Του Ναπολέοντα – Σάββα Γρίβα,
Πριν λίγα χρόνια η ανθρωπότητα συγκλονίστηκε από την πανδημία του κορονοϊού, μία πανδημία που όμοιά της δεν είχε ξαναϋπάρξει, από την εποχή, τουλάχιστον, όπου έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην ιατρική. Σχεδόν πέντε χρόνια αργότερα και με την πλειονότητα των ανθρώπων παγκοσμίως να έχουν εμβολιαστεί, η πανδημία αυτή ανήκει μια για πάντα στο παρελθόν. Έχετε ποτέ, όμως, αναρωτηθεί ποιος ή ποιοι ανακάλυψαν το εμβόλιο για τον κορονοϊό, συντελώντας τα μέγιστα στη διάσωση εκατομμύριων ανθρώπων παγκοσμίως;
Το γεγονός πως οι περισσότεροι δεν το γνωρίζουμε είναι ανησυχητικό και τραγικό συγχρόνως, καθώς αποτελεί απτή απόδειξη του τεράστιου προβλήματος της εποχής μας που ακούει στο όνομα της υπερπροβολής «λανθασμένων» προσώπων, οι οποίοι λειτουργούν ως πρότυπα — και όχι αυτών που θα έπρεπε. Φυσικά, η ευθύνη αυτή βαραίνει περισσότερο από κάθε άλλον τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία, στην πλειονότητά τους, «φροντίζουν» να παρέχουν… ενδελεχές και… εκτενές ρεπορτάζ για την προσωπική ζωή των “stars”, δίνοντας ελάχιστη σημασία στους ανθρώπους του πνεύματος. Αν αναλογιστούμε δε και το γεγονός πως τα πρότυπα της κοινωνίας είναι ευτελή και ιδιαιτέρως χαμηλού επιπέδου, ίσως αντιληφθούμε την τραγικότητα της κατάστασης. Πρότυπο ελαχίστων, αν όχι κανενός, αποτελούν οι Ολυμπιονίκες, άνθρωποι οι οποίοι, παρότι προπονούνται υπό δυσμενείς συνθήκες και χωρίς τον απαιτούμενο εξοπλισμό, συχνά, λαμβάνουν σημαντικές διακρίσεις και μας κάνουν περήφανους. Αλλά, αλήθεια, έχετε δει πολλές φορές τα επιτεύγματα κορυφαίων αθλητών, όπως του Πετρούνια και του Τεντόγλου, να κατέχουν μία δεσπόζουσα θέση στην ελληνική επικαιρότητα; Αμφιβάλλω…
Στην αρχαία Ελλάδα, είχε διακριθεί ο Αριστοφάνης χάρη στη σάτιρα που προσέφερε μέσω των θεατρικών του παραστάσεων, την ώρα που στην Ελλάδα σήμερα, λαοφιλείς και αγαπητοί είναι αυτοί που προσφέρουν την ευτελή σάτιρα. Πλέον, δεν έχει αντικατασταθεί μόνο το έξυπνο και πνευματώδες χιούμορ από την ευτελή σάτιρα, αλλά παρατηρείται, ευρύτερα, πως η έννοια της ψυχαγωγίας μοιάζει να έχει αντικατασταθεί, σχεδόν ολοκληρωτικά, από αυτήν της διασκέδασης. Γίνεται λόγος ακόμη και για κακής ποιότητας μουσική στις μέρες μας, μουσική η οποία είναι και ιδιαιτέρως δημοφιλής, ωστόσο! Κάποτε οι στίχοι ήταν όλο νόημα, σε πλήρη αντιδιαστολή με τώρα, όπου όσο κι αν προσπαθήσει κανείς πολλές φορές, νόημα στους στίχους δεν θα βρει… Και αυτό, σε μεγάλο βαθμό, επειδή οι καλλιτέχνες, χρησιμοποιώντας έναν ιδιαίτερο —και συμβατό με τη νεολαία— κώδικα επικοινωνίας, χαρακτηριστικό του οποίου αποτελεί το υβριστικό λεξιλόγιο, συναρπάζουν το κοινό τους, αδιαφορώντας οι περισσότεροι, για την κοινωνική ευθύνη που ως καλλιτέχνες, αλλά και γενικότερα ως άτομα αυξημένης δημοτικότητας, φέρουν. Με στίχους που συχνά προάγουν τη βία και την εγκληματικότητα, τον πάσης φύσεως ρατσισμό, καθώς και τη χρήση εξαρτησιογόνων και παράνομων πολλές φορές ουσιών, αποτελούν τα χειρότερα δυνατά πρότυπα για μικρούς και μεγάλους… Το μέγεθος του ανεξέλεγκτα αυξανόμενου αυτού προβλήματος δεν πέρασε απαρατήρητο ούτε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο (!), όπου μάλιστα υπήρξε και τροπολογία περί άσκησης ποινικής δίωξης στους καλλιτέχνες των οποίων το «έργο» αποτελεί αρνητική επιρροή για τη συνείδηση και τη συμπεριφορά των πολιτών μίας ήδη νοσηρής κοινωνίας.
