Της Δήμητρας Ψύλλια,
Η ιππουρίδα αποτελεί στην ορθοπεδική ένα σύμπλεγμα νευρικών ριζών που προέρχονται από το τελικό τμήμα του νωτιαίου μυελού και κατεβαίνουν μέσα στο νωτιαίο σωλήνα, σχηματίζοντας μια εικόνα που μοιάζει με ουρά αλόγου — εξού και το όνομα του συνδρόμου. Το σύνδρομο της ιππουρίδας (cauda equina syndrome) συνιστά μια σοβαρή νευρολογική πάθηση που προκαλείται από τη συμπίεση ή τη βλάβη των νευρών της ιππουρίδας, δηλαδή του ομαδοποιημένου πλέγματος των νευρικών ριζών στο κατώτερο μέρος του νωτιαίου σωλήνα, το μυελικό κώνο μέσα στον νωτιαίο σάκο. Τα νεύρα αυτά περιλαμβάνουν κλάδους από το Ο2-Ο5 νεύρο, τα ιερά και τα κοκκυγικά νεύρα. Η πίεση, λοιπόν, αυτών οδηγεί στο σύνδρομο της ιππουρίδας, ένα επείγον περιστατικό ορθοπεδικής που απαιτεί άμεση διάγνωση και χειρουργική αντιμετώπιση, προκειμένου να αποτραπεί μόνιμη νευρολογική βλάβη στον ασθενή.
Συμπτώματα και αιτιολογία
Ειδικότερα, ο ασθενής με ιππουριδική συνδρομή εμφανίζει οσφυαλγία, μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη ισχιαλγία, με ή χωρίς αδυναμία, μειωμένη αισθητικότητα περιγεννητικής περιοχής, καθώς και μειωμένη λειτουργία του εντέρου ή και της ουροδόχου κύστης. Στην περίπτωση της ατελούς ιππουριδικής συνδρομής, ο πάσχων παρουσιάζει μειωμένη αισθητικότητα του ουροποιητικού, έπειξη προς ούρηση και ακράτεια ούρων. Στην πλήρη ιππουριδική συνδρομή εμφανίζεται με ανώδυνη κατακράτηση ούρων, ακράτεια υπερχείλισης και πλήρης απώλεια της αισθητικότητας της περιοχής του περινέου.
Στα αίτια του συνδρόμου της ιππουρίδας συγκαταλέγεται μια μεγάλη οσφυϊκή κήλη δίσκου, καθώς και μικρότερες κήλες σε καταστάσεις, όπου προϋπάρχει κάποια στένωση της σπονδυλικής στήλης στην οσφυϊκή μοίρα, όπου αυτές πιέζουν τις νευρικές ρίζες, τυχόν τραύματα, κατάγματα ή άλλες κακώσεις στη σπονδυλική στήλη, καθώς και φλεγμονές ή λοιμώξεις. Ακόμη, τα αίτια περιλαμβάνουν την ύπαρξη επισκληριδίου αιματώματος ή αποστήματος, σπονδυλικό όγκο, κάποια χειρουργική επιπλοκή ή και μεταστατικά νεοπλάσματα που πιέζουν το σημείο της πορείας των νεύρων της ιππουρίδας.
Απεικονιστικές εξετάσεις
Προκειμένου να πραγματοποιηθεί η σωστή διάγνωση του συνδρόμου αξιοποιούνται διάφορες απεικονιστικές εξετάσεις σε συνεργασία, φυσικά, με την εκτέλεση μίας εξονυχιστικής κλινικής εξέτασης από τον ιατρό για ανεύρεση τυχόν νευρολογικών ελλειμμάτων του ασθενούς. Ειδικότερα, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν προσθιοπίσθιες και πλάγιες λήψεις της οσφυικής και της θωρακοοσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, διότι οι ακτινογραφίες μπορεί να βοηθήσουν στην αξιολόγηση της σπονδυλικής στήλης και στην εντόπιση κάποιας εκφύλισης του δίσκου, καταγμάτων, όγκων και άλλων παθολογιών που φαίνονται με τα απεικονιστικά μέσα, όπως η σπονδυλολίσθηση, ενώ μια επείγουσα μαγνητική τομογραφία είναι σε θέση να δείξει τυχόν σοβαρή στένωση σε εγκάρσιο και οβελιαίο επίπεδο.
Διαφορική διάγνωση
Με τη συμβολή λοιπόν, των απεικονιστικών μέσων διευκολύνεται η ορθή διάγνωση της πάθησης και διαχωρίζεται το σύνδρομο της ιππουρίδας από άλλες παθολογικές καταστάσεις που μελετώνται και ερευνώνται στη διαφορική διάγνωση του ιατρού. Πιο συγκεκριμένα, διερευνώνται και συγκρίνονται παθολογικές καταστάσεις, όπως η πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση, η διαβητική νευροπάθεια, η HIV-μυελοπάθεια, η ισχαιμία του νωτιαίου μυελού και άλλες. Όλες με ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά με την ιππουριδική συνδρομή, όπως η οσφυαλγία, το μούδιασμα και η αδυναμία είτε μυϊκή είτε στην ούρηση και στην αφόδευση.
Θεραπεία
Όσον αφορά τη θεραπευτική αντιμετώπιση του συνδρόμου της ιππουρίδας, συστήνεται η χειρουργική αποσυμπίεση των νεύρων της ιππουρίδας όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Η χειρουργική αποσυμπίεση που διενεργείται μεταξύ των πρώτων 24-48 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων αναφέρεται ότι δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του συνδρόμου. Ακόμη, τονίζεται ότι η ατελής ιππουριδική συνδρομή έχει καλύτερη πρόγνωση από την πλήρη βλάβη, ενώ περίπου το 75% των ασθενών θα αποκτήσουν μια ικανοποιητική λειτουργικότητα του ουροποιητικού συστήματος με κάποιο πιθανό κινητικό και αισθητικό έλλειμμα των κάτω άκρων ή και χρόνια οσφυαλγία. Ένα 20% αυτών των ασθενών θα εμφανίζουν κάποια σεξουαλική δυσλειτουργία, θα χρειάζονται καθετηριασμό, κολοστομία ή ίσως και κάποιο άλλο ουρολογικό και γυναικολογικό χειρουργείο.
Ολοκληρώνοντας, αξίζει να αναφερθεί ότι οι ασθενείς που είναι σε κίνδυνο ανάπτυξης του συνδρόμου της ιππουρίδας, όπως αυτοί με κάποια μετάσταση στη σπονδυλική στήλη ή σε κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, είναι σημαντικό να αναζητούν ιατρική βοήθεια σε περίπτωση που εμφανίζουν κάποιο από τα συμπτώματα συσχετιζόμενο με ιππουριδική συνδρομή προκειμένου να προλάβουν αυτό το ορθοπεδικό χειρουργικό επείγον.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΒΑΣΙΚΗ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ, Mark D. Miller, Jennifer A. Hart, John M. MacKnight, Εκδόσεις Π.Χ. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ
- Cauda equina syndrome, National Library of Medicine, διαθέσιμο εδώ
