Του Κωνσταντίνου Αρβανίτη,
Η λεϊσμανίαση είναι μια παρασιτική ασθένεια που οφείλεται σε ενδοκυτταρικό παράσιτο (πρωτόζωο), του γένους Leishmania (Λεϊσμάνια). Οι πιο κοινές μορφές είναι η σπλαγχνική λεϊσμανίαση (καλαζάρ), η δερματική και η βλεννογονοδερματική λεϊσμανίαση. Το καλαζάρ (kala-azar σημαίνει μαύρος πυρετός) προσβάλλει κυρίως τα σκυλιά, αλλά και τα άγρια τρωκτικά, τα άγρια και τα οικόσιτα σαρκοφάγα ζώα, τον άνθρωπο και τα ιπποειδή. Τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά το τσίμπημα μίας μολυσμένης, με το πρωτόζωο, σκνίπας, της λεγόμενη φλεβοτόμος (phlebotomus), η οποία είναι τόσο μικρή που δεν είναι εύκολο να τη διακρίνουμε.
Καλαζάρ στους ανθρώπους
Το καλαζάρ είναι η πιο σοβαρή μορφή λεϊσμανίασης και εμφανίζεται κυρίως σε βρέφη. Πάνω από το 90% των περιπτώσεων σπλαχνικής λεϊσμανίασης ανά τον κόσμο εμφανίζονται στην Ινδία, το Μπακλαντές, το Νεπάλ, το Σουδάν και τη Βραζιλία. Οι περισσότερες από τις χώρες στις οποίες ενδημεί βρίσκονται στην τροπική ή κάτω από την τροπική ζώνη. Προσβάλει πολλά εσωτερικά όργανα (συνήθως το σπλήνα, το ήπαρ και το μυελό των οστών) και είναι πιθανά θανατηφόρος εάν δεν θεραπευθεί. Υπάρχουν και ασυμπτωματικές μορφές. Η νόσος αυτή, σε όσους αναπτύσσουν συμπτώματα, χαρακτηρίζεται από πυρετό (συνήθως υψηλό και διαλείπων), απώλεια βάρους, ωχρότητα, διόγκωση ήπατος, σπληνός και λεμφαδένων, αναιμία και συχνά, πτώση του αριθμού των αιμοπεταλίων και των λευκών αιμοσφαιρίων.
Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις
Η κλινική εξέταση και η καλή λήψη του ιστορικού είναι σημαντική για τη διάγνωση της νόσου. Βασικές εργαστηριακές εξετάσεις περιλαμβάνουν την αναζήτηση του παρασίτου (παρακέντηση λεμφαδένα – χρώση και μικροσκοπική εξέταση ή καλλιέργεια πολφού λεμφαδένα) και την αναζήτηση αντισωμάτων (ανοσοφθορισμός). Επίσης, η νόσος επιβεβαιώνεται από την ανεύρεση λεϊσμανιών στον μυελό των οστών. Σε περιπτώσεις αρνητικού αποτελέσματος μπορεί να αναζητηθούν και στον σπλήνα.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές;
Οι κυριότερες επιπλοκές αφορούν δευτεροπαθείς λοιμώξεις, όπως η στοματίτιδα, η βρογχίτιδα και η σηψαιμία. Αν δε ληφθούν θεραπευτικά μέτρα, στα τελικά στάδια της νόσου έχουμε βλάβες του ήπατος και των νεφρών, κυκλοφορικές διαταραχές (καρδιακή ανεπάρκεια) και βαρύτατη καχεξία, που τελικά οδηγούν στον θάνατο.
Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης
Η θεραπεία είναι κατά βάση συμπτωματική (δηλαδή στοχεύει στην ελάττωση των συμπτωμάτων). Για παράδειγμα, χρήσιμες είναι η χορήγηση αντιπυρετικών για την αντιμετώπιση του υψηλού πυρετού και αντίστοιχα χορήγηση φυλλικού οξέος (τύπος Βιταμίνης B) για αύξηση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων, καθώς και η αποφυγή φαρμάκων που ρίχνουν τις τιμές των αιμοπεταλίων (πχ αντιβιοτικά και διουρητικά). Συχνά, στα άτομα που πάσχουν χορηγείται Glucantime (αντιμονιακή μεγλουβίνη). Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί σπληνεκτομή.
