά βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του θώρακα, ενώ το στομάχι και ο σπλήνας στη δεξιά πλευρά της κοιλιάς. Αντίστοιχα, το ήπαρ και η χοληδόχος κύστη βρίσκονται στην αριστερή πλευρά. Οι θάλαμοι της καρδιάς είναι επίσης αντιστραμμένοι, με τον δεξιό κόλπο να βρίσκεται στα αριστερά και τον αριστερό κόλπο στα δεξιά. Ακόμη, η δομή των πνευμόνων είναι αντίθετη, καθώς ο αριστερός πνεύμονας έχει τρεις λοβούς και ο δεξιός μόνο δύο. Τέλος, τα έντερα, τα αιμοφόρα αγγεία, τα νεύρα και τα λεμφαγγεία είναι κι αυτά τοποθετημένα σε καθρέφτη σε σχέση με τη φυσιολογική διάταξη.
Συμπτώματα
Τα άτομα με αναστροφή οργάνων που δεν έχουν συγγενείς καρδιακές ανωμαλίες μπορούν να ζήσουν μια απολύτως φυσιολογική και υγιή ζωή, χωρίς επιπλοκές λόγω της ανατομικής τους ιδιαιτερότητας. Ωστόσο, περίπου το 5-10% αυτών εμφανίζουν συγγενείς καρδιακές παθήσεις, συχνότερα προβλήματα όπως η μεταφορά των μεγάλων αγγείων. Η πιθανότητα καρδιακών ανωμαλιών αυξάνεται δραματικά (έως και 95%) σε περιπτώσεις αναστροφής οργάνων με λεβοκαρδία. Σε πολλές περιπτώσεις, τα άτομα με αναστροφή οργάνων δεν γνωρίζουν την ιδιαιτερότητα της ανατομίας τους μέχρι να υποβληθούν σε εξετάσεις για άσχετες καταστάσεις και τα συμπτώματά τους μπορεί να εμφανίζονται σε λάθος πλευρά. Γι’ αυτό, η γνώση της αναστροφής των οργάνων είναι κρίσιμη για την ταχύτερη και ακριβέστερη διάγνωση. Επιπλέον, τα άτομα με αυτήν την πάθηση είναι σημαντικό να ενημερώνουν τους γιατρούς τους πριν από εξετάσεις ή επεμβάσεις.
Η αναστροφή των οργάνων περιπλέκει, επίσης, τις μεταμοσχεύσεις, καθώς τα όργανα από φυσιολογικούς δότες δεν ταιριάζουν απόλυτα στην αντίστροφη ανατομία. Για παράδειγμα, σε μεταμόσχευση καρδιάς, τα αιμοφόρα αγγεία του δότη πρέπει να προσαρμοστούν με μεγάλη ακρίβεια, ώστε να λειτουργήσουν σωστά στο σώμα του λήπτη με αναστροφή οργάνων.
Διάγνωση
● Ακτινογραφία
● Υπερηχογράφημα
● Αξονική τομογραφία (CT)
● Μαγνητική τομογραφία (MRI)
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Situs Inversus: Η ιστορία πίσω από τον καθρέφτη, In the nucleus, διαθέσιμο εδώ
- Medical Definition of Situs Inversus, Medicine Net, διαθέσιμο εδώ
