Της Μαριάννας Φελουκατζή,
Στις 29 Νοεμβρίου φέτος ήταν η μέρα που όλοι περιμέναμε με ανυπομονησία για να πραγματοποιήσουμε τις αγορές μας: η Black Friday. Μια ημέρα που ίσως έχουμε συνδέσει με εικόνες από ατελείωτες ουρές στα αμερικανικά καταστήματα και ξέφρενες αγορές. H Black Friday, όρος που έχει επικρατήσει αναλλοίωτος στη χώρα μας, αποτελεί μια αμερικανική συνήθεια που σύντομα αντιγράφτηκε ανά τον κόσμο ως μέρα μεγάλων εκπτώσεων κι ευκαιριών.
Πρόκειται, επί της ουσίας, για την επομένη της Ημέρας Ευχαριστιών (Thanksgiving Day) στις Ηνωμένες Πολιτείες, που αποτελεί την αφετηρία των αγορών της εορταστικής περιόδου, η οποία διαρκεί μέχρι τα Χριστούγεννα. Η περίοδος αυτή είχε θεσπιστεί ως περίοδος εκπτώσεων πολύ πριν εισαχθεί ο όρος “Black Friday”, ωστόσο, μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 90’ άρχισε να αποκτά μεγαλύτερη δημοσιότητα μέσω των κατάλληλων προωθητικών ενεργειών. Έχει υπάρξει πληθώρα θεωριών σχετικά με την προέλευση της εν λόγω ονομασίας με μια από αυτές να υποστηρίζει πως ο όρος “Black” («Μαύρη») προέρχεται από μια παλιά συνήθεια που θέλει τους καταστηματάρχες να σημειώνουν με μαύρο μελάνι τα κέρδη και με κόκκινο τις ζημίες. Η Black Friday με αυτόν τον τρόπο αντλεί το όνομά της από την πεποίθηση πως οι πωλητές μπορούν να κερδίσουν τόσα σε μια μέρα (αν και συμπεριλαμβάνεται συνήθως και το επακόλουθο σαββατοκύριακο) για να καλύψουν τα κέρδη του έτους.
Ποια είναι, όμως, η ψυχολογία πίσω από τις υπέρογκες πωλήσεις που σημειώνει η συγκεκριμένη μέρα; Η Black Friday κι η περίοδος που αυτή εγκαινιάζει θεωρείται ως το μεγαλύτερο doorbuster γεγονός του χρόνου. Με τον όρο “doorbuster”, “doorsmusher” ή “door crusher” περιγράφουμε μια στρατηγική μάρκετινγκ που αποσκοπεί στη συγκέντρωση τεράστιου όγκου δυνητικών αγοραστών στο κατάστημα πριν καν την έναρξη του ωραρίου λειτουργίας του. Αυτό επιτυγχάνεται ορίζοντας μια εξωφρενικά χαμηλή τιμή για ένα συγκεκριμένο προϊόν ή μια γκάμα προϊόντων για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Ο χρόνος είναι ο καταλυτικός παράγοντας εδώ, γεννώντας στους ανθρώπους την πίεση να προλάβουν να επωφεληθούν από αυτή τη μοναδική ευκαιρία για όσο αυτή διαρκέσει. Το κέρδος; Γιγαντιαία προσέλευση για την αγορά του προϊόντος, γεγονός που προσφέρει παράλληλα την ευκαιρία να παρατηρήσει ο κόσμος και τα λοιπά αγαθά προς πώληση του καταστήματος. Πέραν των αυξημένων κερδών, η Black Friday αποτελεί, επίσης, την τέλεια πρόφαση για να πωληθούν εποχιακά αγαθά, όπως εορταστικοί διάκοσμοι και τυπικά δώρα.
