Τα εγκλήματα της αυτομολίας και της ανυπακοής κατά τον ΣΠΚ

Της Βασιλική Μπουτκάρη,

Αυτομολία κατά το άρθρο 39 του ΣΠΚ

Η αυτομολία κατά τη διάταξη του άρθρου 39 του ΣΠΚ συνιστά μια από τις πιο βαριές μορφές στρατιωτικού εγκλήματος, αφού ο δράστης όχι μόνο αποδεσμεύεται λειτουργικά σε μια κρίσιμη στιγμή της ιδιότητας του ως υπερασπιστή της πατρίδας αλλά λαμβάνει επαφή με τον εχθρό κι εν τέλει τον ωφελεί. Η διάταξη του άρθρου 39 ΣΠΚ προβλέπει δύο μορφές αυτομολίας, τη χωρίς έγγραφη άδεια ή διαταγή του αρχηγού μετάβαση του δράστη στον εχθρό και τη χωρίς τη σχετική άδεια ή διαταγή, διέλευση συγκεκριμένων ορίων, καθώς κι η έξοδος από οχυρή θέση ή τόπο πολιορκημένο ή αποκλεισμένο από τον εχθρό. Η πρώτη αυτή μορφή της αυτομολίας συνιστά το ολοκληρωμένο έγκλημα, ενώ η δεύτερη εμπεριέχει συγκεκριμένες ενέργειες που αποτελούν προπαρασκευαστικής υφής πράξεις του εγκλήματος της αυτομολίας.

1^η μορφή αυτομολίας κατά το άρθρο 39^α ΣΠΚ: H μετάβαση στον εχθρό

Υποκείμενο τέλεσης της 1^ης μορφής του εγκλήματος της αυτομολίας είναι μόνο ο στρατιωτικός. Αντικείμενο τέλεσης της πράξης που αποτελεί και το εξατομικευμένο σε συγκεκριμένη περίπτωση νομικό αντικείμενο της προσβολής είναι ο συγκεκριμένος στρατιωτικός. Πράξη του κατ’ άρθρου 39^α ΣΠΚ εγκλήματος της αυτομολίας είναι η χωρίς έγγραφη άδεια ή διαταγή του αρχηγού μετάβαση στον εχθρό. Μετάβαση στον εχθρό νοείται η μετακίνηση του στρατιωτικού από το σώμα στο οποίο ανήκει οργανικά κι η ένταξη του στην υπηρεσία του εχθρικού στρατού. Το έγκλημα της αυτομολίας τιμωρείται μόνο εφόσον τελείται με δόλο. Ο δόλος του δράστη περιλαμβάνει τη γνώση και τη θέληση να μεταβεί στον εχθρό. Ενδεχόμενος δόλος είναι αρκετός για τη θεμελίωση της υποκειμενικής υπόστασης του εγκλήματος. Πραγματική πλάνη υπάρχει όταν ο στρατιωτικός που μεταβαίνει στο εχθρικό στρατόπεδο αγνοεί ότι πρόκειται για εχθρικό χώρο, τον οποίο εκλαμβάνει ως συμμαχικό. Νομική πλάνη του δράστη νοείται όταν ο ίδιος θεωρεί ότι συντρέχει κάποιος λόγος που αίρει τον άδικο χαρακτήρα της πράξης του.

2^η μορφή αυτομολίας κατά το άρθρο 39β ΣΠΚ: H διάβαση κρίσιμων ορίων ή έξοδος από οχυρή θέση ή τόπο πολιορκημένο ή αποκλεισμένο από τον εχθρό

Υποκείμενο τέλεσης της 2^ης μορφής του εγκλήματος είναι πάλι μόνο ο στρατιωτικός. Αντικείμενο τέλεσης είναι κι εδώ ο συγκεκριμένος στρατιωτικός, ο οποίος προπαρασκευάζει την προσέγγιση του με τον εχθρό. Πράξεις του κατ’ άρθρο 39β ΣΠΚ εγκλήματος της αυτομολίας είναι α) η χωρίς έγγραφη άδεια ή έγγραφη διαταγή του αρχηγού διάβαση του ορίου που όρισε ο διοικητής κι από το οποίο μπορεί ο δράστης να επικοινωνήσει με τον εχθρό και β) η χωρίς έγγραφη άδεια ή έγγραφη διαταγή έξοδος από οχυρή θέση ή τόπο πολιορκημένο ή αποκλεισμένο από τον εχθρό. Διάβαση του προσδιορισμένου από το διοικητή ορίου είναι η μετακίνηση του στρατιωτικού σε απαγορευμένο τόπο.

Το έγκλημα της συγκεκριμένης αυτής μορφής αυτομολίας τιμωρείται μόνο εφόσον τελείται με πρόθεση. Ο δόλος συνίσταται στη γνώση και τη θέληση του δράστη να διαβεί το συγκεκριμένο κρίσιμο όριο, από το οποίο μπορεί να επικοινωνήσει με τον εχθρό ή να εξέλθει από οχυρή θέση ή τόπο πολιορκημένο ή αποκλεισμένο από τον εχθρό.

Ανυπακοή κατά το άρθρο 53 ΣΠΚ

Αντικειμενική υπόσταση

Υποκείμενο τέλεσης του εγκλήματος της ανυπακοής είναι μόνο στρατιωτικός. Πρόκειται για γνήσιο ιδιαίτερο έγκλημα κι επομένως οι μη στρατιωτικοί συμμέτοχοι μπορεί να τιμωρηθούν με μειωμένη ποινή κατά το άρθρο 49 παράγραφος 1 του ΠΚ. Αντικείμενο τέλεσης του εγκλήματος είναι ο συγκεκριμένος στρατιωτικός που με την άρνηση ή την παράλειψη του προκαλεί την πρόσκαιρη αυτοαχρήστευση του μαχητικού του προορισμού. Με την παράλειψη του ο στρατιωτικός να εκτελέσει ένα έργο που ανάγεται στον λειτουργικό του προορισμό ως υπερασπιστή της πατρίδας, προκαλεί την αυτοαχρήστευση της μαχητικής του λειτουργίας. Πρόκειται για προσβολή της κρατικής βουλήσεως εν τη γενέσει της. Πράξεις του εγκλήματος της ανυπακοής είναι η άρνηση υπακοής σε διαταγή του αρχηγού για εκτέλεση υπηρεσίας καθώς κι η παράλειψη εκτελέσεως της υπηρεσίας.

Υποκειμενική υπόσταση

Το έγκλημα της ανυπακοής τιμωρείται μόνον όταν τελείται με δόλο. Ο δόλος περιλαμβάνει τη γνώση του δράστη ότι έχει λάβει προσταγή από τον αρχηγό του να εκτελέσει συγκεκριμένη υπηρεσία και την άρνηση υπακοής ή παράλειψη της εκτέλεσης της υπηρεσίας και τη θέληση να συμπεριφερθεί κατά τον τρόπο αυτό.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ

• Αδαμ Χ. Παπαδαμάκης, Στρατιωτικό Ποινικό Δίκαιο- Θεωρητική θεμελίωση και συστηματική ερμηνεία του στρατιωτικού ποινικού κώδικα, 9η Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα.