Του Φωκίωνα Δανιηλίδη,
Το 1516, ένας καινούργιος βασιλιάς, ο Λουδοβίκος Β’, ανέβηκε στον ουγγρικό θρόνο, σε ηλικία μόλις 10 χρονών. Δεν μας είναι γνωστό αν οι σύμβουλοί του τον επηρέασαν στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησής του ή αν έπραξε αυτοβούλως. Ωστόσο, η κεντρική εξουσία του βασιλείου κατανοούσε πόσο σημαντική απειλή αποτελούσαν οι Οθωμανοί. Από το πρώτο έτος του στην εξουσία, ο Λουδοβίκος καλούσε τον λαό της Ουγγαρίας να ενωθεί για να αντιμετωπίσει τον Σουλεϊμάν, όμως, οι προσπάθειές του δεν απέδωσαν καρπούς. Οι Ούγγροι είχαν χάσει την εμπιστοσύνη τους στη δυναστεία των Τζατζιέλο, η οποία είχε ευνοήσει, όπως έχει αναφερθεί στο πρώτο μέρος του άρθρου, απροκάλυπτα τους αριστοκράτες στο παρελθόν, αμελώντας, παράλληλα, τις ανάγκες των φτωχών. Το βασίλειο της Ουγγαρίας ήταν διχασμένο και πλήρως ευάλωτο στην έλευση των Τούρκων.
Στις 23 Απριλίου του 1526, ο σουλτάνος Σουλεϊμάν, μαζί με τουλάχιστον 50.000 στρατιώτες και έναν από τους πιο έμπειρους βεζίρηδες, τον Ιμπραήμ Πασά, ξεκίνησε να βαδίζει προς το Βελιγράδι. Η πορεία των Οθωμανών προς την Ουγγαρία διήρκησε 80 μέρες —κατά τη διάρκεια των οποίων χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν πολλές καταιγίδες. Ωστόσο, συνέχισαν να προωθούνται ακάθεκτοι, εξαιτίας του σεβασμού τους προς τον βεζίρη. Μόλις έφτασαν στην πόλη, ο σουλτάνος διέταξε τον Ιμπραήμ να επιτεθεί στην πόλη του Πετροβάραντιν, μίας πόλης που βρισκόταν κοντά στα τουρκο—ουγγρικά σύνορα, την οποία κατέλαβε με σχετική ευκολία. Αφού έπεσε το κεντρικό της οχυρό, ο Σουλεϊμάν συγχώνευσε τον στρατό του με εκείνον του βεζίρη και κινήθηκε βαθύτερα στην επικράτεια των αντιπάλων του.
Έφτασε στον ποταμό Δράβο, αφού κατέκτησε μερικές ακόμη πόλεις, περιμένοντας πως θα συναντούσε εκεί τον ουγγρικό στρατό. Ωστόσο, ο βασιλιάς και οι στρατιώτες του δεν είχαν καταφέρει να φτάσουν στην περιοχή εγκαίρως, στην οποία θα είχαν το στρατηγικό πλεονέκτημα. Αντιθέτως, αν και ο Λουδοβίκος είχε διατάξει να σταλθούν στρατιώτες, με σκοπό να ανακόψουν την πορεία του Σουλεϊμάν, οι αριστοκράτες αρνήθηκαν να τον ενισχύσουν, εκτός αν ηγηθεί ο ίδιος του στρατού. Ως εκ τούτου, ο βασιλιάς αναγκάστηκε να οδηγήσει την ολότητα του Ουγγρικού στρατού στη μάχη, ο οποίος υπολογίζεται πως ήταν περίπου ο μισός από εκείνον των Οθωμανών και δεν κατάφερε να φτάσει στην περιοχή εγκαίρως.
Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στις 26 Αυγούστου του ίδιου έτους, έξω από μία μικρή πόλη ονόματι Μόχατς, καθώς ο Σουλεϊμάν είχε ξεκινήσει την πορεία του προς την πρωτεύουσα των Ούγγρων, την Βούδα. Τελικά, ο Λουδοβίκος και οι σύμβουλοί του αποφάσισαν να πολεμήσουν, παρά το γεγονός πως ο στρατός τους ήταν σημαντικά ασθενέστερος από τους αντιπάλους τους και τα πυροβολικά τους ήταν τεχνολογικά και αριθμητικά υποδεέστερα. Επιπλέον, ο Ιωάννης Ζαπόλυα, όπως και άλλα στρατεύματα των Ούγγρων, βρίσκονταν σε κοντινή απόσταση από τον βασιλιά και θα είχαν τη δυνατότητα να συγχωνεύσουν τους στρατούς τους, αφού υποχωρούσαν προς τον Βορρά. Επομένως, είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί η στάση του Λουδοβίκου στο Μοχάτς. Προέκυψε, πιθανώς, ως φυσική απόρροια της απειρίας του, καθότι το 1526 βρισκόταν σε ηλικία 26 χρονών και δεν είχε συμμετέχει σε καμία πολεμική επιχείριση.