Μάλιστα, πολλοί Αμερικανοί επιχειρηματίες επιλέγουν να ανοίξουν τα καταστήματά τους πολύ νωρίτερα από το σύνηθες ωράριο, ακόμη και στην αλλαγή της ημέρας ή αργά το απόγευμα της προηγούμενης, πρακτική που εφάρμοσε το 2011 κι η αμερικανική πολυεθνική εταιρία Walmart. Είναι σημαντικό να αναφερθεί σε αυτό το σημείο πως, μολονότι πολλοί επιχειρηματίες δεν συμμερίζονται την αδημονία για την εν λόγω ημέρα, υποχρεούνται να συμμετάσχουν προκειμένου να συμβαδίσουν με τους ανταγωνιστές τους.
starline / Freepik
Τι συμβαίνει, ωστόσο, με όσους προτιμούν τις ηλεκτρονικές αγορές; Για τους Αμερικανούς η λύση ήταν απλή κι ονομάστηκε “Cyber Monday”. Πρόκειται για την ιδέα μιας ηλεκτρονικής εταιρίας το 2005, η οποία συνειδητοποίησε πως ο κόσμος, επιστρέφοντας από το Σαββατοκύριακο μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών, ήταν έτοιμος να συνεχίσει τα ψώνια του ακόμη κι από το σπίτι ή το γραφείο (!) Η ιδέα αποδείχθηκε ιδιοφυής κι εξαπλώθηκε ταχύτατα, εκμεταλλευόμενη την ευκολία που προσφέρουν οι ηλεκτρονικές αγορές: τις πραγματοποιείς όπου κι αν βρίσκεσαι, σύντομα κι απλά. Οι συνολικές πωλήσεις της Cyber Monday μπορεί να μην ανέρχονται στο ίδιο αστρονομικό ποσό με εκείνο της Black Friday αλλά δεν είναι καθόλου αμελητέες.
Συνολικά, το διάστημα από τη Black Friday έως και τη Cyber Monday αποτελεί μια από τις περιόδους εντατικότατων αγορών κι αντικατοπτρίζει αναμφίβολα την τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας της εκάστοτε χώρας καθώς και την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Το γεγονός αυτό καταδεικνύεται κι από τις πωλήσεις που σημειώθηκαν το προηγούμενο έτος. Το 2023, τη Black Friday ξοδεύτηκαν $9.8 δις, ποσό σημαντικά μεγαλύτερο από εκείνο προηγούμενων ετών, ειδικότερα της περιόδου 2020-2021.
Τέλος, δεν λείπει το αποτύπωμα αυτής της ημέρας και στις αξίες των μετοχών. Ειδικότερα για τις εταιρίες λιανικής μια επιτυχημένη Black Friday μπορεί να επιφέρει σημαντικές αυξήσεις της χρηματιστηριακής τους αξίας. Δεν πρέπει να θεωρήσουμε, όμως, πως η επίδρασή της περιορίζεται εκεί. Τεχνολογικές εταιρίες κι οι εταιρίες logistics που βρίσκονται σε μεγάλη ζήτηση την εορταστική περίοδο επηρεάζονται εξίσου θετικά. Γενικώς, κάποιοι τομείς αλλά κι ορισμένα συγκεκριμένα brands επηρεάζονται φυσικά περισσότερο από άλλα, με ενδεικτικά την Apple και την Amazon να κυριαρχούν στις πωλήσεις της περιόδου και κατ’ επέκταση να βιώνουν και τις μεγαλύτερες αυξήσεις στην τιμή των μετοχών τους. Αντίθετα επιχειρήσεις που εμπίπτουν σε άλλους τομείς (π.χ. του τουρισμού) δεν είναι αντιστοίχως ευνοημένες.
Συνολικά, η Black Friday είναι μια πολύ στρατηγικά επιλεγμένη ημέρα, αμοιβαία επωφελής και για τις δύο μεριές. Μολονότι πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν πως στον υπόλοιπο κόσμο η Black Friday δεν είχε την ίδια επιτυχία, αρκεί να αναφέρουμε ότι ο τζίρος για τη φετινή χρονιά είναι υψηλός στη Δυτική Ευρώπη και στη χώρα μας τα δεδομένα είναι εξίσου ενθαρρυντικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Statista, Black Friday worldwide – statistics and facts, διαθέσιμο εδώ
- Investopedia, Doorbuster Definition, διαθέσιμο εδώ
