Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η σχέση μεταξύ της Γαλλίας και του Νίγηρα έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα, με τις συνέπειες να εκτείνονται πέρα από τα σύνορα των δύο χωρών, αγγίζοντας την παγκόσμια αγορά ουρανίου και την ευρύτερη γεωπολιτική σκηνή. Οι στρατιωτικοί ηγέτες του Νίγηρα, που ανέλαβαν την εξουσία, ανατρέποντας τον Mohamed Bazoum το 2023, έχουν αναδείξει την απόρριψη της γαλλικής επιρροής σε στρατηγικό στόχο. Η απόφασή τους να πάρουν τον έλεγχο της Somaïr, θυγατρικής της γαλλικής πυρηνικής εταιρείας Orano, σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή σε αυτή τη σύγκρουση.
Η Orano, η οποία παρείχε σημαντικό ποσοστό του ουρανίου που τροφοδοτεί τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Ευρώπης, βρίσκεται πλέον σε οικονομικό αδιέξοδο. Με το Νίγηρα να εμποδίζει τις εξαγωγές ουρανίου, η εταιρεία συσσωρεύει αποθέματα αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων, ενώ οι δραστηριότητές της έχουν ουσιαστικά παραλύσει. Αυτή η κρίση έχει προκαλέσει έντονες ανησυχίες στη Γαλλία, η οποία βασίζεται στην πυρηνική ενέργεια για το 65% της ηλεκτροπαραγωγής της. Αν και υπάρχουν εναλλακτικές πηγές ουρανίου, όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία, η απώλεια του Νίγηρα ως βασικού προμηθευτή δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη.
Η γεωπολιτική διάσταση της κρίσης είναι εξίσου περίπλοκη. Ο Νίγηρας, όπως και άλλες χώρες της Δυτικής Αφρικής, στρέφεται όλο και περισσότερο μακριά από τις παραδοσιακές του συμμαχίες με τη Δύση. Η Ρωσία έχει αποκτήσει ισχυρή παρουσία στην περιοχή, παρέχοντας στρατιωτική υποστήριξη μέσω μισθοφόρων και εδραιώνοντας τη συνεργασία της με χώρες όπως η Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι. Παράλληλα, το Ιράν εμφανίζεται ως πιθανός νέος εταίρος για το Νίγηρα, ενισχύοντας την ανησυχία της Ευρώπης για την κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας.
Η αντιπαλότητα αυτή έχει βαθιές ρίζες. Για πολλούς κατοίκους του Νίγηρα, η γαλλική παρουσία στην εξόρυξη ουρανίου συμβόλιζε την παρατεταμένη αποικιακή επιρροή. Αν και η Somaïr και η Orano λειτουργούσαν με νόμιμες συμφωνίες, υπήρχαν συχνές κατηγορίες ότι η Γαλλία εκμεταλλευόταν τους φυσικούς πόρους της χώρας με χαμηλές τιμές. Αυτή η δυσαρέσκεια καλλιεργήθηκε για δεκαετίες, με τη χούντα να τη χρησιμοποιεί ως μέσο για να ενισχύσει την εθνική υπερηφάνεια και να συσπειρώσει την υποστήριξη του πληθυσμού.
Παρά την οικονομική πίεση που προκαλεί το μπλοκάρισμα των εξαγωγών ουρανίου, η Κυβέρνηση του Νίγηρα δείχνει έτοιμη να πληρώσει το τίμημα. Το νέο έσοδο από τις αυξημένες εξαγωγές πετρελαίου, χάρη σε έναν κινεζικό αγωγό, προσφέρει ένα οικονομικό μαξιλάρι που επιτρέπει στη χούντα να παρακάμψει τις άμεσες οικονομικές συνέπειες. Ταυτόχρονα, οι Γάλλοι αντιμετωπίζουν μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Η απώλεια του Νίγηρα ως προμηθευτή ουρανίου όχι μόνο αναγκάζει τη Γαλλία να αναζητήσει άλλες πηγές, αλλά ενισχύει και την εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Αυτό είναι ιδιαίτερα προβληματικό, δεδομένων των κυρώσεων κατά της Μόσχας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Η κρίση αυτή δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και γεωπολιτική. Η απομάκρυνση του Νίγηρα από τη Γαλλία σηματοδοτεί μια ευρύτερη αλλαγή στη Δυτική Αφρική, όπου πολλές χώρες επαναπροσδιορίζουν τις διεθνείς τους σχέσεις. Η επιρροή της Ρωσίας και άλλων κρατών, όπως η Κίνα και το Ιράν, αυξάνεται, ενώ η Ευρώπη πασχίζει να διατηρήσει τον ρόλο της ως βασικός εταίρος της περιοχής. Σε αυτό το πλαίσιο, η Orano αποτελεί το σύμβολο μιας εποχής που αλλάζει, με τον Νίγηρα να δείχνει πως είναι πρόθυμος να αποτινάξει τις παραδοσιακές εξαρτήσεις του.
Η σύγκρουση Γαλλίας και Νίγηρα δεν είναι απλώς μια πολιτική διένεξη. Είναι η αποκάλυψη μιας βαθύτερης αλλαγής στις ισορροπίες ισχύος, με τις δύο πλευρές να επαναπροσδιορίζουν τις θέσεις τους στον παγκόσμιο χάρτη. Για το Νίγηρα, είναι μια ευκαιρία να διαμορφώσει το μέλλον του χωρίς την επιρροή της Γαλλίας. Για τη Γαλλία, είναι μια πρόκληση να διαχειριστεί την απώλεια ενός από τους πιο σημαντικούς συμμάχους της στην Αφρική. Και για τον κόσμο, είναι μια υπόμνηση ότι οι φυσικοί πόροι και η γεωπολιτική είναι άρρηκτα συνδεδεμένα σε ένα παιχνίδι στρατηγικής που δεν αφήνει περιθώρια για λάθη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- French company Orano loses control of uranium mine to Niger admin, AA, διαθέσιμο εδώ
- How a uranium mine became a pawn in the row between Niger and France, BBC, διαθέσιμο εδώ
