Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η διαφθορά στον τομέα της υγείας δεν είναι απλώς ένα διοικητικό πρόβλημα —είναι μια επίθεση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και μια σοβαρή απειλή για τη σταθερότητα της χώρας. Στο Μαυροβούνιο, το ζήτημα έχει φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα, με τον Πρόεδρο Jakov Milatovic να το καταδικάζει ως κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Στην ομιλία του, σε φόρουμ που διοργάνωσαν η BIRN Montenegro και η ΜΚΟ Civic Alliance, τόνισε την άμεση ανάγκη να αντιμετωπιστεί αυτή η ενδημική κρίση.
Το σύστημα υγείας του Μαυροβουνίου, το οποίο θα έπρεπε να αποτελεί θεμέλιο κοινωνικής ισότητας, πλήττεται εδώ και χρόνια από πρακτικές διαφθοράς. Από την καταβολή δωροδοκιών για ταχύτερη ή καλύτερη περίθαλψη έως τις αμφίβολες διαδικασίες προμήθειας ιατρικών υλικών, τα φαινόμενα αυτά διαβρώνουν την εμπιστοσύνη και στερούν από τους πολίτες τη βασική πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Όπως ανέφερε ο Πρόεδρος Milatovic, η διαφθορά στον τομέα της υγείας δεν είναι απλώς ζήτημα μεμονωμένων περιπτώσεων, αλλά ένα διαρθρωτικό πρόβλημα που απειλεί την ουσία του εθνικού συστήματος υγείας.
Η κοινή γνώμη είναι εξίσου ανήσυχη. Περίπου το 60% των πολιτών του Μαυροβουνίου πιστεύουν ότι η διαφθορά κυριαρχεί στον τομέα της υγείας, ενώ πολλοί νιώθουν απογοητευμένοι από την έλλειψη προόδου στις αντι-διαφθορικές πρωτοβουλίες. Η έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιβεβαιώνει αυτές τις ανησυχίες, αναδεικνύοντας τη διαφθορά ως ένα από τα κύρια εμπόδια για τη βελτίωση του συστήματος υγείας της χώρας. Μετά από πάνω από μία δεκαετία, το πρόβλημα παραμένει, δημιουργώντας ένα κλίμα δυσπιστίας όπου οι πολίτες χάνουν την πίστη τους στην ικανότητα του συστήματος να εξυπηρετεί τις ανάγκες τους δίκαια.
Η κρίση αυτή υποδεικνύει μια βαθιά έλλειψη λογοδοσίας. Παρόλο που υπάρχουν νομικές διατάξεις που ποινικοποιούν τη δωροδοκία και τη διαφθορά, η εφαρμογή τους είναι περιορισμένη. Όπως επεσήμανε ο Milatovic, δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής δικαστικές αποφάσεις που να τιμωρούν τέτοιες παραβιάσεις στον τομέα της υγείας. «Οι διεφθαρμένες πρακτικές πρέπει να τιμωρούνται νομικά», υπογράμμισε, επισημαίνοντας την ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια και εφαρμογή των αντι-διαφθορικών νόμων. Αυτή η έλλειψη λογοδοσίας όχι μόνο ενθαρρύνει τη διαφθορά αλλά αποθαρρύνει και όσους προσπαθούν να λειτουργήσουν με ακεραιότητα μέσα στο σύστημα.
Ένα ακόμα κρίσιμο πρόβλημα είναι η αδιαφάνεια στις δημόσιες προμήθειες. Ο Vuk Maras, διευθυντής της BIRN Montenegro, ανέφερε ότι οι μη διαφανείς διαδικασίες προμηθειών επιδεινώνουν το ζήτημα της διαφθοράς. Αυτή η έλλειψη ελέγχου δημιουργεί το κατάλληλο έδαφος για παρατυπίες, υπονομεύοντας ακόμα περισσότερο την αποτελεσματική διάθεση πόρων και την παροχή ιατρικών υπηρεσιών.
Η αντιμετώπιση της διαφθοράς στον τομέα της υγείας του Μαυροβουνίου απαιτεί μια συνολική, πολυδιάστατη προσέγγιση. Η ενίσχυση του νομικού πλαισίου είναι απαραίτητη, και οι νόμοι πρέπει να εφαρμόζονται αποτελεσματικά, με παραδειγματικές διώξεις και αποφάσεις. Οι διαδικασίες προμηθειών πρέπει να γίνουν διαφανείς και να υπόκεινται σε αυστηρό έλεγχο. Οι ΜΚΟ, τα μέσα ενημέρωσης και άλλοι οργανισμοί παρακολούθησης παίζουν κρίσιμο ρόλο στην απαίτηση λογοδοσίας και πρέπει να υποστηρίζονται στο έργο τους. Παράλληλα, η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του κοινού, πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα μέσω ορατών μεταρρυθμίσεων και βελτιώσεων στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας. Τέλος, η διεθνής συνεργασία μπορεί να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις και πόρους για την επιτάχυνση της μάχης κατά της διαφθοράς.
Η μάχη του Μαυροβουνίου κατά της διαφθοράς στην υγεία δεν αφορά μόνο την επιδιόρθωση ενός σπασμένου συστήματος —είναι ένας αγώνας για την ανάκτηση ενός θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος. Όπως είπε ο Πρόεδρος Milatovic, η διαφθορά είναι «μια ασθένεια μέσα στο σύστημα». Η θεραπεία αυτής της ασθένειας απαιτεί ηγεσία, συλλογική δράση και δέσμευση στη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη. Με τη σωστή προσέγγιση, το Μαυροβούνιο έχει την ευκαιρία να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών του, να βελτιώσει τα αποτελέσματα στον τομέα της υγείας και να αποτελέσει παράδειγμα για την αντιμετώπιση της διαφθοράς σε άλλα πεδία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Vlahović Andrijašević: The time of giving gifts to doctors as part of common law should be far behind us, Vijesti, διαθέσιμο εδώ
- Montenegro President Deems Health System Corruption ‘Threat to Nation’, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