Τρεις μέρες αργότερα, ο ουγγρικός στρατός χωρίστηκε σε τρία τμήματα. Το δεξί μέρος των Ούγγρων αποτελούνταν από 6.000 ιππείς, υπό την ηγεσία του Φρανς Βαττιάνι, του δούκα της Σλοβενίας, το κεντρικό από περίπου 10.000 μισθοφόρους υπό τον αρχιερέα Πάαλ Τομόρι, τον οποίον ο βασιλιάς είχε ορίσει ως τον γενικότερο στρατηγό της μάχης. Το αριστερό διοικούταν από τον Πέτρο Περιένι, τον δούκα της Τέμες, μίας διοικητικής κομητείας, η οποία βρισκόταν εντός της Ουγγρικής επικράτειας. Όσον αφορά τους Οθωμανούς, εκείνοι έφτασαν στην περιοχή μερικές ώρες αργότερα.
Αρχικά, ο Βαττιάνι επιτέθηκε στο πρώτο μέρος των Οθωμανών, που κατέφτασε στο πεδίο της μάχης και κατάφερε να ανακόψει την πορεία του. Ωστόσο, μόλις χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν ολόκληρο το στρατιωτικό δυναμικό των Τούρκων, έγινε φανερό πως δεν είχαν καμία ελπίδα να νικήσουν. Ιδιαίτερα, το ασθενέστερο τμήμα του στρατού, εκείνο του Περιένι, δεν κατάφερε να αντισταθεί επιτυχώς και το ηθικό των Ούγγρων συνετρίβη. Σύντομα, οι στρατιώτες ξεκίνησαν να υποχωρούν, καταδικάζοντας αυτούς, οι οποίοι συνέχισαν να πολεμούν με βέβαιο θάνατο. Ο Λουδοβίκος κατέληξε να πνίγεται, καθώς προσπαθούσε να διαπεράσει έναν κοντινό ποταμό, ενώ όσοι δεν έπεσαν στη μάχη, αιχμαλωτίστηκαν και εκτελέστηκαν. Τις επόμενες μέρες, ο Σουλεϊμάν λεηλάτησε και κατέκτησε τη Βούδα, σηματοδοτώντας την οριστική ήττα του Βασιλείου.
Μετά την ήττα, η ουγγρική αριστοκρατία εξέλεξε δύο διαφορετικούς βασιλείς, τον Φερδινάνδο Α’ της Αυστρίας, τον αδελφό του αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τον Ιωάννη Ζεπόλυα. Ο πρώτος έσπευσε να καταλάβει όσο το δυνατόν περισσότερα εδάφη από τη δυτική Ουγγαρία, ενώ ο δεύτερος δήλωσε υποτέλεια στον σουλτάνο. Η ήττα στο Μόχατς σήμαινε το τέλος της ουγγρικής ανεξαρτησίας, καθώς, πλέον, όλα τα κατάλοιπα της επικράτειας βρίσκονταν υπό ξένη κυριαρχία.
Εν κατακλείδι, η μάχη δεν επέτρεψε στον Σουλεϊμάν να συνεχίσει τις εκστρατείες του στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά κατέληξε να εμπλακεί σε μία σειρά πολέμων με τους Αψβούργους. Ο σημαντικότερος αντίκτυπος του γεγονότος αποτελεί αυτός, που προέκυψε στην εθνική συνείδηση των Ούγγρων, οι οποίοι —μέχρι και σήμερα— χρησιμοποιούν τη φράση «περισσότερα χάθηκαν στο Μόχατς».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σταυριανός Λευτέρης (2000), The Balkans since 1453, Εκδόσεις Hurst
- Finkel Caroline (2007), Οθωμανική Αυτοκρατορία 1300—1923, Αθήνα: Εκδόσεις Διόπτρα
- Tamás Pálosfalvi (2018), From Nicopolis to Mohács: A History of Ottoman-Hungarian Warfare, 1389—1526, Εκδόσεις Brill
- Szabo J.B. (2019), “The Ottoman Conquest in Hungary: Decisive Events (Belgrade 1521, Mohacs 1526, Vienna 1529, Buda 1541) and Results”, στο: The Battle for Central Europe, Λέιντεν: Brill, pp. 263-275
- Perjes G. (1989), The Fall of the Medieval Kingdom of Hungary: Mohacs 1526 — Buda 1541, Boulder, CO: Social Science Monographs