Καλαζάρ στα σκυλιά
Όπως προαναφέρθηκε, τα σκυλιά μπορούν συχνά να εμφανίσουν τη νόσο. Η μόνη προστασία για το σκύλο είναι ο ετήσιος εμβολιασμός του, ο οποίος πρέπει να γίνεται σωστά, βάσει του πρωτοκόλλου της εταιρείας που το παράγει. Όταν ένας σκύλος νοσήσει, αν δε λάβει θεραπευτική αγωγή, οδηγείται στον θάνατο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η νόσος δε μεταδίδεται από σκύλο σε σκύλο, αλλά μόνο με το τσίμπημα της μολυσμένης με το πρωτόζωο σκνίπας (εκτός από σπάνιες επιπτώσεις που είναι εφικτό να μεταδοθεί από σκύλο σε σκύλο, όπως για παράδειγμα μέσω της μετάγγισης αίματος από μολυσμένο ζώο σε υγιές).
Συμπτώματα στις νόσου
Τα συμπτώματα της νόσου, τα οποία συνήθως δεν εκδηλώνονται άμεσα αλλά μετά από μερικούς μήνες ή ακόμη και μερικά χρόνια, είναι τα παρακάτω:
- Δερματικές βλάβες (στο 90% περίπου των περιπτώσεων).
- Σημάδια νεφρικής ανεπάρκειας (υπερβολική ούρηση, υπερβολική δίψα, εμετός, άρνηση φαγητού)
- Νευραλγία (οδυνηρή διαταραχή των νεύρων)
- Πόνος στις αρθρώσεις
- Απώλεια βάρους
- Διόγκωση των λεμφαδένων
- Έντονη απώλεια τριχώματος
- Ρινική αιμορραγία
- Δυσκολία στην κίνηση
- Διάρροια
Θεραπεία της νόσου
Θεραπεία ουσιαστική δεν υπάρχει. Η θεραπεία μπορεί μόνο να μειώσει τη σοβαρότητα της νόσου. Ο σκύλος παραμένει πάντα φορέας της νόσου. Τα αποτελέσματα είναι πιο αισιόδοξα όταν η θεραπεία ξεκινήσει σε αρχικά στάδια της νόσου, όπου το ανοσοποιητικό του ζώου είναι πιο ισχυρό και, φυσικά, δεν υπάρχουν εκτεταμένες βλάβες. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι κάποια από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμησή του είναι το milteforan (χορηγείται από το στόμα σε μορφή σιροπιού), το Glucantime (χορηγείται με ένεση) και το zaylapoor (το οποίο χρησιμοποιείται συμπληρωματικά ως προς τα δύο προηγούμενα, ενώ η μακροχρόνια χρήση του μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο ουροποιητικό σύστημα του σκύλου).
Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι πρόκειται για μια πολύ σοβαρή ασθένεια, η έγκαιρη διάγνωση της οποίας είναι απαραίτητη. Έτσι, εάν παρατηρήσουμε κάποια από τα συμπτώματα στον εαυτό μας ή το κατοικίδιό μας θα πρέπει να επικοινωνήσουμε άμεσα με κάποιον γιατρό ή κτηνίατρο αντίστοιχα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Λεϊσμανίαση, Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, διαθέσιμο εδώ
- Καλά-Αζάρ: Η επικίνδυνη νόσος που κολλάμε από τα κατοικίδια – Τι να προσέχετε, Iatropedia, διαθέσιμο εδώ
- Λεϊσμανίαση του σκύλου: Τα συμπτώματα και οι τρόποι θεραπείας, Δρ. Νικολέτα Σερέτη, διαθέσιμο εδώ
