Της Μαρίας Ραβάνη,
Οι ελληνικές θάλασσες έχουν συνδυαστεί στον κοινό νου με ανάλαφρα και ευχάριστα συναισθήματα και καταστάσεις. Καλοκαίρι, διακοπές, παιχνίδι, ήλιος….Όλα αυτά που κάνουν την Ελλάδα «παράδεισο» για τους τουρίστες. Ο ελληνικός βυθός ωστόσο — και όχι μόνο— κρύβει πολλές, ανείπωτες ιστορίες. Σύγχρονες ιστορίες, γεμάτες ανθρώπινο πόνο και θλίψη.
Πριν αρκετά χρόνια, μία εικόνα με το ξεβρασμένο σώμα ενός παιδιού είχε σοκάρει όλο το πανελλήνιο. Τότε, η συζήτηση για το προσφυγικό ήταν ακόμη στο ζενίθ της και η χώρα διένυε μία από τις χειρότερες εποχές της σύγχρονης ιστορίας της. Καθημερινά εκατοντάδες πρόσφυγες έφταναν στα ελληνικά παράλια με τις κακοδιατηρημένες ή και αυτοσχέδιες βάρκες τους και τα κέντρα φιλοξενίας μεταναστών (τα γνωστά hotspots) άρχισαν να γεμίζουν με ανθρώπους που έφυγαν από τον πόλεμο και την ανέχεια, προς αναζήτηση ενός αξιοπρεπή και ασφαλούς τρόπου ζωής. Η ελληνική πολιτεία προσπάθησε να αντιμετωπίσει το ζήτημα, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπάθησε να φανεί αντάξια των περιστάσεων και το αποτέλεσμα ήταν και είναι, χιλιάδες άνθρωποι να ζουν έως και σήμερα στοιβαγμένοι σε ακατάλληλες δομές δίχως πλάνο για το μέλλον, περιμένοντας τη γραφειοκρατία να ορίσει πως θα ζήσουν το υπόλοιπο της ζωής τους.
Η λεγόμενη προσφυγική κρίση μπορεί να θεωρείται από πολλούς ως κομμάτι του μακρινού και τρομακτικού 2015, ωστόσο η Μεσόγειος έχει να διηγηθεί μία τελείως διαφορετική ιστορία. Οι προσφυγικές εισροές — αν και μειωμένες — ακόμα υφίστανται, με διάφορες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις να προσπαθούν να θέσουν πάλι στο τραπέζι τη συζήτηση, για το προσφυγικό και τις απάνθρωπες έως και παράνομες προσπάθειες των διάφορων κυβερνήσεων να επαναπροωθήσουν τις βάρκες με τους μετανάστες πίσω, προς τις χώρες προέλευσης τους, ανεξαρτήτως συνεπειών. Βίντεο με πυροβολισμούς από τις κρατικές αρχές είτε προς τους πρόσφυγες είτε προς τους διασώστες κάνουν συχνά τον γύρω του διαδικτύου, ωστόσο τίποτα δεν φαίνεται να «προσελκύει» το ενδιαφέρον των ειδησεογραφικών δελτίων. Τουλάχιστον, όχι τα εγχώρια τηλεοπτικά κανάλια….
Όπως αναφέρεται και στο ντοκιμαντέρ «Dead Calm: Killing in the Med?» του BBC, υπάρχει πληθώρα στοιχείων που αποδεικνύουν ότι το ελληνικό λιμενικό ευθύνεται τουλάχιστον για 43 θανάτους μεταναστών. Άνθρωποι που είτε προσπάθησαν να φτάσουν στη στεριά και δεν τα κατάφεραν ποτέ λόγω του ελληνικού λιμενικού είτε που με τη βία μπήκαν εκ νέου μέσα σε βάρκες και επαναπροωθήθηκαν από το ελληνικό λιμενικό πάλι προς τα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας. Και στις δύο περιπτώσεις, πέρα από το ανήθικο στοιχείο των κατηγοριών αυτών, δεν γίνεται παρά να απορεί κανείς για τη νομιμότητα αυτών των πρακτικών.