Εξ’ ορισμού, η λέξη πρότυπο υποδηλώνει τον θαυμασμό που τρέφουμε για κάποιον άνθρωπο, έναν άνθρωπο του οποίου τη ζωή θα θέλαμε, αν ήταν εφικτό, να μιμηθούμε. Η επιρροή που μπορεί να λάβει καθένας μας από το πρότυπό του ενίοτε μπορεί να αποδειχθεί ισχυρή, προχωρώντας ακόμη και σε αλλαγή του τρόπου ένδυσης ή ακόμη της ομιλίας και των ενδιαφερόντων του. Όλα για την επίτευξη του ίδιου σκοπού να προσπαθήσουμε να τους μοιάσουμε. Και κάτι τέτοιο, υπό προϋποθέσεις, φυσικά, δεν είναι κατακριτέο! Πρότυπο πόσων και πόσων νεαρών όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν οι Lionel Messi και Cristiano Ronaldo; Οι άνθρωποι πολλές φορές στο όνομα των προτύπων αντλούν το απαιτούμενο κίνητρο και την αφοσίωση στην προσπάθειά τους να εκπληρώσουν το δύσκολο όνειρό τους, με το να τους μοιάσουν. Το πρόβλημα όμως, έγκειται συχνά στο γεγονός πως όσο επιτυχημένος κι αν θεωρείται στον επαγγελματικό τομέα, αυτό δεν διασφαλίζει και την ύπαρξη της ανθρώπινής του ιδιότητας… Είναι, δυστυχώς, σύνηθες, τα «πρότυπα» να αντιμετωπίζουν κατηγορίες για παραβατική συμπεριφορά, σεξουαλική κακοποίηση, φοροδιαφυγή και οτιδήποτε άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί. Αν τέτοιας φύσεως είναι τα πρότυπα που έχουν οι περισσότεροι στις μέρες μας, τότε και μόνοι σας αντιλαμβάνεστε που βαδίζουμε…
Σε καμία περίπτωση, δεν μπορεί να υποτιμηθεί ο κόπος που κατέβαλαν ορισμένοι στον μακρύ και δύσκολο δρόμο που ακολούθησαν, με τερματικό σταθμό την αναγνωρισιμότητα, τη δημοτικότητα και την αποδοχή. Δεν είναι ανάγκη να τους κρίνουμε ούτε για την πλουσιοπάροχη αμοιβή τους ούτε για αυτό που προσφέρουν. Χρέος μας, όμως, αποτελεί με κριτική σκέψη να μπορούμε να διακρίνουμε το ευτελές από το ποιοτικό και, βάσει αυτού, να παίρνουμε τις αποφάσεις μας. Η δύναμη της μάζας είναι τέτοια που καθιστά ανέφικτη την αλλαγή των νοσηρών τάσεων που επικρατούν στη ματαιόδοξη αυτή κοινωνία. Ο μόνος τρόπος, συνεπώς, είναι εμείς να αποστασιοποιηθούμε και να μην αποτελούμε μέρος αυτής της παρωδίας…