Και σίγουρα το προσφυγικό αποτελεί ένα καίριο ζήτημα για τη χώρα μας, ιδίως τα τελευταία 10 χρόνια. Η σιωπηρή συμφωνία ωστόσο μεταξύ των ελληνικών αρχών και των ιθύνοντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει πλέον καταχραστεί κάθε έννοια νομιμότητας. Ανθρώπινες ζωές συνεχίζουν να χάνονται στη Μεσόγειο με τη συμμετοχή των κρατικών φορέων και των πολιτικών εκπροσώπων των ευρωπαϊκών χωρών. Ο πόλεμος γίνεται στην Ανατολή, όμως αυτοί οι άνθρωποι πεθαίνουν στα σύνορα και εξαιτίας της «πολιτισμένης» Δύσης.
Το ναυάγιο στην Πύλο — ή όπως πολύ σωστά έχει χαρακτηριστεί, το έγκλημα στην Πύλο, θεωρείται από πολλούς ως κάτι αναμενόμενο. Οι πρακτικές που χρησιμοποιούν τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές Αρχές, έχουν καθορίσει ένα συγκεκριμένο μοτίβο «αντανακλαστικών» όσον αφορά την αντιμετώπιση ανθρώπων που προσπαθούν να περάσουν τα υδάτινα σύνορα της χώρας μας. Οι επαναπροωθήσεις έχουν έρθει στο δημοσιογραφικό προσκήνιο από το 2020 και μετά, ωστόσο από το 2014 διάφοροι διεθνείς οργανισμοί έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για το πως η Ελλάδα διαχειρίζεται το μεταναστευτικό — και όχι αδίκως.
Το 2022 η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αφορμή το θάνατο 11 μεταναστών, στο Φαρμακονήσι, λίγα χρόνια νωρίτερα (2014). Το 2023 το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου, θα αφήσει πίσω του δεκάδες ερωτήματα και ακόμα περισσότερες κατηγορίες προς τις αρμόδιες ελληνικές Αρχές. Το 2024 τίποτα από όλα αυτά δεν έχει απαντηθεί και κανένα επίσημο στοιχείο δεν υπάρχει ώστε να αποδεικνύει ότι έχουμε λάβει πλέον μέτρα πρόληψης, για να αποφευχθούν αντίστοιχα δυστυχήματα στο μέλλον.
Ίσως το απόσπασμα του ντοκιμαντέρ του BBC, όπου ο πρώην αξιωματικός του Λιμενικού Σώματος, Δημήτρης Μπαλτάκος, αναφέρει βλέποντας τα αποσπάσματα που του δείξανε από βίντεο με επαναπροωθήσεις μεταναστών από το ελληνικό λιμενικό, πως «όταν δεν ξέρεις [τι συμβαίνει], καλύτερο είναι να μη μιλάς», να είναι αντιπροσωπευτικό της κατάστασης που επικρατεί στο Αιγαίο τα τελευταία χρόνια. Δεν πρέπει να ξέρουμε, ώστε να μη μιλάμε για το έγκλημα της Μεσογείου. Όσο λοιπόν δεν ενδιαφερόμαστε να μάθουμε, τόσο θα χάνονται όλο και περισσότερες ζωές στη θάλασσα…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η έρευνα του BBC για τις επαναπροωθήσεις στη Μεσόγειο, Lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- BBC: Καταγγελίες κατά του Λιμενικού για pushbacks και θανάτους μεταναστών, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- BBC: Πάνω από 40 θάνατοι μεταναστών στην Ελλάδα από pushbacks, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μεσόγειος: Έως 20 εκ. θα μετακινηθούν λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, CNA.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Σκοτώνοντας στη Μεσόγειο»: Όλη η αλήθεια για το ντοκιμαντέρ του BBC που κατηγορεί την Ελλάδα για pushbacks, Ladylike.gr, διαθέσιμο εδώ
- Όταν η Μεσόγειος μετατρέπεται σε φονικό όπλο: Εκεί που κολυμπάμε άλλοι άνθρωποι πνίγονται, Propaganda.gr, διαθέσιμο εδώ
